Fra - tun
TOSEPHI PTTTON. QV T QU RNERPROSRST.
AQUISEXTIENSIS,
Do&oris Medici Parifienfis , Academia Regiz Scientiarum Socii, & in Horto Regio Botaniccs Profefforis,
INSTLITUIIPONES REI HERBSARBRISD
EDITIO ALTERA, GALLICA LONGE A4UCTIOR,
quingentis: circiter Tabulis eneis adornata.
TOMUS PRIMUS.
PARISIIS, E TYPOGRAPHIA REGIA.
M. DCC.
MA. GNO
I quid utilitatis ex boc qualiumque laborum gueorum. vu0ntumiento po
xe terit. aliquando profic]-
—&, id totum immortalibus tuii , Rrzx
MaxIME, erga Litteratos beneficis
& ij
bic meus conatus, aupicio atque imperia Two fufieptus; e» boc Regie Tue cum ip meipfum, tum in Rei Medice [ln- diofos, tum etiam in utiroerfos bomines ; munificentiee [pecimen extaret. V ouet,
ditat e con[ecrat
MAJESTATI qT'U.£ i
Partis Kal Febr. an. M. DCC.
Paratiffimus ad omnia ; devotiffimus,at- que humillimus fübditus & fervus, Joss?Hus PrirroN ToungNEFOART:
Ga un cu
ENSTTTU-TTPONVN KUIOHERBARJAE'
U1 plantarum ftudio revera. tenentur, nullo qui-
dem praceptore docente, certam earum cognitio- nent'etiam ex tempore confequentur, fi paucorum Flo- rum formas ( quatuordecim fcilicet, qua intra fpatium unius vel alterius hora addifci poffunt) in animo fibi dc- figere velint. Omnis ig in flos vel conftat ex foliis ; vcl foliis carens, aliud nihil habet nifi capillamenta quadam, quz Sramina appellantur. Hic ates feu Stamincus , ile Petalodes dici confuevit. Flos Apetalos vcl embryoni ad- harefcit, vel ab eo feparatur. Petalodes dividitur in fim- plicem & compofitum. Flos Ae alius Afonepetalos appellatur, hoc eft unius, ut ita dicam, folii ;alius veró Polypetalos , fea multorum foliorum. Monopetali fpecies funt Flos Campaniformis, Infundibuliformis , Rotatus, Labia- ius, Perfonatus. Floris Polypetali diffimilitudines funt, flos Cruciformis , Rofaceus , Caryophylleus , Liliaceus , eg Pa- pilionaceus. Flos demum compofitus in Flofculofgm , Semi- flofculofum & Radistum difpertitur. Horum omnium de- finitiones pag. 72. 73. & 74. forme veró Tab. 7. 8.9. 10.31. €xponuntur.
coc De ufa Inflitutionum | *
. Igitur cüm planta quaevis ignota fcfe Philobotano ob- jiciet, primó explorandus venit ejus flos, utrum Apeta- los, an Petalodes ; an fimplex vel compofitus. Ponamus v.g. illumeffe Campaniformem; tunc confulenda eft Claf- fis prima Inftitutionum noftrarum, in qua agitur de plan- tis lore monopetalo, campaniformi ; ejufque genera luf- tranda, donec ignoto flos fimilis occurrat. Namque fi flo- tis Convolvuli v.g. aemulus videatur, in eo ftare debet Philobotanus , indagaturus utrum Piftillum ejufdem flo- ris abeat in fru&um Convolvuli fru&ui fimilem : his enim ita fe habentibus, nullus dubitandi locus eft quin pague priüs erat ipu. ad Convolvuli go fit re- erenda. Neque tamen fatis eft noffe genus ; ngule pra- tereà Convolvuli fpecies, que ibidem recenfentur, à Phi- lobotano percurrende funt, ut certior fiat utrum fpc- cies illa quam prz: manibus habet, defcripta fit necne. Enimvero fi totà fuà formá, hoc eft radicibus , foliis, caule, floribus & fru&ibus defcriptioni & iconi rcfpon-. deat ejus fpeciei v. g. ne aeichaliagait P albus C. B. dicitur ; manifeftum eft hanc effe reverà Convolvulum majorem, album C.B. tuncque Scriptores Rei Herbariae à C. Bauhino indicatos evolvat fi [Bm ut pleniorem hu- - jus planta notitiam adipifcatur. In fpeciebus autem enu- merandis primo appellationem C. B. afferre folitus fum , ob fynonymorum colle&ionem: deinde nomen quod ci- dem fpeciei J. Bauhinus impofuit, propter defctiptionem & annotationes apprimé utiles : poftremó & appellatio- nem à Dodonzo ufurpatam, Clufio, Lobelio, aliove au- &ore probato, qui iconem ejuídem fpeciei non contem-
nendam exhibuit. -
Werne
Rei Herbaria, - Qui plantas cà ratione addifcunt, raró earum obli- vifcuntur, vel eas facilé eádem arte in memoriam revo- ,
cant. Monendi autem funt Philobotani À sace) notam ge- -nericam, qua in floris fimul & fru&tus fo
rma plerumque aii eft, fingulas etiam plantarum partes intetitisocu- lis, ut aiunt, intuendas effe & maximá diligentià con- templandas, ut earum imagines in animo infculptas ha- beant ; femel enim explorato génere cujufvis fpeciei , ex fola lorum infpc&tione, ex improvifo, quàvis anni tem- peftate cadem fpecies facile dignofcitur ; càm parumper ctiam hac in arte exercitatis fubitó veniat in mentem , folia hujus vel alterius forma non convenire nifi plantz, quz floribus & fru&ibus cert cujufdam ftru&urz do- natur, Quapropter nota generica plantarum à duabus tan- tüm aut tribus partibus pendet; fpecifica veró, feu ea quà fpecies plantarum à czteris omnibus diftinguuntur, ab omnibus non folüm partibus, fed ab earum affe&tio- nibus omnino proficifcitur. Ex quibus liquet, certi nihil vel de minimáà herbulà pronuntiari poffe, nifi exploratis fuà tempeftate omnibus ejus partibus. .
Hzc mihi longo ufu (emper vifa eft brevior certior- que via, quà ad plantarum cognitionem perveniri poffit, maximé cum agitur de iis quarum flores & fru&us quot- annis confpiciuntur: nam quod ad excelías arbores attinet qua raró florent & fructus edunt, debent potiiis earum nomina cx libris vel à praeceptore mutuari, etiamfi ca- rum genera à florum & fructuum peg fint ; neque enim quz Populi, Salicis, autQuercusfpeciesdicun- tur, ad ca genera revocarentur, nifi floribus autfrucibus .— propriz cujufdam ftu&urz donarentur idemque nomen
*
«De ufa Inflitutionum Rei Herbaria. econtra fibi (emper arrogarent, etiamfi foliis longe difta- . xent à cateris fpeciebus, n «Neque pratereundem eft non folüm fpecierum Plan- tarum, "c earum etiam qua Parietates ab Herbariis ap- pellantur, mentionem à nobis fxpiflime fieri, parum cu- rantibus utrum rcverà varietates fint ejufdem fpecici : cüm enim affectionibus quibufdam fenfibus obviis dif-
ferant, diverfis ctiam appellationibus debent diftingui.
3
«cH oo eran ane eereniciieperiandate-
EXPLICATIO NOMINUM |
SCRIPTORUM REI HERBARIAE, quorum mentio fit in. boc opere,
Ax». Advetfaria nova ftirpium, auctoribus Petro Pena & Mathia de Lobcl Medicis. Londini 1570. & 1606. Antuerpiz 1575. in folio.
^- dv. part. 2.. Adveratiorum Pars altera. Londini 1605. |
^ 44. Aldinus. Exactiffima defcriptio rariorum quarundam plantatum, quz
-continentur Romz in Horto Fatnefiano. Tobia Aldino puma feu potius Petto Caftello au&ore. Roma 1625. in folio.
4 -mbrof. Ambrofinus. Hyacinthi Ambrofini , Horti publici Bononienfis nts » Phytologiz five de Plantis partis prime TomusI. Bononiz 1666. in folio. !
^. ing. Anguillara. Semplici dell Eccellente M. Luigi Anguillara. In Venc- gia rjér. in 8". à : ; E
- 44. R. Par. Scientiarum Academia Regia. Parifienfis. ZMemoires pour fer- - vir à Hiffoire des Plantes, dreffez, par M. Dodart , de l' Academie Royale des Sciences, Do&tenr en Medecine de la Faculté de Paris. 167 6. in folio.
. Banifler. Cat.Stirp. Firg. Banifteri Catalogus Stirpium V irginiz, nondum editus, éd à Plukenetio memoratus. ;
^ Barr. Icon. Barrelieri Icones ai eleganter incifz , nondum tamen edita , proftant Parifiis in Bibliotheca Patrum Dominicanorum Canobii fancti Ho- riorati, quorum familiz íe adjunxit anno 1635. Jacobus Darrclier Parifinus,
lantarum admodum ftudiofus & Medicinz Dot. Poftquam autem ad Theo-
iam fc contuliffet, earum ftüdto maximé incubuit, varii(que percgrinatio- nibus füfceptis, in Hifpaniam praíertim & Italiam, tandem Parifios feceffit , quafque obfetvarat rariores plantas incidi curavit, publici juris facturus, nifi vir optimus , do&iffimus, & inter celebriores fzculi Botanicos annumerandus, vivere defiiffet , anno aatis 68. die Seprembris 17. anni 1671. ED
^ Bellon. Bellonius. Petri B.llonii, Cznomani, Obfervationes é Gallico fer- mone in Latinum tranftulit Clufius,. Extant praterea Bcllonii de Arboribus coniferis: de Admirabili operum antiquorum przftantia : de Medicato funerc &c. in 4?, Parifiis 155;. :
^ C.B. Pbytop. Cafpari Bauhini en Bafilez 1596. in 4*.-
2; C. E: Pin. Cafpari Bauhini Pinax Theatri Botanici. Bafilez 1623. & 1671. t9 :
in 49, s ) C. B. Math. Mathioli rina) Synonymiis plantarum & noris illuftrata. Bafilez 1598. in folio. à AER : C. B. Prod. C. Bauhini Prodromus Theatri Botanici. Francofurti 1620. Bafilez 1671. in 49. py
Explicatio nominum E ^ B. T'heat.. C. Bauhini Theatri Botanici Liber primus. Bafilez 16 65. in folio. ^ Befl. Fafc. Bafilii Befleri Fafciculus rariorum animalium , lapidum , fru- étuum , maritimarum plantarum &c. Norinbergz in forma longa 1616.
e — Befl.Gazophyl. Gazophylacium rerum naturalium. Michaelis Ruperti Bef- m Medici & Reipubl. Noribergenfis Phyfici ordinarii. Noribergz: 1613. in folio. ; :
Bocc. Muf. Mufco di Fifica di Paulo Boccone. In Venetia 1697.
Bocc. rarior. plant. lcones & deícriptiones rariorum plantarum : auctore Paulo Boccone. Oxonii 1674. in 4». : :
Bor. Mon[p. Petri Magnol, D. M. Monfpcelienfis; Boranicum Monfpe- lienfe, Lugd. 1676. Ejuídem appendix , Monípclii 1686. Ejufdem Prodro- mus Hiftoriz generalis Plantarum. Monfpelii 1689. in $9.
^ - Bot. Monfp- App. In appendice Botanici Monfpelienfis. Breyn. Cent. 1. Jacobi Breynii Gedanenfis Exoticarum, aliarumque minus cognitarum Plantarum , Centuría prima. Gedani 1678. in folio. Breyn. Prodr. 1. Jacobi Breynii Gedanenfis Prodromus primus Fafciculi rariorum Plantarum. Gedani 1680. in 4*. » Breyn.Prodr. 2. Jacobii Breynii Gedanenfis Prodromus fecundus Fafciculi rariorum Plantarum. Gedani 1689. in 4?.
- Broff. Broffzus. De[cription du STardin Royal des Plantes medicinales :
Par Guy de la Broffe, Medecin ordinaire du Roy, & Intendant dudit Jardin.
16330dn 49.5 5S Xt ds to
, . Cef. Cafalpinus. De Plantis libri xvi. Andrez Cafalpini, Aretini, Medici ,
clariffimi. Florentiz 1583. Ejufdem Appendix. Romz 1603. in 49. Reperitur
etiam in; Mufxo Bocconis.- :
Cam. Epit. Camcrarius in Epitome Mathioli. De plantis Epitome utiliffi- ma Petri Andree Mathioli Seneníis, à Joachimo Camerario. Francofurti ad Manum 1588; in 4?. : : , ; Cam. Hort. Camerarius in Horto Medico & Philofophico. Francofurti ad
Monum 1588. in 49. ^ Car. Steph. Prad. rufi. Caroli Stephani Przdium rufticum. Parifiis 1629.
in 89, : : : ^- C. Dur. Caftor Durantes, Herbario nuovo di Caftore Durante, Medico &c
Cittadino Romano. Roma 1585. Venetiis 1684. in folio.
^ Cat. Mltdorf. Vide Flora Altdorffina. ^ Cat. Georg. ATurr. Vide H. Pat. ^, Cat. Plant. Bat. Joannis Commelini Catalogus Plantarum Indigenarum Bataviz. Amftclodami 1685. , :Clif. App. Cláfias in Appendice Hiftoriz Plantarum. : , Ch( App. alt. ad lib. v1. Cluus in Appendice altera ad librum v1. v.g, Clnf. Cur. poft. 3n folio. Clufius in Curis pofterioribus, irifolio 1611. An- iuerpiz. - dif Exot. Clufius de Exoticis. Caroli Clufii Atrebatis Exoticorum lib. x. Antuerpiz 1605. in folio, ; icu sabitd
, 7.
Á
,
Seriptorum vei. Heybayia.. Clsf. Hifp. Catoli Clufii Atrebatis rariorum aliquot plantarum per Hifpa-
nias obfervatarum Hiftoria. Antuerpiz 1576. in 89. AXI
^. Cluf. Hif. Caroli Clufii Atrebátis rariorum plantarum Hiftoria, Antuerpiz in folio 1601.
, Clnf. Pann. Caroli Clufii Atrebatis rariorum aliquot ftirpium per Panno- ' niam, Auftriam &c. obfervatarum Hiftoria. Antuerpiz 1583. - A
^ Col.part. I. Columna parte I. Fabii Columnz Lynczi minus cognitarum fürpium EKOPAZIC. Romz 1606. in4?*. ^ - ; 2 Col. part. alt. Columna parte alterá, Fabii Columnz Lyncai minus cogni- tarum flirpium Pars altera. Romz rét6.in49. —*
Col. Phytab. Fabii Columna Phytobafanos. Neapoli 1592. in 49. -
Col. in Rech. Columna in. Rechum. Rerum Medicarum Novz Hifpani "Fhefaurus à Nardo Antonio Kecho,; cum noris & additionibus Fabii Colum- nz. Romz 1649.
2 es Hifl. Valerii Cordi Hiftoriz Stirpium libri v. Argentina rgét. in olio. ^ Corn. Jacobi Cornuti Doctoris Medici Parifienfis Canadenfium Planta- rum , aliarumque nondum editarum'Hiftoria. Parifiis 1635.'in 49. - :Didac. Vencrandus F. Didacus ex Recolle&torum Ordine, rariorum plan- tarum cultor eximius. pn : ^ Ded. Gal. Dodonzus in Hiftoria Gallic fcripta. 7Zi/feire des Plantes, compof£e en Flamand, par Dodoens ou IDodonée, & traduite en Frangois par Clufius, ou Charles de l' Eclufe. 44 Mnvers 1g 7- in folio. — uA MES 7 -iDod.Pempr. Remberti Dodonzi Mcchlinienfis, Medici Caefarei, Stirpium. Hiftoriz Pemprades fcx five libri xxx. Antuerpiz 1616. in folio. : 2»: Donat. Donatus. Trattato de femplici, Pietre, & Peíci marini, di Antonio Donati, In Venetia 1631. in 4?. i : ^ Elem. Bot. Elemens de Boranique. A Paris 1694. in89..— - — " ^ Eyfi. Horus Eyftettenfis. Operá Bafilii Befleri Philiatri & Pharniacopai. Norunbergz 1615. in folio: j ^ Ferr. Hefp. Ferrarii Hefperides : five de Malorum Aureorum cultura & ufu libri zv. Joannis Baptifte Ferrarii, Senenfis, & Societate Jefu. Romz 1646. in folio. ce s 7 Ferr. Flor. Ferrarius de Florum Cultura. Joanriis Baptiftz Ferrarii, Senen- fis, € Societate Jefu, de Florum Cultura libri 1v.- Rom 1633- Amftclodami; jac WO denen » YAT: ^ Fh. -Altdorf. Flor Altdorffinz Deliciz fylveftres ; five Catalogus Plan- tarum in agro Alidorffino fponte riafcentium , à Mauricio Hoffmanno. Alt- doffii 1677. in 49. - eio : Mb ecu. rail /. Ejuídem Florilegium 'Aldorffintim ; five Catafogus Plantarum Herti Me- dici, Altdorffini; Al:dorffii 1676. in 49: oki X fe z Flor. Bar. Florz Lugduno-Batavz Flores Pauli Hermanni, Lugduni-Bata- vorum 1690. in $9. f, Fuch(. De Hiftoria Stirpium Comuenrarii infignes, auctore Leonhardo : ^ Fuchfio. Bafilez 1542. in folio. éiij
Explicatio tominum . Ger, Emac. Joantis Gerardi Angli, Hiftoria Plantarum emaculata.. Lon- init 597. in folio. 5 Gà», Biblieth. Bibliotheca univerfalis Gefneri, Tiguri 1545. in folio. ^ Gefn. Col. De Stirpium collectione Tabulz, per Conradum Geínerum luci datz à C, Wolphio. Tiguri 1587. in 89. 4. Gefn. Épifl. Epiftolatum Medicinalium Conradi Generi, Bisilo(hpl & Medici-Tigurini Dios nt; Tiguri 1577«/in 4 4. Gefn. Epif. a C. B. edite. Conradi Gelneri Philofa hi &c Medici Epiftola à C. Bauhino nunc primum editz. Occurrunt cum libro de Plantis à Divis San&ifve nomen Mbenibva. Bafilez 1591. in 89. 4 Gefn.de fi 4. Lap. Conradi Gefneri de rerum Fofilium, Lapidum & Gem- marum maximé figuris & fimilitudinibus libet. Tiguri 1565. in 89. / .Gefn. Hort. Horti Germaniz. Auctore Cours »Geínero, cum pim Cotdi editi funt. in folio. ^. Gefn. de vei Herbar. Scriptor. ad Cord, Gcfetia de Rei Herbariz Scripro- rum ad Hiftoriam Plantarum Valerii Cordi. — * Gefn. de rei Herbar. Scriptor. ad Trag. Gefnerus de Rei Hetbariz Scripto- ^ sibus ad Hiftoriam Plantarum Hieronymi Tragi. 7. Grifl.in Epift. dedic. V. L. Grifley in Epiftola dedicatoria V iridarii Lufi- tani. »^ -Hernand. Hernandes. Rérum Medicarüm Nova Hifpaniz The(iurus ex Franciíci Hernandis relationibus. Roma 1649. in folio. ^ Hoff. Flor. Altdorf. Nide Flor. Altdorf. /-— HL mfi. in 12. Hortus Amftelodamenfis Joannis Cioumelifi dia. logus Plantarum Horti Medici Amítelodamenfis. Amftelodami 1689. in 129; : ^H. aamflel. infolio. Rariorum Plantarum Horti Medici Amftelodamenfis Deícriptio & Icones, auctore Joanne Commelino. Amftelodami 1697... ^ H.Catbol. Hortus Catholicus; icy deserere rm Neapoli 1696. cum fupplemento primo: in 4? 2 OH. Cathol. fpbl alt. Supplementum alterum ad: Horrum Catholicum Francifci Cutie Panormi 1697. in 4?. Lam E Hortus Medicus Edinburgenfis, auctore Jacobo Sutherland. Edinburgi 1685. in 8o. / HL. Bat. Horti Academici Lugduno-Batavi "epe Audtóre Paulo Hermanno. Lugduni-Batavorum 1687... ^ H. al. Hortus Malabaricus, Indicus. Amficlodaini; abanno 1674. ad an« num 1693. quo iaesc ned Pars impreffà eft. in folio. H. Pat. Catalogus Plantarum. Horti Patavini Georgii à Turre. Patavii 1662. in 12?. 2 3H. R. Blef: Hortus Regius Blefenfis. Parifiis 1655. in folio. ^" H. R. Monfp. Wonus Regius Monfpelienfis Petri. Magnol. Monfpelii M33 in 89. H. R. Par. Hortus Regius Parifienfis. Parifiis 1665. in folio. , d. B. 2-2 5o. T. Bauhinus, tom. 1. nda
Scriptorum. vel Herbaria,
2 Bon. 213: 3. Bauhinus, tom. 2. pag. 21.05 ifi suos iy e J. B. 3. 618. J. Bauhinus, tom, 3. pag. 618. a Sra) z f. B: 3i Part. 2.2 5. J. Bauhinus, tom, 3. part. 2. pag. 25. Hiftoria fci-
licet planratum univerfalis, auctoribus J. Bauhino Archiatro, Joanne Henrico
Chiles, Doétore , Bafilienfibus ; quam recenfuit & auxit Dominicus Cha-
brzus D. Genevenfis. Ebroduni 1650. in folio. ;
Icon. Rebert. Icones Roberti, Variz ac multiformes florum fpecies appref-
Íz ad vivum , an&ore Nicolao Robert. Parifiis in 49... VS REN
Imper. Hiftoria naturale di Ferrante Imperato Neapolitano. Neapoli, 1599.
Venctiis 1672. in folio. ; NO
5 ooneg. Hort. Dionyfii Joncquet, Medici Parif. Hortus. Parifiis 1659.i n 49,
"Lauremb. Petri Laurembergii Apparatus Plantarius primus. Francofurti
1632. in.4?. i Au
^i Lael. Trium pud fratrem. Lalii Triumfetti Catalogus Plantarum , cum
obfervationibus J. Baptiftz Triumfetti ejus fratris editus.
Ligu. Alexander & Joannes Lignonii fratres, Botanici Regii , in In(ulis Americanis, & maximé in ea que Guadalupa vocatur, Plantarum inveftiga- tioni operam dantes. bassin s 4. Lob. Icon. Mathiz Lobelii Plantarum feu flirpium Icones. Antuerpiz 1581.
; Lob. Hllafir. Mathiz de Lobel ftirpium Illuftrationes , accurante Guill;
How, Anglo. Londiniié$g. in4?. ^ : :
^. Lob. Obf. Lobelii Illuftrationes Plantarum , feu ftirpium Hiftoria Mathiz
de Lobcl Infülani. Antuerpiz 1576. in folio. ij stel lcd axi
euge HER generalis Plantarum. Lugduni apud Guillelmum Rouillium
1586. infolio.. : : :
^. Lnugd..App. Appendix Hiftoriz generalis Plantarum Lugduni edita apud
Rouillium, deg Gal. Editio Gallica Hiftoriz generalis Plantarum. Lugduni 1616, 1n folio. S OdF oifiita ed d ^
z Mappus. D. Mappus, filius, Medicine Doctor Argentinenfis, in rerum
naturalium cognitione apprimé veríatus, eru virtutis hzres digniffimus.
»^ 4Marcgr. Georgii Marcgravii de Liebftad, Mifnici Germani, Hiftorie Re-
rum naturalium Brafiliz libri oto; editi fimul cum Hiftoria Pifonis. Lugduni
Batayorum 1648. in folio. ral caste CUR sti
» Math. Petri Andrez Mathioli , Senenfis Medici ; atii in fex li«
bros Pedacii Diofcoridis. Venetiis ex Officina Valgrifiana 1565. in folio.
Math. Lob. Icon. Mathiolus à Lobelio memoratus in Iconibus ftirpium. AMentz;. Index nominum Plantarum multilinguis, Operá Chriftiani Ment-
^ zelii. Berolini 1682. in folio. T
^ Mentz, Pug. Mentzclius, in Pugillo rariorum Plantarum , ad calcem In-
dicis editus. : aaeriaujaod
Mor. Hifl. Oxon. Part. 2. Plantarum Hiftoriz ubiverfalis Oxonienfis
Pars 2. auctore Roberto Morifon. Oxonii 1680. in folio. ! 4
, Mor. Hift. Oxon. Part. 3. Plantaum Hiftoria univerfalis Oxonienfis
*
^
Pa
-
Explicatio nominum Pais 3. auctore Roberto Morifon. , à Jacobo Bobarto non folum edita in fu- cem, (ed maxime illuítrata. Oxonii 1699. in folio. - Aor. H. R. Blef: Hortus Regius Blefenfis au&us, fcu Przludia Botanica Morifoni. Londini 669. in 8?. 2 Aor. 'Umb. Plantarum Umbelliferarum Diftributio nova; auctore Rober- to Morifon. Oxonii 1672. in folio. í Hunt. Hifl. Muntingius in Hiftoria Plantarum in folio. Amftclodami. ^ Muf. Petiv. Mu(zum Petiverianum, cujus Centuria 1* 1695. 2* & 33 1698. 4* vcró & 5? 1699. Londini prodiere in 89. : z. Muf. Reg. Soc. Cat. Catalogus Mufzi Regiz Societatis à D. Grew. cla- boratus. ; Oldenl. Henricus Bernardus Oldenlandius , Germanus , Pauli Hermanni difcipulus, Medicine & Plantarum ftudiofus,quarum gratià ad caput Bonz fpei fc contulit , & paucis adhinc annis periit vir meliore fato & longiore vità a gnus, cui multas rariores plantas debeo. ^ Par. Bat. Pauli Hermanni Paradifus Batavus. Lugduni-Batavorum 1698. in 4?. v bak. Par. Joannis Patkinfoni Paradifus terreftris. Londini 1629. in fol. »^ Park. Theat. Joannis Parkinfoni Theatrum Botanicum. Londini 1640. in folio. Paff. Icon. Ycones Crifpini Paffzi. Arnhemi 1607. Pbytol. Brit. Phytologia Britannica. Londini 1650. in 12. : Pillet. Pilleterius. Plantarum in Walachria Zeclandiz Infula nafcentium Synonimia , auctore Cafparo Pilleterio.' Middelburgi 1610. in 89. 7 Pifón. Guiliclmi Pifonis de Indiz utriufque Re naturali & medica libri uatuordecim. Amftelodami 1658. Lugduni-Batavorum 1648. in folio. » Plum. Plumerius. Defcription des Plantes de l'Amerique, par le Pere Plumier. A Paris 169 3. Carolus Plumerius Maffilienfis, Botanicus Regius, 8 (an&iffimo Minimorum Ordine non moribus tantüm (ed doctrinà qua pol- lec maximá commendandus, cüm in Mathematicis difciplinis & Philofophia ; tüm maximé in Re Hetrbaria ; quà femper adco dele&atus eft ut nullis neque iculis, neque laboribus perterritus plures ipfe folus nondum defcriptas in Indiis Oecidetilibes plantas obfervarit quam omnes hujus zvi Botanici. Harum autem nomina pro fummá qua me complectitur benevoleniá publici juris in hoc opere facere voluit, maximá diligentiá totus incumbens in dc- ineandis, incidendifque iconibus ac dcfcriptionibus concinnandis quas prope diem ipfe editurus et. à E Plu. "Almag. Bot. Leonardi Plukenetii Almageftum Botaiticum. Lon- dini 1696. in folio. 4 -— Pih. Phytogr.. Leonardi Plukenetii Phytographia. Cujus Pars 1. & 2. Londini 1661. tertia veró 1692. quarta demum 1696. cxhibitz funt in folio. p coPon. Bal. Ital. Monte Baldo defcritto da Giovanni Pona Veronefe. In Ve- netja 1617. in 4^. Eadem Latine prodiit in folio cum Operibus Clufii, An- ^ Werpiz 1691. Bafilez ver in 4?. 1608.
Prodr.
cama Seriptorum vel Herbarig. 0000.
p Pradr: Par. Bar. Prodromus Paradifi Batavi. - Amflelodami- curn. Schola Botanica editus 1689. in 129. E) xod x OP.p. v Egypt. Profperi Alpini de Plantis /Egypti Liber, Venetiis 1655.
in 4? : : E
2 P. Alp. Exet. De Plantis Exoticis Libri duo, Profp. Alpini. Venetiis 1456. in 49. * Tu 2 e 311 "
- Rai Cat. "4n7l. Catalogus Plantarum Angliz & Infularum adjacentium. Operá J. Raii à Societate Regia. Londini 1677. in 89. : ^ Kai Cat. Catt.. Catalogus Plantarum circa Cantabrigiam nafcentium.
Cantabrigiz 1660. Appendix veró 1585. in 8o, Raii Hifl. Hiftoria Plantarum. Auctore J. Raio e Societate Regia. Lon- . dini 1686. in folio. d 2
L^ Rai Sylieg. Sylloge Stirpium Eutopzarum J. Raii. Londini 1694. ing. » Raii Symopf. Synopfis Methodica Stirpium Britannicatum. Audore J. Raio. Londini 1690. in 89. tum & 1696. Y
Reneal. D. Renealmus é Regia Scientiarum Academia , Doctor Medicus
Pazifienfis , magnas avitz virtus fpes faciens. £893. -. Riebier. Onomat.. Onomatologia, feu Nomenclatura Stirpium , in Horto Regio Monfpelienfi recens conftru&to coluntur, Richierio de Belleval, Medico Regio, Anatomico, & Botanico profeffore, imperante. Monfpelii 1598. in 129. ; X115.2-o1 99 ichier Rechere. Deffein. touchant la Recherche des Plantes du pays: de Languedoc s par M. Richier de Belleual.. 4 Montpellier 1 605. in $9». Cum ainque Iconibus zneis. à ^ . Richier. Icon. Icones Plantarum Richicrii de Belleval, elegantiffime qui- dem , fed nondum editz , nec forfitan edenda : quatum Tabulz znez pro- ftant Monfpelii in Mufzo Clariff.. Viri. D. de Belleval. : zc Rivin. D. Augufti Quirini, Rivini, Introdu&io generalis in Rem Her- bariam , cum ordine Plantarum qua funt flore regulari; monopetalo. Lipfia 1690. in folio. ; Ejufdem Ordo Plantarum quz funt flore regulari, pentapetalo. Lipfiz 1693. in folio. ET y: Rob. Cat. Catalogus Stirpium, tam indigenarum quàm exoticarum , qua Lutetiz coluntur; I. Robino, Botanico Regio, & latrici Horti celeberrime Scholz Parifienfis curatore. Parifiis 1601. in 129. ^ Rondel. Rondeletius de Pifcibus. Lugduni 1554. in folio. 50 Rue. de Nat. Stirp. De Natura Stirpium Libri tres, Joanne Ruellio au- ore. Parifiis 1536. in folio.
Sarrac. Sarracenus , Gallicé Sarraziz, Medicine Vir oin , apud Canadenfes Botanicus & Anatomicus Regius, acuratiffunus Rerum Naturalium explorator.
Scbol, Bot. Schola Botanica. Amftelodami 1689. in 129.
Schenck; Stirpium & Foffilium Silefiz Catalogus, à Cafparo Schwenck- fct. Lipfiz 1600. in 4*.
2 1
. Explicátio nominum » Ss illufir. Scotia illuftrata. Auctore Roberto Sibbaldo. Edinburgi 1684. in folio.
Sim. Paul. Quadrip. Quadtipartitum Botanicum Simonis Pauli. Argen- torati 1667. in 49.
2. Sleane Cat, Plant. Tam. Catalogus Plantarum Infula Jamaica , auctore Hans Sloane, é Regia Societate. Londini 1696. in 8. : » Stap. in T beopb. vel Bod. à Stap. 'Theophrafti Erefii de Hiftoria Plan- tarum Libri decem , quos illuftravit Joannes Bodas à Stapel. Amftelodami ..1644. in folio.
Sur. Surianus , Maffilienfis, Medicine Doctor & Phatmacopaus; Bota- nicus Regius. Ex Indiis Occidentalibus redux , quó Plantarum inveftigan- darum cau(à abierat, Maffili mortuus eft paucis abhinc annis.
.. $uvert. Emanuclis Suvertii Florilegium. Francofurti 1612. Amftclodami 1647. in folio. a
^ Tabern. Hift. Jacobi Theodori Tabernzmontani Hiftoria Plantarum Ger- manicé fcripta. Francofurti 1615. in folio.
T'abern. [con. Jacobi Theodori Tabernzmontani Icones Plantatum. Fran- cofurti 1590. t
Thal. Thalius. Sylva Hercynia , five-Catalogus Plantarum fponte naf- centium in montibus & locis vicinis Hercyniz. Francofurti, 15 5 8. in 4? cum Horto Cameratii editus. 2iidd
Tbhev. Franc. Antardt. Les fe 1g ularitez. de la France Antar&lique 5 par "André Thevet. A Paris 15 58. in 49. à E 1
^, Trag. Tragus. Hieronymi Tragi de Stirpibus Libri tres. Argentorati 1552- in 4?. SUMATUR NUNC ] ^ riumf. Obfervationes de Ortu ac Vegetatione Plantarum. Auctore Joan- ne Baptifta Triumfetti; Borionienfi. Romz 1685.in49. /— 7 - Triumf, Syllab. Triumfetti Syllabus Plantarum Horto Medico Romane additarum. Roma 1688. in 49. ^ Fefl.in P. Alp. Veflingius in Profperum Alpinum. Patavii 1658. in 49. ^o UF. Lufft. & Fir, Lufit. Viridarium Lufitanum Gabriclis Grifley. Ulyffi- pone 1660. in 129. ^, Zn. Iftoria Botanica di Giacomo Zanoni , Semplicifta € fopraintendegte . all Horto publico di Bologna. In Bologna 1675. in folio.
wnze
Coe SES 61393 Db: E61 E961 t6 061 696 01 646 63e: Se INDEX CL ASSIUM,
Lassis L De herbis €. fuffruticibus, flore monpetalo , chop ani. formi pag. 76. 1 ^ : 7 weit ; Crassris ll De herbis & fuffruticibus, flare monopetala , infundibuli- fermi C retato , 116. j Crassis IIL De berbis & fuffruticibus , flore monopetalo , anoma- l,158$. 1 D NL r -Cri Assis IV. De berbis & fuffruticibus, flore monopetalo, labiato , 177. CrAsstis V.De berbis & fufrauticibus, flore polypetalo, cruciformi, 2 io. .Crassais Vl. De berbis & fuffruticibus , flore rofnceo , 234. Crassis VII De herbis C fufruticibus , flore polypetalo , vofaceo , umbellato, 304. CT : : sis VIIL De herbis € fuffruticibus, flore polypetalo , carye- -ophylleo, 229. ; t -CLlAssis IX. De herbis & fuffruticibus , flare liliaceo; 34 2. Crassis X. De herbis €? fuffruticibus, flore polypetalo, papilionaceo , 344. Ts .Crassss XL De herbis c fuffruticibus , flore polypetalo , anomale ,
55. Iq : * É dp Aes ; Crassirs XI. De herbis & fuffruticibus , flore flofeulefo , 438. - JOraAssis XIIL De herbis & fuffyuticibus , flare [emiftlofeulofo, 4&7.
Crassis XIV. De herbis c fuffruticibus , flore radiato , 40.
Crassis XV. De herbis & fuffruticibus , flore epetalo feu fHaminte, jor.
CrAssris XVI 2e herbis & fiffruticibus , qui. floribus carent c femine donantur, 5 36. ; :
Crassis XVII. De berbis c fuffruticibus , quorum flores c fzu- Gus vulgb defiderantur 5 5o.
"CraAssrs XVIII. De arboribus € | fruticibus, flore apetalo , g77.
Crassis XIX. De arboribus G7 fruticibus, flore amentaceo, 380...
Crassris XX. De arboribus & fruticibus , flore monopetalo , $93.
Crassis XXL Je arboribus & fruticibus , flore rofaceo , 610.
Crassis XXII. e arboribus & fruticibus, flore papilienaceo, 54 3.
c
ex cdeyee cde ao to3 too3 E63 50e
e4PPROBATIO
^ Allufiriffmi Viri D. D..GU1DONIS CRESCENTII FAGORN, Regi à Secreioribus Conflus | — eg: Archiatrorum Comitis.— :
LzwNuM hoc opus laboris & induftriz, tam magni eft ad .;k. Plantarum cognitionem momenti , ut fi ejus abíoluci glo- -riam Gallix non invideat Europa, nunquam fatis illi de tanto muncre gratulabitur. Studium enim Botanicum, fuarum delicia- rum rudi & indiecftà mole huc ufque tzdio obnoxium, ita facili hác methodo contraxit ingeniofiffimus & do&tiffimus 7?24rzefort , ut molliter aufterum Poll nunc fallere laborem voluptas. Plu- rimüm igitur humanz falutis intercffe cenfemus, ut przlo fine mora committatur abfolutum illud Artis Herbaria fpecimen, ex- pe&atione publicà majus : ex quo omnes intelligant quales eru- dito finu Regia Scientiarum Academia complectatur alumnos ; & quid maximi Principum valeant munificentia & paternus in artes liberales animus. Datum Verfaliis pridie Kalend. Febr, anno. M. DCC. * FAGON,:
Ty
LH PUPRCOBE MUTO
Clariffmi Viri D. D. Bourdelot, Regis Confiliarii &* Medici perpetuo ordinarii, nec non Sereni(fme Bursundiouum Dwaffo a primarii Media. c jurià dixeris, cui non lectus praftantiffimus. eruditiffimi 7 eurzefort Liber Gallicé infcriptus E/emezs de Botanique. Satis fit igitur ad prafentis operis commendationem declaraffe has nz Hen nARUE INSTITUTIONES; prater Elementa Botanica Latiné verfa, uberiorem adhuc rerum ad Plan-
tarum cognitionem pertinentium fegetem continere. Datum Verfaliis Kal, Febr. anno M. D cc.
Ux c in florida elcgantiori Medicinz parte plané Ir ines non in-
BovRDELOT.
"INSTITU-
INSTITUTIONES REI "a H.E.R B A"K IJ
Iw Gco.c.E IN REM HERBARIAM.
a 4) X)EsHzexrARIA qua Potanice dici folet , in duas'pat-- Vf. | res dividitur , quarum prior in recta plantatum cognitione;, . altera in optimo earum ufu fita eft. Plantas apprime noffz ] aliud nihil videtur, quàm in promptu habere nomina, qua : ] iis apté impofita funt : nam in hac arte delectus eft quidam:
j. VEZ habendus corum qua -conjunéta funt eum notione ftru&u-
[ PAS S | re partium ;.à qua proficifcitut nora propria. feu 2eegirip^ plàntarum- Idea fcilicet notz propriz, nomenque cujufque planta: ita funt in- ter fc conglutinanda , ut.ab invicem nullatenus fejungantur : neque duo diver- f£ nomina cum cadem notione, aut duz notiones cum eodem nomine conjun-- gi debent ; nifi. forté'in corum fententiam camus, qui rem herbariam fine or-
dine inftituendam cffe contendentes folo ufu. diuturno. addifeendam: exifti--
mant; A.
libr. de Homo-
7rlerm. i; » nis nominata funt. Longé vero major eft, : » copia, de quibus non conftat quare ita appe
nym. Hyl. fairic,
2 IusriruTiO0NES Rrri HrgnsAR1A.
Quó magis porcis ratione & vià, Botanicen docendam & cape(fendam effe , curfim perluítranda funt cjüs tempora atque quafi «rates : quibus fcilicet initiis ab Hippocratis zvo ad Galenum increverit ; quantüm eam locupletarint Agli segnes Arabum fücceffores ; quorum hominum diligentià fuerit iinffauráta in difciplinarum renovatione 5 quantis denique & quàm incitatis in- cremehtis ad hac ufque tempora cum Hetbariorum induftrià & labore , tum Principum munificentià ad eum pervenerit ftatum in quo nunc viget. Ergo hiftoriam hanc totam compendio referam , & deinde quid füfcipiendum mihi vifum'fit ut non tantüm inventarum, fed inveniendarum plantarum multitudo in genera claffeíque digerarur ad docendum difcendumque accommodatas. Spero enim fore ut hac arte pluriuni ctiam fpecierum cognitionem unufquifque pro memoriz modulo facile coníequatur.
Etfi plantarum quàm animalium & mineralium ufus antiquior fit in re me- dicà, certum tamen clt nihil quicquam in plantis veteres quzfiviffe, prater ole- ra, frugefque ad vitam; aut quas ad medendum fortuna vel experientia mon(- traverant. Conftat etiam ex libris Grzcorum, qui rem herbatiam primi exco- luiffe exiftimantur , in animo iis fuiffe , ut vires plantarum porius quàm legiti- mam: cognitionem pofteros edocerent : unde non mirum ctiam prove&tà me- dicinà poft Hippocratis etatem , Theophraftum qui philofophandi ratione in- ter Herbarios inet prati de conftituendis plantarum generibus ex partium anatome ne cogitaffe quidem. Ceteri in Msinds indagandis aut evul- gandis curarum plurimum , in explicandis veró & defcribendis plantis parum operz pu Itaque nomina carum non ex rci naturà , id cft partium ftru- Gturá , fed quafi fortuitó ex aliis capitibus ad docendi diícendique facultatem minus facientibus eruerunt : ex. viribus nempe , fimilitudine cum aliis rebus quz ufu veniunt, inventoribus , proprio folo, odore, numero foliorum , anima- libus quibus arridere putantur , ic Ha colore , tempore quo erumpere , florere vel perire folent, caterifve id s Hinc Malva & Ariftolochia à viribus ber es & puerperis opitulandi. Bugloffum & Iris à fimilitudine lingua bo- ville & colorum Lridis.. Artemifia, Gentiana , Lyfimachia ab earum invento- ribus. Steechas ab Infulis Steechadibus ; Colchicumque & Caryi à Colchide & Carià nomina fua invenerunt. Myrrhis veró & Libanots à Myrrhe &, "Thuris odore. Trifolium, Pentaphyllon , Chiliophyllon, Myriophyllon à nu-: mero foliorum. Chryfanthemum à floris , Chryfocome Poliumque à capitis coloribus ; Chelidonium, Heliotropium, Erigeron ab anni. teripeflatibus. Ela-- phobofcum denique, Meliffophyllon & Ranunculus à Cervis , Apibus & Ra-. atz fint : propterca quód ab im-
» petitis aut rufticis ca nomina primum excogitata funt , ac nulla ratione data ,
2»
» temeré ac fortuitó indita. Quorundam ac fortaffe p
22
»
» tur , impofita fint , vel quód diale&to folis
quz eruditi Herbarii nihilofecius retinuerunt : multa pos ut folet fieri, urium imponendorum
certam fuiffe auctoribus (uis rationem non negaverim 5 fed nobis ceri income- pertam , vel quod antiquiffimis Graci -— » clim alia linguáà uteren- illis populis peculiari , apud quos
mm
IsacocE IN RzM HEnBARIAM.
: 3 nafcerentur ipfe plantz, concepta fucrint earum nomina. Quamobrem nulla «
à veteribus ordinis habita ratione in appellandis plantarum fpeciebus, in ob- fcuram minus congruentium vel ambiguorum nominum multitudinem demum
abiit Botanice: nam ut ait Cicero , quidquid peccatur , perturbatione peccatur «rad. ;.
rationis atque ordinis. Dolendum tamen Pythagora, Euriphontis , Dicuchis, Praxagorz , Dioclis ; Herophili , Diagorz, Philippi, Archigenis , Chryfippi s Aíclepiadis , Erafiftrati , Pliftonici, Sofimenis, & cxterorum opera periiffe quorum Theophraftus , Celfus , Plinius & Galenus fepe meminerunt. Ut au- tem rationem temporum fequamur in expendendis laboribus corum qui plan- tas ad ufus humanos revocarunt & hiftoriam naturalem. promov&re conati funt , ab ipfo Hippocrate ordiendum videtur.
IPPOCRATES?Mcdicinz princeps, P qui univerfz Grzciz meden- « do admirationi fuit & *apud omnes przclarus cvafit , dzcnitus in infüla Coo. « inprimis clarà ac validá & Z(culapio dicatá s € vir & arte & facundià infignis, & vetuftiffimus eft ex iis quorum operibus potimur. Natus eft anno primo octo- gefime Olympiadis, hoc eft anno ante Chriftum 459. Mortuus anno atatis 85. vel o : aliis 104. vel 109. hoc cft ante Chriftum 374. vel 369. aut 355. vel 550. *Is cum fuiffet mos liberatos morbis fcribere in templo Zfculapii ; quid auxi- «
liacum eflét , ut poftea fimilitudo proficeret ; E ca traditur, atque «*! im ; É iffe medicinam hanc ud dn (jn. ibid. €
(ut Varro credebat) jam templo cremato , infti Clinice vocatur. $ Inde Hippoctatis qui primus medendi pra.cepta 72 condidit , referta herbarum mentione invenimus volumina : tranfcribende .. namque tabulas publicas, quz caterorum obfervationes contincbant, quidquid Gracis notum magis & exploratum fuerat de plantarum ufu , in fcripiis fuis diffeminavit. Qua in re Boranicen longius propagaffet fummus vir & faluti pofterorum meliüs confuluiffet , fi carum delcsiriont addidiffet quibus atate 1ua Oxegzfuzwi continebatur. Sola tamen nomina virefque reccnfuit plantarum circiter quatuor & triginta fupra ducentas, defcriptiones Crateve Herbariorum - fui temporis principi peragendas haud dubi relinquens, totus ipfe in curandis
zgrotantibus occupatus.
HivesocRAe TES.
Pli, lib. 7. tap. 1.
b Seran. in voie £a Hippoc.
* $uida: in Hippoc. «Pli». lib.20, eap, 4.
* CelJ. in
& Dlin. lib. 26. cap. LA
CnaArEvYAs namquefive CR A T E 1 As codem zvo tantam inter Her- cx 471v. barios famam fibi comparavit , ut. de/eee piteiusc ab Hippocrate appellari me- zpif. adcra-
ruerit. Rem autem herbariam apud te femper miratus ium inquit divinus fe-
nex ; unde Plinii locus obfcurus videtur , in quo legitur ipfi Mithridati Cra- 25. «5. e.*.
tevam adícripfife unam Mithridation vocatam ; nifi forte fupponamus plures. Cratevas & Mithridates fuiffe plantarum cognizione dele&tatos. PCratevas au-. « tem Herbarius , tefte Diofcoride & Andreas medicus ( qui quidem accuratius « quam reliqui in hac parte verfati exiftimantur ) radices multas apprim? utiles, « herbaíque nonnullas non fatis defignatas reliquerunt. Verumtamen prifcis hoc. «« dandum clogii , etfi pauca tradidcrint, accurate tamen in iis ipfis elaboraffe. « Qualecumque fuerit opus Cratevz ( quod g4£enguas fcu Herbarium appellat Ni- candri Scholiaftes ) non mediocris certe fuit ja&urz , maximé cum probabile fit, plantarum de quibus Hippocrates locutus eft,defctiptiones & loca indicaffe,
Àn vcré conjecerim judicare poffunt, quibus fragmenta —n : x IE
h Diofc. in. prefate
ve:
-
^ IxsriruriO0Wzs Rri HeRBARIE. zurin Bibliothecá Cafarea infpicerelicet. — . pvueomaas» DHEOPHRASTO*Mclnti fullonis filio , Leucippi , Platonis & Ariflo- » tclis difcipulo palma danda cft, ob eos quos de plantarum hiftoria & caufis rcli- quit libros fexdecim &c plures ; quibus frmile nibil nunquam procuderunt Romas Sdbnaf. Tre. — la ingenia. 1n his vero non tantüm de naturà & differentiis ftirpium , fed de spes Lum xL carum culturà & vcgetandi modo fusé differit , plantarum quingentarum cir- áeiric. citer nomina finc deícriptionibus afferens vel eas breves admodum & mancas. »Gew.Bi- 2» bPermulra in(unt plantarum nomina;que neque medicis neque aliis eruditis ho- dilsatb. ' M prdpu Eig 3 à E » die cognofcuntur, mutatis nimirum nominibus apnd pofteriorcs. Haud cnim » fimilia apud alium quemquam ejus argumenti autorem inveniuntur. Quapro- pier plané defperandum cft, his temporibus Theophraftim clucidari poffe : non quidem quod ad textus reftitutionem , que demum fümmorum virorum labori- bus forté obtinebitur, fed quod ad cognitionem plantarum , de quibus Theo- phraítus cgit fub nominibus fibi propriis. Quibus enim auxiliis id fieri poffit? nifi forfan accuratiflimé perluftrando per plures annos loca in quibus ftirpes uafdam indicavit : quod tamen vix fperari poteft, clim defcriptiones earum € Going io: » diee *Id fummé dólendum quód longa atas operibus "Theophrafti mul- 254 "7" » tum decerpferit, plurimafque iis intulerit lacunas , ita ut mentem Theophrafti ^. s» fepe vix affequi liceat. Nec veró integram medicinam tanto opcri quifquam 2» «hactenus adhibuit , ut ut multi multa fucrint conati ; fed & qui in Latinum hoc » 'opus vertit Theodorus Gaza , elegantia Latini fermonis quam herbarum peri- » tior videtur fuiffe ; undein plurimis cüm propter hanc, tum alias caufas mentem » Theophrafti minis feliciter expreffir. Quin etiam haud parüm tenebrarum le- »' éoribus offudit fe&ione librorum in capita & fingulis capitibus breviarii pra- » miíla prafacione : utpote cüm fapé illa divifa fint quz jungi maxime debent , » uti $ contrario conjuncta quz crant feparanda : argumenta autem illa capitum. » Jectorem plerumque feducant. Interim tamen cx ipfis apparet quanto ingenio , » quantaque doctrinà confcripti fuerint. Prodiit vero & ipfius Theophrafti Grx- » cum opus & Latina Gazz verfio non femel in lucem.Primus Grzcam Latinum- » que textum junctim edidit Danicl Heinfius, opcre quo fimul & reliqua ejufdem » "LI héophrafti Graco-Latina dare conatus eft. Quamquam autem titulus illius » editionis referat ab Heinfio textum Graecum locis infinitis partim ex ingenio » partim ex libris emendatum , hiulca Bros » malé concepta recenfita , inter- » pretationem quoque paffim effe interpolatam ; Epiftola dedicatoria item loqua- » tur in Graco textu Augiz ftabulum cffe expurgatum ; Etfi denique.diffitendum » minime fit; editionemrillam omnibus illis antegreflis prz'ftares multa tamen,imà » long? plura meritó defideraveris, Sane opere quis pratium facturus fit, qui va- » rias emeridatienes przclarorum virorum ( quales profe&ó plurimas Claudio » Salmafío in opere Exercitationum Plinianarum debemus ) diligenti ftudio col- » lectas ediderit. Long? elegantior & multis modis laudabilior eft illorum de : » plantis Theophrafti librorm editio, que feorfim in Bcleio prodiit opera Joan- » nis Bodzi à Stapel Amfeledamenfis. Eft fanc opus illud ut long? pra(tantiffi- » mum atque optimum, ita meritó plurimi zftimandum. Sed periit Joannes Bo-
dazus dum Theophraftum adornaret nec quz in libros Theophrafti de canfis
Tus. ? Dioz. Laert.
T-—
- rens; fcrinium commentationum harum , & exemplaria,
IsacoGt 1N RrM HERBARIAM. $ "plantatüm fcripferat, & quorum nobis Ípes ab ejus patre Egberto Bodzo facta fuit, vulgata funt. Ut ut de Stapclio cenfeat Conringius , cjus nota, ut verum fatear, longiffimis & alienis rhapfodiis faftidium potius quàm lucem afferre vi- dentur, quafi commentator farcinas fuas omues herbarias in his depofuerit pro- xima mortis conícius. Non omittendum eft przftantes viros Julium Czlarem Scaligerum & Robertum Conftantinum in interpretando Theophrafto feli citer infudaffe. Poft tantorum virorum lucubrationes , fi quz in ejus operibus «de plantis obfcura fint & deperdita , duo maxime nobis effe debent folatio : na- turam nempe & ftructuram plantarum à Clariffimo Malpighio & recentiori- bus philofophis accuratius exploratam effe quàm à Theophrafto & ab omni- bus illis antiquioris-do&trinz magiftris 5 tum denique non canti momenti effe -noffe plantas de quibus "Theophraftus locutus eft , cm de earum viribus fer- 1nonem vix fecerit. Eum autem ob praclaras animi dotes & exquifitám doctri-
nam jure mcrito antiquitas mirata eft, ?* Cüm antea T yrtamo illi nomen effet ,
: bdivinam elocutionem Ariftoteles "Theophraftum appellavit. Accurrebant ad illum audiendum difcipuli ad duo millia. Natus eft Erefi in infula Lesbo bliomo
fuavitate infigni, linguz pariter atque vitz, ur ait Gellius. Vixit annos quinque '& octoginta, & tamen de brevitate vita queftus cft. * T heophraftus autem mo- riens accufaffe naturam dicitur , quód cervis & cornicibus vitam diuturnam , quorum id nihil intereffet , hominibus veró , quorum id maxime intetfuilfec , tam cxiguam vitam dediffet , quorum fi atas potuiffet effe longior , futurum fuiffet ut omnibus perfectis stiibuin docttinà hominum vita erudiretur. Romani domnium atilitatum & virtutum jiflimi nihil tradiderunt, nifi debellato Mithridate. Namqüe À
xium fieret. Is ergó in reliqua ingenii magnitudine, Medicina peculiariter cu- tiofus & ab hominibus fübjectis qui fuere magna pars terrarun » fingula exqui- ; effectufque in arcanis fais reliquit: Pompeius autem omni regia pradá potitus , transferre ea fermo- ne noftro libertum fuum Lenzum Grammaticz artis doctiffimum juffit , vita- que ita profuit non minüs, quàm Reipublicz vi&toriailla: quo primüm tem- pore hanc fcientiam ad Romanos perveniffe animadvertit Plinius.
Primus & dia folus M. C A 1 o omnium bonarum artium magiffer , pau- cis dumtaxat attigit, boum etiam medicinà non omiffà. Poft eum unus illuf- trium tentavit C. VA 1c vs eruditione fpectatus imperfecto volumine ad iD. Auguftum , inchoatd ctiam przfatione reli
igiofa , ut omnibus malis, huma-
ani illius potiffimum principis femper medicetur majeftas. Celebratur & |
M.TrzRnrNTIUSVARRO,-*qui octogefimum primum vitz annum
agens de ca re prodendum putavit. f Otium; inquit, fi effem confccutus, Funda-
nia, commodius hic tibi feciberem quie nunc ut potero exponam, cogitans eflc
properandum : quod; ut dicitur, fi eft homo bulla, có magis fenex. Annus enim
octogcfimus admonet me;ut farcinas colligam antequam pear vita, Au- iij
eciDiegen. Laert,
a
«cb Nol, Attic, lib. 13. Cap, v.
c
£c € Cic. lib. 5. de
[3 j ,
^
up «c
€ d Plin, lib, 2$ PI E
CATO.
^ Lj
«Varsru [|
Li
8
VARRO. as, anteCbrifl. 25. e"Plin. lib. 12.
tap 7.
f Varro lib. 1. de Re Riflica ad Fundaniam uxo« gem, cap, 1.
2 Caflell. de vi» js infi. meo MusA& » EuruoRnzius.
b In Jug. vita. € Plin. lib. 1g. rap. 8.
4 In 49.1537.
JKM1iLIUS MACER.
Trifl.lib.4. eleg. 15. Gefn. Bibliotb,
jur:ius Bas-
sus & SsxTiuS CNIGER.
* In prefat.
f [n Prolegom. i5
libr. de Homo-
nym. Hyl. iatric.
Diosconip£s.
£ Galen. lib. 6.5, de fip. medi-
eam facul, ip. 2? proonie. — E
$
h De rei berb, fcriptor ad. Trag.
$ 8
i Cornarius in 3, Epiff. nuntup. fret oerfion. Diofc, edit, y Ho 1537.
$£ INsriTuTriONES Rrr HrznsAnRIZ. tores autem uxori quinquaginta indicat Grzcós fermé omnes , qui Ge»ponica Ícripferunt.
3 Eadem atas clariffimos tulit medicos, qui artem ex Gracia in Italiam tranítuliffe videntur. Ex hs AN To N1vs MusA & EuprHonsBr1UusS nobile par fratum, quorum alter Augufti Czfaris, alter Jubz regis medicus fuit. Medico Antonio Mufz, cujus opera D. Auguftus ex ancipiti morbo convalue- rat , ftatuam are collato juxta Es 4Eículapii ftatuerunt, tefte P Suetonio : & * Plinius affirmat eundem Imperatorem prudentià Mufz medici Lactucá confervatum fuiffe in egritudine. Libellum autem fcripfit de Vetonicá ad M.
ippam, quem libellum Gabriel Humelbergius Ravenfpurgenfis , Archiater I dimit ; inflauravit, & Tiguri apud. Frofchoverum 43 typis mandari curavit cum Apulei libro de medicaminibus herbarum.
JEM1LiUS MaAcz n Pocta Veronenfis mortuus in Áfià , quo milita- tum abierat , Rem herbariam verfibus etiam perfecutus eft, non quidem vulga- ribus illis ac ineptis hexametris , qui ejus nomine circumferuntur , in dab de viribus plantarum agitur, juxta methodum Galeni ; fed przftantioribus cat- minibus & Ovidii commemorationedignis.. — .
Sape fkas volucres legit mibi , grandior evo Qneque nocet ferpens , que juvat berba Macer.
Quz veró nunc tribuuntur ZEmilio Macro funt potius ZEgidii cuju(dam me- dici qui fimili carmine de urinis & pulfibusegit. — j E
Nec omittendi funt duo viri Latini , etiamfi paulà durius accepti fuerint à * Diofcoride; Junivs BAssus & Ssxr1vs Ni1czsnR, qui pluri- ma de plantis Gracé tradiderunt , ut patet ex indicibus autorum , quorum ope- ribus Plinius ufus eft. f Salmafius cxiftimat eos non multo tempore anteccflille
tatem Diofcoridisaut:
PrnaANrvs auem, vel alii volunt P x DACIUS DioscoRr DES, CX cà Ciliciz civitate oriundus quam Anazarbam , poftea Cfaream Au- bun poRESOR
, Catteros füperavit ftudio ac diligentià , quibus materiam:
medicam complexu eft. E Anazarbenfis Diofcorides , inquit Galenus, quinque libris, materiam omnem utilem abfolvit, non herbarum mod, fed & arborum & fructuum & fuccorum & liquorum , memorans infuper & metallica omnia. & partes animalium, & mihi utique videtur omnium perfectiffimé tractatum. de materia medicamentorum confciffe. Nam licer à majoribus eó plurima de illisbené fcripta extent , tamen à nemine omnium zqué de omnibus ; nifi quis. Tanitrum przdicet Afclepiadis. Ego, inquit bGefnerus, Tanitrum libri alicujus. infcriptionem effe conjicio , cujus autor fit Afclepiades. Ex illis Galeni eed judicare poffümus quanta fuerit antiquorum de materia medica cognitio , cm. Diofcoridis opus abfoluriffimum exiftimaretur.
1 Quo rempore vixerit Diofcorides, inquit Cornaríus ispum fecerunt qui-
» damqui pofteriorem Plinio faciunt, ut ne cx ipfo multa illa Plinius tranfcripfiffe
putetur , quz faepe ad verbum eadem cum ipío habet ; cim tamen nullam ejus. mentionem faciat, velut aliorum quibus fua in fingulis libris accepta refert. Ego verà an cx ipfo tranfcripferit aut cx alio unde ctiam Diofcorides, nihil pronun-
"—-—---—TRDEOPPSETORIPPEROUR RR PPP RR PPP: mmmmÁ—áÁáEID
IsacocE iN RzM HansAnIAM. 7 cio, nec argumento parum ingenui animi quem À fe alieniffimum facit, in Plinio « movcor ; fcd priorem Plinio fuiffe cenfeo , velut Suidas tradit , cujus hzc funt « verba. Diofcorides Anazarbeus medicus , cognominatus Phacas propter len- « tigines in facie , vixit cum Cleopatra tempore Antonii. Huic confentit ctiam. « operis totius pra'fario ad Arcum , quem etiam in fequentium librorum omnium « initiis nominat : eft autem hic Arcus , vclut cgo judico , Philofophus ille Ale- « xandrinus , quem Czfar Auguftus poft victoriam Actiacam , ingreffus Alexan- «« driam , porrectá manu ad colloquium admifit , quo ipfi apud cives exiftimatio- «« nem facerct , & publicé profeffus eft fe isi disno ignofcere ; primüm pro- «« pier Alexandrum urbis conditorem ; deinde ob urbis pulchritudinem; poftre- «e müm ob Áreum amicum, cui in hoc gratificaretur. Dubium aliud movet alius « prafationis Diofcoridis locus ubi refert Areum & Licinium Baffüm mutua be- nevolentià conjunctos fuiffe ; contendunt enim nonnulli pro Licinio Baffo le- gendum effc Lecanium Baffüm qui fub * Nerone Confül fuit cum M. Licinio s.4y. chrif. &4. Craffo Frugi: Quare concludunt Diofcoridem Plinio cozvum fuiffe, cüm inter Neronem & Veípafianum fub quo floruit Plinius , per breve tempus, imperium obtinerint Galba, Otho & Vitellius. Verum ut calculum meum addam, prater a quz de Plinio mox dicturus fum , Areus Diofcoridis qíozrzc cum Cornatio idem & Philofophus Alexandrinus potius habendus videtur,quàm Licinius pro Lecanio ufürpandus. Quod ad Suida locum attinet in quo refert Diofcoridem $»i4« vixitcir- vixiffe apud Cleopatram fub Antonio, & fcripfiffe quatuor & viginti libros om- "^" "* ncs medicos eofque celeberrimos, in co tantüm culpandus videtur Suidas, quód Diofcoridem Anazarbeum cum Alexandrino feu Phaca Cleopatrz familiari eundem fecerit. Diofcoridis vero opera de quibus loquitur , non rejiciendacon- E m alfequitur PGefnerus ea non differre ab iis qua extant, nifi ordine 5 Derei berbar. — j Exe verc ó S E d : fcriptor. ad Trag. itterarum quatuor & viginti digefta fuerint in totidem libros, quales etiam fua zetate reperiri audierat Gefnerus, & revera calis eft Codex Czfareus à Dodonzo zantoperé celebratus & à * Lambecio tam diligenter defcriptus. : rten ns o Conjicit enim do&iffimus vir Juliane Aniciz (quz Flavii Anicii Olybríi 5. ^ filia fuit) juífu, Diofcoridis opus ordine alphabetico, quamvis ab autoris mente alieno, ut patet cx ejus prafatione , digeftum fuiffe. Vixit Juliana Anicia initio fzculi fex fub Anaftafto, Juftino , aut Juftiniano ut alii volunt. Codex autem. « rr ille Cfareus , quo fane vetuftior nullus eft à clariflimo oratore Cefareo Au- « doigt gerio Bufbequio viro doctiffimo indicatus anno 1562. (quo narratio ejus Lega- «« tionis Conflantinopolitanz & Amafianz edita eft ) ab Imperatore Maximilia - c no 1H. redemptus ex Turcicá fervitute in auguftiffimam Czfarcam Bibliothe- « cam tranfmigravit. Membranaceus eft , formam quari vocant iz foljo , qua- « dratam ferme obtinct ; continetque folia quadringenta , nonaginta unum, quo- «e rum maxima pars , injuriá vetuftatis , nón minis malé habita funt quàm ipfa. « compactura quz tota lacera , & à tineis ac blattis fo«dé miferéque corrofa eft. « Litterz omnes majufculz & perelegantes quidem , fed & ab illis quibus nunc utimur litteris , aliquantulum diverfz. Accentus in co defunt; & fiqui ineo « zeperiantur , recentiorum manu fünt additi. Voces fine ulla diftinctione fibi in- vicem coharent , ideoque lectio hujus Codicis ctiam doctiffimis & in ftudi
Li
[1 «4
$ IxsrrTuTIONES Rzr HERBARIE.
» Linguz Grzcz exercitatiflimis viris negotium faceffere dg quippe cüm: 5, ubi unaquaque vox vel incipiat vel definat, quodammodo divinandum fit. Hzc: » autem ratio ícribendi uno ac perpetuo ductu , fine accentibus ac diftin&tione: » apud Grzcos fola in ufü fuit ufque ad tempora Ariftophanis Byzantii , Gram- » matici Alexandrini, qui fzculo ante. Chriftum fecundo , nempe Olympia- E » decxrv.füb Egypti rege Prolomzo Epiphane potiffimüm claruit, & primus: — — i E » omnium accentus & diftinguendi rationem excogitavit. Quamvis autem Graci » exco tempore accentibus & interftitiis vocum atque fententiarum in fcribendo 5; üti ceperint ; tancüm abeft ut priftinus ille fcribendi modus ftatim omnino fit » abrogatus , ut etiam integris aliquot poft Chriftum fxculis- nonnulli libri ita-
fcripti fint. ; o Diofcorides autem plantarum fexcentarum ciiciter mentionem fecit , qua-- rum quadringentas & decem vel defcripfit » vel cum magis s compara-
Y
» N x 3 3 vit. Czterarum nihil habemus prater nomina & vires. Inter cícriptas pauca:
occurrunt quz noftris optimé refpondeant. De reliquis judicium certum ferti nequit. Quod ad non deícriptas attinet , veri quidem fimile eft uamplurimas; nobis , ut aiunt , veluti per manus traditas effe , Oleam v. g. Rom ; Pinum ,. Cupreffum ; Laurum , Palmam , Ulmum., Fraxinum. Quis dubitat Caftaneam. antiquorum, Pyrum , Punicam, Cerafum, Malum , Amygdalum , Cotoneam ,. Ficum, Juglandem , cum noftris prorfus convenire ?:Idem de Tritico & Vite . cenferi debet , de Oryzà, Brafficá; La&ucà, Porro, Allio , Cope , Kilio ,. 2 Coming. In- ». czterifque quarum ufum quavis ztate familiarem fuiffe conftat. In plantarum « Pike J^. sy viribus recenfendis ? meritó in Diofcoride defideres id quod olim Galenus de- » fideravit, varia fcilicet eum ad varios affectus commendaffe, fed juíto confa-. » fius , nec fatis diftinxiffe varias morborum caufas :- fcilicet unus idemque affe- » &us à diverfis caufis proficifcitur : itaque eft quidem ut medicamentum aliquod. » in affectu quodam valeat , fi ejus hzc aut illa caufa fuerit , fin alia damno po-- » tiüs fit aut certà nihil juvet. Proindé fimpliciter aliquod medicamentum ad : » affectus laudare non licet ,. nifi: habita fimul ratione caufarum. Quod ipfum à. »: Diofcoride factum non eft: ut adcoque imperitum medendiartis etiam ille in. | »' graviflimos errores. conjécerit. Non unius tamen Diofcoridis hoc vitium eft , » fed pené omnium qui de viribus medicamentorum funt commentati. QoS ELA: Non longéà Diofcoride vixit PLucivs Juu1vs MoprnATUS Bieis Ee-- CoruMELLA* Gaditanus, clarus ante alios agricultura magifter & illu(-- bliorb. Hifpas; tratOr. ZEtatem qua pracipué' floruit inde expungimus, inquit Nicolaus Anto-- s. Cole i o gene Hifpalenfis , quód Senecis fratribus equalis vixerit, 4 Lucium Philofo- When /- phum tum viventem laudaverit, * Gallionis familiaritate ufüs fit ; ac poft Con-- 3 Hem liba. cap. -fülatum f Lucii Volufii opus füum fcripferit. Columellz de re ruftica habemus polis; librostredecim : 8Cafliodorus fexdecim illi tribuit. In capite primo libri primi BOE. autores enumerat externos & Latinos , qui antea agriculturam fcriptis celebra- : Hos cass.» verant. P Principibus Latine: Lingua merito accenfetur autor fermonis. fua- : Mr ei *» vitate ; politià , & vi quoque & eruditione. Ejus hortulus purum & veré Lati-- UHTHUTUS | num carmen eft, non tumidum, inBlatum; ab(onum 5 fed naturali venuftate cle- p» gans ,.non adf&ans declamatorios flores , perpetua orationis dedecus & cor- xuptionem..
| | |
IskcocE 18 RzM HznsARIAM. 9 ruptionem. ? Scripfit de Re ruftica minimé rufticé. Inter omnes enim qui ex- tant Rei rufticz fcriprores, folis inftar eminet ac elucet : libris duodecim uni- verfam ruris difciplinam ac agriculturam tradidit , temporibus Claudii Impe- ratoris.
Verüm Rortianorum nulli Res Herbaría adeo cordi fuiffe videtur ac C. Pr1- NIO SECUND O, In Hiftoriá mundi, quam V efpafiano Imperatori, vel ut aliis placet Tito confecravit (queque veré mundus eff rerum omnium cognitu dignarum, ut ait P Erafmus , € opuíque diffufum , eruditum nec minus varium quàm ipfa natura ) à duodecimo libro obfervante 4 Gefnero ufque ad vigefi- mum feptimum , vatiis omnino modis de ftirpibus tractat, philofophicé, hif- toricé , medicé , rufticé , magicé &c. magna pars Diofcoridis fcriptorum in lis reperitur , cüm tamen Diofcoridem ipie nufquam citet , aliis nimirum au- toribus ufus , cx quibus Diofcorides quoque pleraque defumpferat. Ex Theo- phráfti etiam de Hiftoria plantarum libro plurima tranftulit, & quadam non fatis feliciter.
Plinium etiam à Diofcoride multa tranfcripfiffe vulgaris eft opinio: An à vero aliena ? Cornarius, ut jam diximus, & Geínerus,Diofcoridem & Plinium iifdem autoribus ufos fuiffe cxiftimarunt. In eandem fententiam ivit vir omni doctrináà eruditus Salmafius , qui candore Pliniano putat indignum ut Diof- Coridis nomen tacuerit , cüm cateros omnes nominatim laudare affe&tet. * Ubicumque Diofcoridem & Plinium concordes in aliqua defcribenda plan- tà animadvettes , ait. Salmafius , tutó. credere potes ab eodem fonte haufi- fe utrumque , five hic fit Sextius Niger , five iodotus , five Julius Baffus , aut quicumque alius veterum , recentiorumve. Diofcorides v. g. Nigrum car- pit; quód Aloem in Judza foffilem & CQ Chamzlez fuccum effc (cripferit. Plinius eadem plané ac Niger litteris mandavit. Ergo Diof- coridi & Plinio Nigri opera nota fuerant. Ergo Diofcorides & Plinius qua habent communia à Nigro forté acceperunt. Unde fieri potuit ut circa idem tempus uterque fcriptioni vacaret inícius alterum eidem operi incum-
re.
Hzc fi vera fint, famz Diofcoridis nimium: detrahi debet , ut furti crimen à Plinio avertatur : Diofcorides enim graviter laceraffer Nigrum, quo tempo- re ejus fcrinia compilabat , cm maxima pars operum Diofcoridis apud. Pli- nium reperiatur, Nigro in hac hypothefi revera tribuenda. Przterea Diofco- rides, ut monet Cornarius , opera fua dicaffe videtur Areo Philofopho Alexan- drino. His addi poteft Plinium in nonnullis à Nigro defféntire , in quibus cum Diofcoride convenit. In H yperico v.g. & Androfzmo qua à Nigro con- fufa, à Diofcoride & Plinio diftincta funt. Quapropter veri 1mile eft Plinium & Nigri & Diofcoridis operibus ufum fuiffe ; hujus autem vel cafu,vel alia de caufa quam ignoramus, E aen fuiffe : nec pratereundum eft plantarum fu- pra mille mentionem feciffe , ac proinde atate inferiorem fuiffe Diofcoride:, qui fexcentarum tantüm meminit, cim tamen nulli difciplinz operam dederit nifi Rei Herbariz.Galenus veró judex zquiffimus ne Plinium quidem nomina-
yit inter Herbarios ; & tantüm abeft ur Diofcoridem furti se quin pó-
[1 2 fean. LA nenjledt de
e D della
ec illuftr.
[
Priimius,
b"Prefat, in liu. « c plin, Epift. ec lib, 3, Marco fe. c € 4 Gefy, de Rei te berbar, fori-
PLA ad Trag.
ec «c
€c € Salmaf. Pro"
ec legem imlib. de Hoi
ec Hyl, iatric,
[i
A In Prefat. 2» ad libr. J4n- ton, Mu[&.
b "Prolepom.in; 5»
liór.de Homo- »
nym. Hyl.
3atric. 2» E » 2) 2 2 »
€DiuinPrae.»»
fet. Hif. nat.
25
37lin, Epii, »» lib. 5. Marco
so,
22
E
€ Sabnaf. in » TodicdePlin. a*
In $caligerian.
In Tudic, de ln.
"IO : INsrirurioNES Rer HensAnLUx.
tius eum omnium fui temporis diligentiffimum appcllarit , nec Sextium Ni- grum, fed Afclepiadem tantüm ipfi zquiparaverit. Candor Plinianus,qui tanti fit à Salmafio, dubiis redditur cx iis quz ex Antonio Mufa fümpfiffe videtur : nam, ut Gabriel Humelbergius obfervavit, ? quz de Vetonicà fcripfit ex Mufa fi contuleris , Plinius mutuaffe videtur, non obftànte quód apud Plinium in nomenclaturis medicorum per diverfos librorum elenchos, ipfius nulla fiat mentio , fed tacitus ipfum pratereat. Quid mirum igitur fi altum fit apud ipfum de Diofcoride filentium
bAliud habemus argumentum long? fortiffimum;inquit Salmafius, quo om- nes vi&ti nobis concedant oportet ex Diofcoride qua compofuit de herbis Pli- nium non accepiffe. Ordo cft quem in his Pisigeri ambo fecuti funt. Dioí- coridcs reprehendit priores,quód malo ufi effent ordine in ftirpium naturis exe- quendis , quorum alin Ípecies junxifle ait inter fe, quz toto genere diffide- rent, nonnullos qui per feriem litterarum eas defcripferant , multüm etiam hoc modo caneitede rationes earum , difparatis ac disjunctis quz unius erant geheris. Plinius in utrumque incidit vitium , dum partim eas alphabetico or- dine profequitur, partim ex remediorum facultatibus tradit. Ergo Plinius qur compofuit de plantis ex Diofcoride non accepit. Verim Salmafii pacc dixerim eum ordinem , quem Diofcorides improbavit , Plinio forte arri iffe, quó facilius ex tempore congererentur qua in aliorum libris occurrebant, aliàs forfan melius ordinanda. Vel ut mime Plagiarii ordinem à Diofcoride improbatum affectavit , ut furtum melius celaret.
* Viginti millia rerum, inquit Plinius, dignarum curá ( quoniam ut ait Do- mitius Pifo , thefauros oportet effe non libros ) ex le&tione voluminum circi- ter duum millium, quorum pauca admodum ftudiofi attingunt , propter fe- cretum materiz , ex exquifitis autoribus centum. inclufimus triginta fex vo- luminibus, adjectis rebus plurimis, quas aut ignoraverant priores , aut poftea invenerat vita. Nec dubitamus multa effc quz & nos praterierint. Homi- nes enim fumus & occupati officiis, fuccifivifque temporibus ifta curamus, id eft no&urnis. 4 Poft cibum fzpe, inquit C. Plinius Czcilius Secundus, prio- ris ex forore nepos ( quem aierdin levem & facilem: veterum more cem ) <ate fi. quid otii jacebat in fole; liber legebatur , adnotabat , excerpebat- que. Nihil enim unquam legit ; quod non excerperet. Dicere etiam folebat nullum effe librum tam malum, ut non aliqua parte prodeffet. Poft folem ple- rumque ein lavabatur , deinde guftabat , dormiebatque minimüm. Mox quafi alio die ftudebat in caena: tempus :' fuper hanc legebatur, adnotabatur & quidem curfim. * Ex annotationibus quidem hujüfmodi curfim & prope- ranter excerptis hos libros naturalis Hiftoriz compofitos liquet. Quare à fen- tentia Jofep i Scaligeri viri preflantiffimi dimoveri non poffüm, qui non in- confideraté judicat huic immenfo operi ultimam manum nondum acceffiffe, cüm Plinius Mifeni claffem imperio regens, incendio Vefüvii periit. Neque propterea cenfendum eft ejus Hiftoriam abfolutam fuiffe,quód eam Vefoudat t no dedicaverit ; nam, ut moris erat apud veteres, quemadmodum abundé pro- bat. Salmafius , prius ad. fcribendum de aliqua difciplina , quàm ad eam co-
IsacocE rN RzM HesnBARIAM. H gnofcendam venire, fic & forté prafationes componere ante operis abfolu- tionem. Plinius forfan defperans de immenfo fuo thefauro expoliendo, & in ordinem redigendo , maluit adverfaria pofteris relinquere cum fuz erga Im- peratorem ibiervaDtis ; & grati animi teftificatione ; quàm ea fupprimere. Infüper multa Plinio maximé defuerunt ; ut fatetur Salmafius ; Plantarum nempc ícientia, Lingue Grace exquifita cognitio , otium , tum & ea fcientia qua vocatur Critice.*Quantum fane progreflum fecerit in Herbaria fcientiá ex inambulatione hortulorum Antonii Caftoris nefcio , fed. illud fcio , nihil ex hortis illis in libros fuos transfudiffe. Quacumque enim commentatus eft de Re Herbaria;ex Gracis ca fcriptoribus tranftulir,& verbis corum in propriam linguam converfis defcripfit. 5 Dici vix poteft quantüm & quoties non fatis exacta lingue Gracz peritia Plinium él & inconcinna de plerifque herbis pronuntiare ska * Defectu otii multa ordine perturbato, temeréque con- geffit , dum ad fontes revertendi tempus non erat , fed titulis interdum malé conceptis fidit, interdum aliena fide pofitis. 4 Demum defectu Critices nullo judicio ufus cft in his qua tractavit ad Rem Herbariam pertinentibus, ncc me- lius illi fucceffit in aliis. * Sed prater monftra & carcinomata alia funt. in- finita quibus magnus occurrit , & merito fufpiciendus ac fovendus. Hoc folo nomine gratiam meretur praecipuam, quod. deperditis autoribus unde accepit, diligenuià illà fuá legendi ac colligendi qua omnes vicit res innumerabiles nobis tranfmifir, quarum memoria hodie non omnis abfque illo effet, funditus intercidiffet. Operis ipfius conceptio ac conformatio , diípofitioque tota gran- dis & capacis ingenii opus ; idque co grandius & magnificentius cxiftimari par eft, quód nemo unquam ex omni avo repertus fit , ne apud Graculos qui-
- dem illos loquaces & otiofos, qui univerfam Hiftoriam naturalem unius Fwd ris & operis monumento confignarit.
Parrapnpivus Ruririvs, TAuRvus,EM1L1ANvS, vir il- luftris inter Geoponicos , potius quàm Herbarios cum Catone, Varrone & Columella, annumerandus eft. f Ludovicus Vives cüm Catonem antiquarium & Varronem durum nominaffet , Columella inquit elegantior & terfior eft. Irem Palladius nifi quod interdum habet vocabula & idiomata Latina fui tem- poris. Cüm alios libros , inquit € Joannes Jucundus Veronenfis, de culturà agrorum, tum przcipué Catonis , Varronis , Columella, Palladii, fic femper ftudiof legi ut fatiari delectatione non poffem.. V idebar cnim illis legendis ruti effe, villas habitare, M. Curii, L. Quintii Cincinnati felicem illam vitam degere, quorum alter cüm de Samnitibus ac Sabinis trinmphafler & de Pyr- rho, in agris confümpfit extremum tempus ztatis: ubi: ad. focum fcdenti magnum auri pondus Samnites cum attuliffent fpreto auro magnificam illam vocem cdidit,nop aurum habere przclarum fibi videri, (ed eis qui haberent au- rum, imperare. Alter dictator factus, à villà in Senatum accerfitus eft. à
'-Ex his manifeftum eft Romanorum diligentiá agriculturam magis quàm
Tim Herbariam increviffe : à Grzcis cnim hac in arte Romani victi funt. Inter Grzcos autem qui rerum naturalium ftudio incubuerunt , mediam
quafi ztatem tenuit C zAu nios GArzNus alier ab Hippocrate au«-
Bij
mc
€ 27Prolegom.in cc libr. de Hopio- nym. Hyl.
€ iatric,
[13
«c b Ibid.
€€ c Infudic. de
"— "Plin. í
cé
«c d Prolezom.
[
«e e Infudic, de lin.
PALLADIUS,
€c £ De Trad,
difaplin. e. ferio ea
ec £ In pref. lib, de Re rujlie,.
GAEKExuS
2 Cardan. de
»
Subiil. lib.i6. y,
b "Dhotius in Biblioth.
12; . IwsTiTUurIONES Rr: HERBARIE.
tiquioris Medicinz Princeps appellatus. Natus eft Pergami Afiz civitate no- bililima anno Chrifti circiter 135. quo tempore Roma Adrianus imperabat : flotuit füb Antonino Pio , Marco Aurelio Antonino , Commodo , Pertinace , Didio Juliano & Septimio Severo. Obiit veró imperante Caracalla. Vixit ex Suida annos 7o. ex Laertio 87. cx aliis 98. aut 105. Grammaticz , Arithmeti- cz , Geometrie & Aftronomiz operam dedit fub patre füo Nicone; perdocto Geometrá & Architecto Pergamenfi. In Philofophia praceptoribus Stoicis, Platonicis, Peripateticis & Epicureis ufus eft : Artem veró medicam inprimis didicit à Satyro & Pelope; fed Ariftoteli in Philofophi , & Hippocrati in Medicinà ita fuit addictus, vir alioqui fummi ingenii & ad omnes difcipli- nas natus,ut Hippocraticam doctrinam brevitate obfcuram, Peripateticá arte explicaverit & plerumque corrupcrit. Diffimili nempe prorfus indole & in- *genio fuiffe videntur duo illa magna Gracie lumina Hippocrates & Gale- nus : long? enim aliter & curarunt & philofophati funt, ? Qui Hippocrati Galenum parem effe putant, neutrum corum fe intelligere ea. confeffione fatentur Cardani judicio : multó enim plus Hippocrates à Galeno diftat quàm Galenus à puerulo quovis. P Certum illud ad dictionem quod attinet atque compofitionem, Calm urum effe ac venuftum : Harum enim ubique for- marum ftudiofus inprimis extitit ; rametfi in plerifque fcriptis, intempeftivis fuis fermonibus ac digreflionibus, przlongifque periodis non fine moleftià li- bros commifceat , dictorum fenfum obícuret & orationis feriem quodammo- do abrumpat; lectorem etiam ipfum longioribus hifce deliramentis in ncgli-. gentiam abducens. Laudandus tamen in pluribus eft Galenus; nam artis amo- re captus plurimas fufcepit peregrinationes,cüm aliorum methodum exploratu-
rus, tum & medicamenta indagaturus , in Palzftinam fe contulit exportandi /
Opobalíalmi, & Bituminis infpiciendi caufá. Navigavit in Lemnum infulam ut qu de terrà Lemnia tradebantur, exploraret. Cyprum etiam petiit ut fodi- nas inviferet , & Cadmiam, Pompholygem , Diphryges , aliaque plurima in ufum Pergamenfium adveheret ; inprimis veró ingentem Calcanthi copiam. Prazterca Ciliciam, Pheeniciam, Cretam, Egyptum, aliafque peragravit regio- nes, ut accuratius quz artis funt, obfervaret, Roma M fibi famam con- ciliavit,& Imperatorum juffu "Theriacam propriis manibus faepe paravit.Pau- ci certé tantá medicamentorum copià cüm fimplicium tiim compofitorum abundarunt ; pauci in curando fcliciores fuerunt. De viribus plantarum quin- Sui circiter fupra quadringentas egit libro fexto, feptimo, & octavo de implicium medicamentorum facultatibus , prxter alias plurimas de quibus fparfim tractat : maximéque operam dedit ut vires plantarum ex tertiis & fe- cundis ut aiunt qualitatibus in gradus nonnullos caloris , frigoris , ficcitatis & humiditatis diftingueret. Qua in re utrum bene fe geflerit , alii judicent. Artem Herbariam plurimüm illuftrarunt fupra laudati autores ; fcd cüm eo- rum labor omnis in indagandis remediis plané verfaretur , nefcio quo malo
fato contigit, ur quó pluribus prafidiis Medicinam locupletarent, có magis
Botanicen obícurarint. Cogebantur enim novis vocabulis appellare plantas,
quarum vires deprehendebantur , necdum habebantur leges juxta quas con»
s -
Isacocr iN REM HERSARIAM. d fültó nomina imponerentur. Eorum quibus utebantur vis fingulatis erat , & ita propria plantis quibus dabantur, ut cateris fpecicbus ejuídem generis non conveniret, Qui inea Colchicum v. g. appellavit mie in Colchide naícentem , przvidere nequaquam poterat futurum a iquando tempus m nomen illud fingulare & uni plante toprium , genericum evafurum effet 5 hoc eft fignificaturum fpecies omnes plésratiun quarum nota propria eadem eft. Quamobrem nihil mirum fi ex finceris purifque fontibus , principia Bota- nices non hauferint antiqui ; cüim obfcuritas fola à multitudine;imó & redun- dantiá nominum non congruentium aut zquivocorum orta , in: caufa. fuerit cur recentiores tandem norint quznam adhibenda fint pracepta in ierat dis plantis , quaitique fit momenti vocabulis tantüm uti ad. rem ipfam ac- commodatis,
Defcriptiones plantarum quas antiqui ufürparunt , damnum ex confufione nominum genirum quodammodo refarcirent;fi ex his planta veteribus familia- 1es dignofci poffent : fed lineamentis adco levibus adumbrantur, vix ut aliquid auxilii nobis afferant. Chalcographiam penitus ignorarunt ; & quas plantarum icones depingi curaverant , perierunt temporum injurià : quin etiam defcri- gis & picturas ejufmodi parvi faciebant. ? Pinxere namque effigies her-
arum ; ut loquitur Plinius, atque ita fübícripfere effectus. Verüm & pictura fallax eft & coloribus tam numerofis przfertim in zmulatione naturz , mul- tüm degenerat tranfcribentium fors varia. Praterea parum eft fingulas ca- zum ztatcs pingi , cim quadripartitis varietatibus anni faciem mutent , quare cxteri fermone cas tradidere : aliqui ne effigie quidem indicata , & nudis ple- rumque nominibus defun&i quoniam fatis videbatur poreftates , vimque de- monítrare quarere volentibus, nec eft difficile cognitu. Nobis certé pergit Plinius, exceptis admodum paucis , contigit reliquas contemplari ; fcientià Antonii Caftoris , cui (imma auctoritas erat in ea arte zvo noftro , viendo hortulo ejus , in quo plurimas alebat.
Nec Galeni diffimilis fuit fententia : ftatuebat. enim plantas à przceptore addifci debere non librorum ufu. ^ Equidem , inquit, non poffum non accu- fare & illos uoque, qui primi herbarum formas fcriptis docere funt cona- ti, cim meliàs cxiftimem ab ipfo praceptore oculis difcere, ac non affimi- lari iis qui ex libris prodeunt. gubernatores ; nam fic & verior & manifeftior effet doctrina non herbarum modó & fruticum arborumque, fcd & alio- rum omnium medicamentorum. Nec fallebatur vir prudentiffimus.Quis enim plantas ex Diofcoridis aur antiquiorum operibus cognofcere poffet ? hoc vero non impedit quominus ill accuratius deícribantur & ad vivum ita depingantur , ut non cgeant przceptore qui earum defcriptiones attente le- Sere, iconefque fedulà contemplari non gravabuntur. * Harum enim in- Ípce&ionem multüm ad illam cognitionem parandam facere negari non po- teft. Neque vero ullius ponderis funt, aut confideratu digna, qua adverfus imagines has & olim Plinius & patrum memorià Janus Cornarius , Lug m difputaverunt ; cum ufü quotidiano fit compertiffimum imaginem
cpictam long? exquifitiüs & certiüs docere figuram, fimiliaque qua: in ocu- *
B uj
€c 3 2lin.lib.og, cc (ap. 2.
«c
«c
«c
«c
«c
88
«c b Gal. in prar-
PL lib. dd fimpl. medi-
ec com. facult,
«c
[-
£c
€c € Conring. In. trod. in vfrt. " Li
€ ned,
«c [1 [ Ll
L3
-
Tosdcm ww 2»4eApas. lib.
€ap. 39.
oup org 499. lib. 2. cap.
ATI.
OxisASsIS. 8 Suidas.
b Ex prefat.
in jr edt
gendium ad.
Euflatbium jum.
2» 2» 22 » 2)
5 Inpréfat. ad
vapher. Hipp.
ArTiUS. 4 Guint, J4n- dern. in pre- fat. ad Alex, Trall.
* De F'itis Med. illustr,
»» 2»
»
»
14 IusrrrurrIONES Rr: Hen sAR LA. los incuttant , non ftirpium tantum , fed iliarum quoque rerum ; quàm am- pla quavis defcriptio prarftare poffit.
"T radebant igitur prifcis illis temporibus veluti per manus quam à majo- xibus acceperant plantarum cognitionem, vel pro defcriptione minus cognitas leviter comparare folebant cum notioribus, exiftimantes familiarium memo- riam nunquam perituram. Verüm ea nobis denegata eft felicitas : quaque an- tiquis adeo nota fuerant , magna ex parte nunc incompertz funt ílirpes , & deícriptionum iconumque penuriá, veterum lectiones tot difficultatibus obru- untur , ut in judiciis noftris maxima fit infirmitas. Hyffopum, inquit Diofco- rides, herba nulli non cognita. Quàm potiori jure diceremus Hyflopum Diof- coridis herbam cífe nulli fortó cognitam ! Mira tamen ipfi uibuit Diofco- rides, & Origano cum Hyffopo comparato, Centaurium minus , T ragoriga- num, Serpillum , Marum , Polycnemon , Symphytum petrzum , Ageratum » Papaver erraticum , Origano fimilia effe affirmat ; adco ut earum omnium plantarum notitia ab una pendeat Hyffopi cognitione. Nunquam forte Diof- coridi venit in mentem Ocimum aliquando ignotum futurum effe : hacque fiducià du&tus ne breviter quidem ipfum defcripfir , fed veluti typum propo- fuit ad cognofcendam Calaminthz priorem fpeciem , Acinum , Ocimoidem, Erinum, Solanum , Mercurialem & Heliotropium, De Stocchade, Symphy- to petrzo,& T hymbrá certi nihil affirmari poteft ignoto antiquorum T liymosz idemque dicendum de pluribus aliis, quas Diofcorides cum Rutá , Anetho ; Feniculo , Cicuiá , cxterifque fibi maximé cognitis conferre non dubitavit.
Ad eos nunc fe convertat oratio, qui poft Galenum materiz medica e ram navarun. SO R iBAsrivs Sardianus ( Pergamenum fuifle probat Conringius ) familiaris Juliano Parabata, à quo Conjtantinopolis quajtor efF conflitutus- plurima fcripfit: de. medicamentis fimplicibus & compofitis. 5 Ex. juffione, inquit, D. Juliani Auguíli collei (unt ex omni regione Archiatri,ex
uibus elegit optimos & probatos Medicos numero 72. inter quos & mea eft electa parvitas, ut diverfis antiquorum Auctorum libris in unum congregatis , €a qua: utiliora in curationibus pofita erant, ad fanitatem bominum , in pau- cis voluminibus omnia continerentur. Quo facto in 72. libris à nobis com- prehen(a funt. Ex Galeno autem omnia fermé defumpfit , additis quampluri- mis ineptis & alienis. Quis credat, inquit « Fuchfius, Oribafium quem Galeni ftudiofiffimum fuiffe conftat , tam abfurda , & multis modis ab. illius placitis abhorrentia , fuis commentariis inferere voluiffe. 4Arr1IUvs Ámidenus feu Amida Mefopotamiz oppido ortus , eandem: pené fcribendi rarionem quam cozvus cjus Oribafius obrinet ; multa quoque ex aliis mutuatus eft » fuifque inferuit liberius , nulla adeo diftin&ione aut ra- tione tem adjecta. *Caflellanus aliter fcripfit de Aétio. In hoc, inquit, habe- mus Galenum contractum , Oribafium explicatum , Paulum /Eginetam am- pliatum. Floruit. A&tius anno Chrifti 350. vel , üt aliis placet , 455. Verum conflat ex iis quz dicturi: fumus de Tralliano Caftellanum hallucinatum fuif-: fe, cüm affirmavit A£tjum Pauli ZEginetz doctrinam ampliaffe; nam zrate fuperior fuit Paulo. de
|
IsaAcocE IN RzM HERBARIAM 1
? ALEXANDER TRALLIANUS, à Trallibuscivitate Lydiz in Afiá mi- nori fic appellatus, Oribafio, Aétioque pofterior fuit ; ut quorum nomina- tim aliquoties meminerit : Paulo tamen ZEginetá. fuperiorem extiti(le inde «ognofcirur, quód ille hujus, ut idonei fcriptoris, medicamentorumque ipfius mentionem faciat. Alexander autem, peragratisGraciá, Italià,Galliá,& Hif- paniá, libros duodecim de Re Medicá. fcripfit, in quibus à veterum placitis diffentire non dubitavit, veritati magis quàm auctoritati hominum acquicf- cendum effe judicans. Galenum quidem. reprehendere aufus cft, quod tunc temporis magnum, & quafi lefz Majeftatis Medicz crimen videbatur: ipfum- quein medendo à propria methodo deflectere, aliter nempe philofophari & aliter curare demonftravit ; fed przmiffo elogio, ? diviniffimum Galenum ap- lens T 1 Saone Yannoc.
Paurvs JEGINETA, à patrià /Eginà nuncupatus , quem Manatdus Ga- leni fimiam vocat, *longa jam rerum obfervatione inftru&us; Hippocratis , Galeni , & Oribafii monumenta latiffimé diffufa fummo brevitatis artificio in feptem librorum compendium aptavit. Hanc epitomen , inquit Paulus, ex antiquis congeffi, nec aliud de mco adjeci prater pauca quedam quz in ope- ribus artis ipfe vidi. 4 Infigniter autem peritus fuit in mulierum morbis , multumque illis cure impendit: convenire ipfum folebant obftetrices, & eum de rebus quz mulieribus poft partum acciderent , confülere; unde eum Obfletricium appellaverunt. Gefnerus de Oribafio, Aétio, & AEgineta fic fen- tit. * Tantum Galeni auctoritati tribuerunt, ut ne latum quidem unguem ab ejus judicio unquam difcefferint , & nihil feré prorfus de fuo adjecerint, fed omnia fua ex Galeno, vel iifdem verbis, vel breviüs aliquantó repetierint. lraque in hac parte multó magis laudaverim Arabes, qui inter catera quz à Grazcis mutuantur, multa paffim de fuo & Gracis incognita addiderunt. Scd his ut hoc facerent magis occafio fuit, ut qui in alia orbis parte & pofterio- res tempore vixerint.
ZEquius de Arabibus judicaffe videtur Gefnerus, quàm cateri Medici i ztvo füo fcripferunt. Enimvero in Materiz Medica campo à Gracis per plu- res annos exculto plurima conferuerunt Arabes, & maxima pars medicamen- torum quibus nunc utimur, ipfis eft attribuenda. Ut ceteras Medicinz partes, ita & Artem Herbariam à Gracis acceperunt; maxim ex E edis id Chali- £x Libros Grzcorum in Arabicam Linguam transferri juflerunt. ! Primus au- tem eorum qui fcientiis operam dedit, fuic Chalifa fecundus $ Abu- Jaafar, AI- Manífur (feu Almanfour) qui praterquàm quod Legis peritia excelluit,Philo- fophiz etiam ftudio incubuit ac precipue Aftronomiz. Atubi devolutum eft inter ipfos imperium , ad Chalifam : nme Abdallam ^ Al Mamunem (five Almamoun ) Harounis Arrachidi filium, perfecit ille quod oríus fuit avus ipfius Almanfour, & fcientiam locis fuis querere aggreffus, cum Grato- rum Regibus intercedens, petiit abillis, ut qui apud ees effent libros phi- lofophicos ad fe mitterent ; qui cüm ad. ipfam quos haberent mififfent, con- quifitis ille interpretibus peritis, eos ipfis accurate vertendos impofuit.Cum- que quá fieri potuit diligentià verfi eflent, homines ad cos legendos incitavit;
£cÁLEXAN DER
TRALL:ANUS, fCaGuint JAn- e dern. ibid,
b Trall.lib, 5. tap. 4. PAurtus cr. «c NET A anno
Chrifli, 4 20.ex « Fvelfy. Iuffo.
Hog
4Hifl. Dynaff.
Abul-phar,
ec.
ec
£c
d 1A He»-
ec bar. feriptor, Ad Trag.
cd Trag.
[i
«c &c ARAS
* ! Hf]. Dir,
Lia & Chalifatuns
&€ obrinnit anne
Hegire 237. ** Chrifi, vero €t 754. obiitan- eta
16 IusrrrurrowEes Rer HesnsaAnIA.
» eorumque perdifcendorum defiderium ingefit , ipfeque doctis vacare & co-
» rum diíputationibus intereffe folitus, & eorum differtationibus delectari. Por-
» ro & medici erant Johannes Ibn Batrik interpres, Al-Mamounis libertus,
» qui & fidus fuit in libris medicis verteridis, felix in fenfu reddendo , at
» Arabicé minus eleganter loquens : Philofophiz quàm Medicinz major ipfi
»» peritia. Ex corum numero etiam Sahal Ibni Schabour qui Alcaoufay appel-
cem Medicina claruit tempore Al- Mamounis, càm una cum Johanne Ibn ». Mefüua, Georgio Ibn Bakhtichoiia, Ia Ibnoutaqim, & Zacharia Al-Tiphu-
» rienfi conveniret Schabour Medicus. Inferior illi fuit in eà quz voluit pro-
à » ferendo, nequáquam autem in medicando.
Sr dup » — Intr Arabes autem Sz R APro Rei medicz longé doctiffimus fuit, *om-
74:.ex Rena. niumque qui ante ipfum de medicamentis fimplicibus Ícripferant, tum Grz-
Vodfs f. $, » corum, tum Arabum lucubrationes collegit, & in ordinem digeffi: : ab. initio
1 Gef. 4e mci». quidem operis auctores enumerantur 79. quorum nomina hic omitto,
Herbar. Scri- ». plerique obfcuri fint , & nihil eorum extet quod fciam, ut Abugaric, Abic,
peradT"t. |. Arabari, Albafry , &c. fed maxima hujus operis pats ex Diofcoridis & Ga-
» leni verbis conftat. Infunt tamen plurima paffim à Gracis veteribus non de-
5 Conring, Introd, puc partim cognita hodie, partim incognita.? Serapionem jam
inr. med. .— emendatiorem habemus curà Alpagi & Coftzi, ut obfervavit Coringius, qui fatetur id opus inter Arabica hujus argumenti fcripta Latiné edita, maxime le&tu dignum cffe.
KAzis. RaAzrzs,five RAzv vel ARnAzv a Rei Perfiz urbe in quà natus «ít, nomen accepit. Vocabatur enim Aboubicri Mouhhammad filius Zacha- riz.A nonnullis Almanforis nomine citatur, & liberejus Almanfor five Man- for appellatur. Is autem eft veluti Breviarium non folum triginta aliorum voluminum quz 44/Hbaozy appellaverat, hoc eft Conizezs, propterea quód omnia continere exiftimaretur , fed etiam 24/jaz42, quod erat Collectio im-
. menfa rerum ad Rem Medicam fpe&tantium,tum & tractatus de humani cor-
* Gfu.de Reis, poris partibus ab eodem au&orc editi." Rafis autem volumen de Re Medicá in DM f "/^,, novem libros digeftum condidit, quorum tertius alimenrorum & medicamen- ^ » torum fimplicium facultates edocet. Joannes Serapio etiam paífim hujus au- €oris verba citat, qua conferendo deprehendi alia effc quàm qua dicto Ra-
zis libro habentur. An veró in Continente fic inícripto hujus auctoris opere inveniantur haud fcio. Sed dictu quidem in proclive eft: Razim à Serapione
citari pouiffe, fi Serapio anno 1066. & Razis annis 1070. vel 1085. vixerint ,
ut placet Wolfgango Juíto. Verum Ibn Khalican, quem Golius fecutus eft,
Razis mortem refert ad annum Hegirz 31. feu Chrifti 925. Abul-Pharagius
. autem non levi errore ad annum Hegirz 521. ut docuit me praclarus vir, pe-
ritiffimus ac fapientiffimus Abbas Renaudotus.Golius in notis ad Alfarghany,
» deurbe Raii loquens hac habet de Razi : Atque ifto gentili nomine paffim ce-
» lebratur philofofophus & medicusAbubeker Muhamced filius Zachariz, nem-
» pe Rhazis vulgó dictus,potius quàm Razis velRazaus;quia in urbe Raii natus
2 uti & denatus fuit anno Hegirz 311.librorum plurimorum;ut qui Indicem fatis
» magnum effecerint, auctor. Inter cos fzpé laudatum fuit de morbis pum
- ribus
$ 9
9 e
Is&cocE iN RzM HgRs5ARIAM. d
ribus opus 4/reb El;imanfouri Medicina Manforiana. dictum , velut Alman-
fori dicatum ; apud nos vulgó Razis ad Almanforem. Fuit autem hic, ne quis
erret, Almanfor Filius Ifaac, F. Ahmed Muctafis Chalifz Abaflidz 38. ex fra-
tre nepos , Raiz à patruo przfectus , non vero Almanfor Chalifarum corun-
dem Abaffidarum fecundus, Imperialis urbis Bagdadi conditor , quippe qui anno Hegirz 158. deceffit.
AvicreNNAÍwu ÀvisENA,Vl ABENSINA,EBN S1NA, & AsvAL: Ipw-TsrNA ? Librum fecundum fui operis de Medicamentis omnis generis confcripfit , omnibus in unum litterarum ordinem redactis, in quo auctores citat Galenum, Diofcoridem & paucos Arabes : idem in libro de Corde medicamenta, ut aiunt, Cordialia ferie litterarum enumerat, Volaterra- nus Avicennam Hifpalenfem fuiffe affirmat, alíi Arabem, Caftellanus Perfam. b Pater meus, inquit, Avicenna, Belchenfis fuit, unde (e in Bocharam tranftulit diebus Nuhi ( Nox ) Ebn Manuz , & villà Hermatain dictà occupatus fuit, matremque meam é villa cui nomen Aphshana duxit , atque ibi'ex ea nati fu- mus ego & frater meus. Fuse ibidem vitanr fuam perfequitur , & praefertim ftudendi rationem : Bochara autem feu Buchara & Bochar urbs eft in Ma- wavalnahra , feu Trans-oxiana regione Balcho occidentalior , unius diei iti- nere diftans ab Oxo fluvio: unde ligue: Avicennam fuiffe Perfam, fed non Bractianum, ut cenfuit « Plempius. $ Omnem medicinam ordine optimo complexus eft; ita ut hac parte etiam exuperet Galenum ex Voffii fententiá. * Avicennz opus fatis exacté dedit Andreas Alpagus, & poft hunc Benedi- us Rinius Venetus ; uti denique Coftzus Laudenfis, & Paulus Mongius, uc refert Conringius. f Qui delectantur fufa & polydedala varietate remedio- xuni Ávicennam amplectantur, cuncta enim hujus evi remedia ex co manant : natus eftanno Hegitz 370. Chrifli 981. mortuus veró anno Hegirz 428. Chrifti 1037. Confule Plempium in ejus vitá.
Arabibus immifcendus eft A c rv AR 1v, etfi Grzcus fuiffe exiftimetur. £ Avicennz librum de Urinis ex Arabico fermone in Grzcum vertit. Renatus
Moreau Medicus Parifienfis omnino eruditus exiftimat eum vixiffe undecimo |.
Ízculo, fed qua id faciat auctoritate, quave ratione antiquorum Medicorum Chronologiam pené totam inverterit , non oflendit. Ut ut fit Actuarius ex Dionyfio Coronio; ut veterum noviffimus, fic recentiorum primus cenferi po- teft, h Quidquid bonz frugis illa Galeni fylva , czterorumque in hoc enere fimilium , immenfa complectuntur volumina , idem unus omnium bel- iffimé cuncta recentiorum medicorum inventa concinnat, & cum iis qua ip- fe per fe reperit , tam appofité jungit, tam. decenter ufibus accommodat ,. ut de omnibus medium quoddam: quafi temperamentum facere videatur. JoawNrss MEsuzs 'DAMASCENv S, filius Abdela regis Damafíci;. uribus medicamentorum. compofitionibus quibus. hodie feliciter utimur , mam fibi comparavit. * Scripíimus, inquit , in libris explanationum noftra- rum,ex his quz. experti fumus quadam adhuc memoratione digna, ex qua- rum Regegatione fummam conteximus, quam Grabadin noftrum vocamus;. quod cft Compendium fecretorum in quo expertas & praclaras minas ex E
AVICENN A.
tc à Gefr. de R e$ berbar. ftri- X ptor, ad Trag.
ce tc *
€ b Hid. Dinafe, ec Manl- phar. [. 0
[
Baud. Le» ic. Geograpb,.
ce 5 In vitá JA- vicen. «€ 4 off. de phz- ec lof. * Conring. in. € trod, in Art. ec Med, f Heurn. de €€ Studio medic.
[2
[:3 ÁcTUARIUS.
« 8, Grfn. Bi bliotb.
h:* Coronis; di
Pref, AGuar,. «c
«c
&c.
Mrsurs
en, Nav,
c 1 63.6x Vol) Iu Jt
. 96 In pref.
23
23 ÁYERROES, * Sympb. Cam- peg. anno Cbriz 22
1175 ex Ren. 02 Mor, $9. 6X Caficlt.
»
b Epifl. 1$. ad.
€ qu Biblioth. Hifp. .
* ddeReiberbar, fcriptor, ad
Trag.
ABENBITAR «€ foan. Leo de s, fc iptor. -Ara- bias apad Hot- 5? dingerumin Bi- »
blio:b, Qrient,
€ Chrifli 1:6. £ de Rei ber 0 bar feriptor. ad,
Trag.
h didi » "Alpagur.
3 Barenteni ne- tisiin Netflria »» Á js
A Francifie rege 3a Orici.tem mi[Jus;ad com- 35 parandor codi- x £es antiquot, Obiit Parifiis » Dr 2x
k Introd. in srt, medie,
^- 18 Iusriruriowrs Rrr HeRsARIE his quz acquifivimus & invenimus ab eis qui medicinz arcana Ícité faciunt, tradere dignum duximus.
? AvERROES medicus cognomento commentator, philofophus clariffi- mus, fedá Mahumetanus, apud Cordubam Hifpaniz vetuftifflimam urbem foruit circa annum 1149. librumque Co//ige? dictum totam fere medici- nam complectentem edidit. Joannes Leo apud Hottingerum affirmat eum natum effe ex nobili quadam famili , ejufque patrem judicem, & caput exti- tiffe facerdotum totius Provincia. Averroen in Academia Marochiana aufpi- ciis Jacobi III. ex Almohadis , qui Almoravidas € regno dejecerant , cd cuiffe ,, obíervavit P Reinefius ; fed Aben Jacob fecundum Almohadum non tertium fuiffe notavit € Nicolaus Antonius Hifpaleníis. Caterüm Averroes infigniorum flirpium vires cx Galeni libris de Simplicibus Medicamentis eo- dem ordine alphabeti Graci recenfuit, ut notat 4 Gefnerus ; idque fecit im- pulíu amicorum, & maximé juffu regis Miramamolini , cujus medicus fuiffe videtur Caftellano. ;
BArrAR,alas IpNv Ez BArTAR,qui ABENBITA R, vcl ut alii fcribunt E 8 z N B1 TA R, * natus eft in civitate Malaga in Baetica. Phi- lofophus & medicus fuit przftantiffimus, Herbariuíque maximus, eoque à pa- tria fua difcedens ad Orientem verfus profectus eft, perquirens Africam uni-
. verfam atque Afiam feré totam. Cüm veró ex India regreffus cífet , pervenit
ad Chairum,& in fervitiis Saladini Soldani primi ex Chairo ingreffus cít,quem
, magno affecit honore. At poft mortem dicti Saladini praefatus Is Nv Er
B A1TAR reverfus eft domum fuam, & ibi compofuit praftantiffimum li- brum fecundum ordinem alphabeti , tribus voluminibus completum. Qui obiit Melcha ( imo Mairie anno Hegirz f $94. Abenbitar, ait $ Gefne- rus, fcripfit de Simplicibus Medicamentis opus infigne & magnum , ordine alphabetico, citatis autoribus, quod à * Bellunenf aliquoties citatur , qui & Arabicum. expofitorem alicubi nominat. Hoc nuper ex peregrinatione fua in Orientem fecum advexit do&iffimus vir * Gulielmus Polkcllus. In eo ( inquit in epiftola quam de hisac peregrinis & fecum advectis libris nuper ad me Ícripfit ) fimplicia quamplurima & remedia innumera quorum , nec nomen, nec virtus , nec ufus adhuc nobis innotuit, funt expreffa ; atque omnia ita abfolute, ut quidquid fuper his medicamentis apud Diofcoridem , Galenum & Oribafium imperfe&um & mutilum eft, ex hoc volumine reftitui ac far- citi poffit. In pari camen laude nequaquam ponit Abenbitarem clariff. Do- dartius doctor medicus Parifienfis , Sereniffimz Principis de Conty Archia- ter, & Academiz regiz fcientiarum focius , qui mentem omni doctriná, pe- €tus fapientià munitum gerit. Excuffis enim hujus auctoris operibus manu- fcriptis , collatifque cum antiquiorum libris, opetutn Diofcoridis, Galeni & Oribafii reftituendorum parum fpei nobis reliquit. Dolendum tamen clarif- fimum virum de republica litteraria optimé meritum Melchifedech Theveno- tium, Academiz regiz fcientiarum focium, prius mortuum fuiffe, quàm in lu- cem edi curaverit Abenbitaris opera Latiné reddita à doctiffimo Gallandio cujus in linguis orientalibus peritiam omnes norunt. Eruditiffimus * Conrin *
IsAcocE iN REM HegRBARIAM. 19 gius medicinz fcriptorum judex zquiffimus exiftimavit ex his quz hinc inde ex Ebenbitare Andreas Alpagus Bellunenfis excerpfit, haud difficile effe mul- tas flirpes que Arabibus in ufu fuerunt, internofcere- :
Mortuis autem Arabibus de quibus locuti fumus, difciplinarum & bonarum artium ignorantia totum pené orbem occupavit , eaque fenfim oblivioni man» data, qua per manus à majoribus tradita fuerant, fi pauca excipiantur. Bar- bariem horum temporum teftanur NicorA: MvRzpsr Alexandrini opera. * Etfi enim nonffatis nobis conftat ( inquit Fuchfüus, qui ejus fcripta La- tio donavit) quo prorfus tempore vixerit Nicolaus, tamen càm in hoc operc & Actuarium & Mefüem qui à nato Chrifto annis 1155. fub Federico Suevo cognomento Barbaroffa floruit, aliquot locis citet, palam fit hunc inter recen- tiffimos Grzcos effe annumerandum , eoque vixifle tempore quo non modo barbaries fumma, fed & denfiflimz fuperftirionum nebula orbem occupave- runt. Hinc etiam eft quod Nicolai oratio parüm fit concinna, multifque bar- baris vocibus, quas paffim fuis cilii compofitionibus contaminata.
b Alius etiam liber de Medicamentis prodit N1coraArPmRzmPosiTI nomine priori longé deterior, & à MIS fcriptis longe diverfus : non habet enim, ut pergit Fuchfius, nifi unam aut alteram initio libri cum Gracis conve- nientem compofitionem 5. caterz omnes & ordine & medicamentorum com- memoratione deme variant : ut cx collatione ipfa palam fiat hoc opus non effe Nicolai , fed alterius cujufdam, qui nonnulla medicamenta cx Nico- ho & diverfis aliis auctoribus in unum congeffit librum.
* HiiprcAmRDris Abbatiffconobii fini Ruperti in oppofito Bin- genfis oppidi, ex parte altera Naii fluvii Moguntinz dicecefis, Ordinis D. Pa- tris Benedicti , natione Teuthonica, ex comitatu Spanhcemenfi clucubravit lí- bros quatuor de Elementorum, fluminum aliquot Germaniz , metallorum ,
inum , fruticum , herbarum , arborum , arbuftorum , pifcium , volati- lium & animantium terre naturis & operationibus. Utitur autem Peu barbara & dictionibus rerum quas defcribit Germanicis. Multa obícura , mulierculazum fcholis digna, quzdam etiam fuperftitiofa & omni ratione ca- rentia/infunt. Qui melioribus carent , iffa legant. Ideoque à 4 Gulielmo du Val doctore medico Parifienfi eruditiffimo rejiciuntur hi quatuor libri tan- uam fpurii, & falsó Hildegardi attributi, & revera Geínerus in Bibliotheca de ; Hildegatdin de Pinguia diftinguere videtur ab Hildegardi Abbatiffa. Ia. tractatu vero de Rei Herbariz fcriptoribus ad Tragum candem facit.
De ratione fcribendi Joaw x 1s PrATEARZ: Salernitani , ex cjus przfatione judicari poteft. In tractatione, inquit, uniufcujuíque medicinz fim- plicis ; complexio rerum primo cft intendenda , confequenter utrum fit arbor, an frutex , herba , radix, an flos, an femen , an folium, an lapis, an fuccus , an aliquid aliud. Poftmodum quot fünt ipfius maneries & qualiter fiant & in quo loco inveniantur. Quz ctiam mancries fir melior , qualiter fophifti- cantur & fophifticate cognofcantur. eoi
lifdem pené temporibus librum Pandectarum medicinz confecit M &- znzvus SvrivAricug Mantuanus, & Roberto. EO. dicavit-
E i
My&rPsus
€ Circa annum. 1094. ex
** volfg. fuf
«c
[1
p
ec
[::
"Nicorxkus —
CC PRZPOSITUS.
b Fnehf. ibid.
ec
«c
[1
cc
ec
c Hirpr- GARDIS,
e Cu Hk
ec C7 de Rei ber- bar, [eriptor.ad.
V Trac.
éc P'rvebat ame r$9.
ec
[-
cc
€c à Hifl. monoz*. poc Ne
«e PLATE SEGUE, ammo Chrfim ** 505,
ec
RR
Srrvsascuc.
2 Gefn. Bi- 3 blioib,
* Introd. in wert, med,
€ Mortuusarno 3365. velpotius . 1412. ex Bi- bliotb. JAnton, ^ Hifpal.
à J4nno 138 $. € , 40101473»
f Lib.s. 3 » »
S Lib.». cap. 9.22
»
I
2 h Editus Jfu- ge. Funde. Germanicà an- »0:486.Latine V'enetiisigit.
à Jfnno1455.
k Jnno1517.. 3 J4nno 1526. 3 m Gefn. Bi- bliotb. "x
» Meldsor 4.9?
dam. in vita y £eruarii,
20 IusrrrurrioNrzs Rei HrensAR I. 3 In hoc autem non folüm pharmaca fimplicia » quamvis ca maximé, fed alia etiam quzvis vocabula obfcuriora & externa qua apud medicos barbaros ufurpantur, obiter hic explicanda funt; fed plerumque alia valde corrupta funt nulla ufquam obfervata orthographià. Graca & Arabica fepe dicit quz neutra funt, Magnum eft chaos & immenía monftra dictionum que malé fcribuntur & malé exponuntur. Certé tamen, ait Conringius, non fine damno Artis medicz liber minus nunc manibus ftudioforum teritur. Vixit Sylvaticus anno Chrifti 1536. ex Wolfeango Jufto: 1320. ex Gefncfo: 1319. ex Caftellano. Nec mulió pluris faciendz funt, quzífübe AR NALDI DE VILLA- NovA & d JaAcosri pre Dowpzrs Patavini, Philofophi & medici celeberrimi, Ageregatoris cognominati, nominibus prodierunt. Non multó
: terfior fut * PE TRvus CRESCENTIENSIS Senator Bononienfis ,
qui rogatu Caroli regis Siciliz fcripfit de agriculturá, multifque plantis & animalium generibus libros duodecim. Audite ipfum de Cannabis culturá dit- ferentem. f Verumtamen qui volunt habere Canapum pro funibus feminare debent ipfum in locis pinguiffimis , in quibus longum valde proveniet , & groffam & multam ftupam habens exgroffitie corticis ejus, & quantó ra- rius feminabitur, tantó magis ramofum erit. De fignis bonitatis equorum fic habet. € Melior equorum eft ille qui habet. vifum amplum & acuté videt
» in longinquum, & habet quadratum corpus & fortes aures & longas comas
& curtas gambas de retro & fübtile mufellum & caput faftum & füaves pi- los & amplas grappas & collum groflum & comedit bene &c.
Quid ineptius. ^ Horto fanitads Jo Aw w1s Cumz? Quid obfcu- rius quam lumen Apothecariorum ! Quin rcr pg ÁucusTIS DE. THrznrowA, & Luminare majus k JoaN N1s ne Bosco Ale- xandrini? Demum quid abíurdius Antidotario ! P Av 11 Su A x n1 Me- diolanenfis ? * cujus o propter barbariem id eft imperitiam cim rerum tüm verborum apud eruditiores medicos & pharmacopolas melioris hujus ar- gumenti fcriptis, qualia przcipué funt Jacobi Sylvii, non immerito axe nitur : quemadmodum & obícuriffima illa Luminaria & Nicolai & alio- rum Antidota paulatim ; quamvis zgré , in defuetudinem abeunt.
?. Przlegebatur autem tunc in Lycxis Avicenna, qui princeps tantz artis habebatur. Razis deinde , przfertim nonus ipfius ad. Almanforem liber, in quo abfolutà curandorum omnium morborum ratio proponi ferebatur , Al- bucafis, Avenzoer, Mefuas Arabes, & alii vix citra tzdium nominandi. Allegabantur interim alii ab aliis faciende medicinz, five ut ipfi vocabant practice fcriptores recentiores Bertrucius , Gatinaria , Guainerius, Valefcus . & aliorum innumerabilis turba ; fed inter przcipuos producebatur Arcula- nus quem alii Herculanum vocant. Grzcorum autem medicorum ratio ha- bebatur nulla, nec nominibus fuis juftis fatis noti erant principes : cüm vullro HiPPocRAs & GArisNUS À plerifque, imo omnibus appel- larentur : fcripta enim illorum nec Grzca nec Latina extabant; nifi quod vranflationes quzdam corruptiffima pariter ac barbariffimz ex Galeno à pau-
cis magni thefauri loco pofüderentur , & zqué yia Hippocratis exigua
; IsacocE 1N REM HrensARIAM. 2r mole libelli haberentur , alter Aphorifmorum , alter Prognofticon, qui inter- « dum etiam in fcholis ubi magni illi principes locum ultró ceffifene » przle- « gebantur. : «c
Per fxcula fermé quatuor ea barbaries difciplinas & bonas artes pené ex- tinxerat, cüm deficiente fzculo quinto & decimo, Dei fummo munere natz fant , feu potius 6 cxlo delapfz candidiores illz animz, qua melioris nota auctores indecoro pulvere fordidos, quafi & tenebris in lucem protulerunt & priftinz dignitati reftituere tentarunt. Exdem Botanices fuere vices ac cate- rarum difciplinarum. T H E o n o n o GA z x debentur opera Theophrafti vuionaket ex Graco Pecióhe in Latinum converfa. ? ;Theffalonicz honefto loco natus «* Pauw fo- "Theodorus Gaza, Amurathe Graciam omnem victricibus armis quatiente, in « "e Eleg» Ialiam venit, fertilitareque. ingenii nemini fecundus, cüm 'Grzcos omnes linguz peritiá eruditoque judicio fuperaret. Victorino autem Feltrenfe ma- « giftro ufus , ufqueadco copiosé & diligenter Latinas litteras didicit , ur lon- « g$ omnium Latiniffimé fcriberet , nec plané dignofci poffet an exactius & «« : certius abeo Latina Grzcé , an ipfa Grzca Latine verterentur. 5. Ex Gracis e vg Bi» vertendo nonnunquam Latina vocabula confinxit , non temeré; fed eleganter « ^^ -
& analogicé , ftilo ufus non affectato fed puro & facili, veteres Latinosimi- «
tatus , * qui tamen in multis reprehendi poteft, fenfum auctoris non affecutus.. « 5,5, 4, m4 4 Primus Ariftotelem ex barbarie in Latium reduxit, fic ut ei quamvis homini ce berbar, e
Graco permultum debeat lingua Latina. Felicius poftea, ut par erat, enuclea- «6,5, p;
runt Theophraftum Julius Carr Scaliger Veronenfis , Ro Conítan- lieb.
tinus Cadomenfis, tàm & Daniel Heinfius & Bodausàá Stapel Batavi , &
Claudius Salmafius Divionenfis non Gallix tantüm fed orbis miraculum.
Obiit Romz Theodorus Gaza anno 1478. Friderico III. Imperatore, Sixto
IV. fummo Pontifice.
*HznMorAvus BARnsAmus Patricius Venetus , natus eft anno «texuoraus 1454. 21. Maii, Obiit 1:. Kal. Jun. anno 1493. atatis 29. ab anno tatis «27, rdr vigefimo fecundo fcribere orfus fuit , climque alia multa edidit, que do&to- «gis. Lei, rum manibus verfantur , tüm etiam Plinii Veronenfis Hiftoriam naturalem « caftigavit..f Dum Romz apud Alexandrum VI. Pontificem maximum, Ve- «t foo. Tier. netz nobilitatis nomine agit , fummique vigiliis intermortuam bonarum lit- «7; niin infe terarum neque non & difciplinarum gloriam fufcirat, ob füfceptum inconful- «e/icrare. to fenatu fuo Aquilegienfe facerdotium, exul. factus & de pofleffione ejectus, « vitam inopem aliquamdiu traxit, Alexandri Pontificis fummi fportulà quo- « dammodo fuftentatus.. Paucis veró poft menfibus peftilentià contactus defer- L tus ab omnibus , infeliciffimo mortis genere oppreífus eft. & Vir eruditionis «t P nomine nunquam fatis laudatus Diofcoridem nobis primus Latinum reddidit «777, pe elegantiffima & Pliniana oratione , ubi amen accufatur quód nimio Plinium. « imitandi ftudio nonnunquam à Diofcoridis mente recefferit. Adjecit etiam Co- « tollarium longé doctiffimum, quo non Diofcoridem folüm & Rem medicam ec illuftrat; fed etiam utramque linguam. & omnem Philologiam pulcherrime « E io exornat. ^ Quidquid enim à Theophraflo, Athenzo, Oribilio, A&io, «, Pu py Paulo, Polluce Plinio; aliifque cüm Gracis tüm Latinis endis admodum «2L infol.
- iij
8
L3
22 iusrriruTriOWNES Reg: HznsARIE. hominibus fparfim notatum eft, hoc totum in Corollario fuo, uno quafi
2 Gefi.ibid. »» face complexus cft. ? Idem in Plinianis caftigationibus paffim quzdam ad.
* Gefz. Bi- blieb.
* Fnd/f. ibid.
4* In Pref. ad
Plinium.
ARuzrrms.
ebiit. 1537. .
e Endhf. ibid,
* Ge[n. Bi- bliotb.
8 Fuchf. ibid.
h Sammartb. Eleg. lib. 1.
»
vs35us9vs4a4s5s3u9g8578u7 92595525
* $2
ftirpium cognitionem utilia permifcet. ^ Ejus caftigationes primz in C. Pli- nii naturalis Hiftoriz libros copiofe , & paucz quzdam pofteriores , utra- que apprimé utiles funt ; cum obedit viginti duorum ferme. menfium: circiter quinquies mille craffiora fanaffe fe vulnera glorietur. « Ec quidem. hajus celeberrimi viri ftudium, ut ait Fuchfius , có magis à nobis predican- dum effe cenfeo quód ipfe primus , quamvis profeffione medicus non effet , Íecuré tamen in utramque aurem ^ Aem iem medicis, nuranti tunc , brevique cafurz Rei Herbariz manus porrigere dignatus fit. Verüm ne fuis quidem vitiis caruit Hermolaus : nam, ut prudenter monet, non poftremus eruditione fed etate Plinii interpres 4 Harduinus; non venià dignus eft, cüm: negledis veterum exemplarium veftigiis, & priícarum ante fe editionum. fccurus , plutima puro arbitrio erudité magis quàm canté ac veré mutavit ,, vel plane peffumdedit, càm plurima ex iis qux caftigavit, non errata illa. fint fed paràm intellecta.
* Incomparabilis hujus viri exemplum ac inftitutum paulopoft imitatus el JoaNNzEs RvurzrLL1vs Gillus homo, fupra linguarum peritiam. non vulgari rerum cognitione przditus. Is enim pari conatu ac fullio cum prodigiofis monftris congreffurus eum primum nobis auctorem Latinitate do- natum exhibuit; unde rerum exquifitamque Materiz medicez cognitionem pe- tere liceret, ut fcilicet profctiptis & erplois tandem Avicennz & aliorum: Arabum in(ulfis , erroribufque non levibus 1efertis de Re Herbaria placitis, &
uriffimo fonte Diofcoride ftirpium notitiam hauriremus. Certarunt itaque inter fe hi duo infignes viri uter alterutrum vinceret. Honeftum fanà He- fiodo & Galeno m teftibus certamen é quo uterque immortalem eft con-- fecutus gloriam. Caterum cüm Ruellius veteres atque adeo legitimas ftir- pium nomenclaturas, quibus eas Diofcorides appellavit, acceffione novarum , quas nobis magna ex parte monachorum & muliercularum füperftitio pe- rit, obícuratas nunc & obliteratas cffc , neque etiam fingulas ftirpes ab uno: Diofcoride defcriptas animadverteret , paucis abhinc annis opus ut apparct mukis vigiliis adornatum , cui de ftirpium Natur titulum indidit, ede- re voluit, in - fané quidquid ufquam feré apud Theophraftum, Plinium, Galenum, alioíque veteres & recentes probatos auctores de ftirpibus fcriptum eft, complecti magno ftudio annixus cft. f In hoc argumento nihil quod fciam in hunc ufque diem doctius & copiofius exivit meo quidem judicio ,. quod bona aliorum veniá dixerim. € Quare à plerique hodie vir ille bonus. male audit, eo.quód complura admodum ad verbum aliande, 8 Plinio prafer- tim ac Hermolai Corollario tranícripta, fuppreffis eorum nominibus in fuos. tranftulerit commentarios ; cifm tamen co! hunc in prafatione ejus operis. ingenué fateri, ea quz fparfim à veteribus tradita fünt, fe veluti in compen- dium digeffiffe , atque ufque adeo ab iis adjutum effe, ut eis pené totum ac« ceptum referat. ^ Budzus Ruellium appellare folebat Aquilam ge * nec immeritó, ut aperte declaratur, non tantüm Diofcoridis , fed Ádtuatii ,
IsacocE IN RzM HgnsARIAM. 25
Scribonii Largi & fcriptorum de Mediciná veterinaria verfionibus. * Cum «* Pew fo. fufceptis liberis uxorem. extuliffet , abdicata medendi arte Sacerdotium in « EINin Eg. templo Deiparz Virginis Lutetiz Parifiorum Poncherii antiftitis liberalita- «
te promeruit, totumque id otium optimis litteris ut fortunis au&um decebat, « impendit: non ignobili quidem glorie proventu cum eruditionis auctoritate Budzo proximus effet, & Latini fermonis nitida puritate fuperior habere- rur, ut przclaré indicat Diofcorides in Latinum é Graco emendaté tra- ductus. .
Editio prima Operum Diofcoridis à Ruellio Latina civitate donati, pro- diit Parifiis ex officinà Henrici Stephani, 6 regione Scholz Decretorum anno 15316. VIII. Kal. Maias. Quo pariter rires CMM Lg rnm Hermo- lai Batbari Venetiis excufus eft Kal. Februarii in Gregoriorum fratrum offici- nà. Quapropter non video cur Barbarus Dioícoridis primus interpres exi- ftimetur , nifi dicatur ejus opus pofthumum Aloifii & Francifci Barbari , ac Joannis Bartholomei Áftenfis cur 23. annis poft Hermolai obitum impref- fum fuiffe. Verüm hzc ad Ruellium nihil attinent, tunc enim Hermolai vet- fionem , neque codices manufcriptos in manibus habebat. 5 Nihil &qué me «c *dweZin?re-
88.2858
torfit, inquir Ruellius, quam. veterum , aer exaratorum exemplarium | 77/7/75, inopia ( illud enim tantum nactus fum quod Bibliopolz typis excufum cir- « Difowww.
cumferunt ) in quo permulta manifeítiffimé depravata ex varia auctorum le- « Cone & prafertim in libris venenorum , ex vetuftiffmo Pauli ZEginetz « codice ad priftinam finceritatem reftituimus. tc * Ad ManczriLvM ViRoirLiuM Florentinum qui poft Ruel- «c Mixcircus lium hanc medicinz partem illuftrare aggreffus eft, accedamus. Quamvis ce rub] ibid, veró illenon magnam admodum herbarum notitiam habuiffe videatur, ut qui « profeffione medicus non fuerit , eoque tempore quo denfiffimis tenebris Res. « Herbaria obducta jacuit, fua ediderit, ramen quia complura obfcura acdepra- «« vata. Diofcoridis E enucleavit & priftino nitori reftituit, debet. vel hoc «« . faltem nomine illius ftudium & conatus nobis probari : cüm nihil zquéad « zecté intelligendum Diofcoridem, aliofque auctores conducat , ac exempla- «« rium integritas & puritas. Quód veró nonnunquam à verbis Diofcoridis pau- « ló longius recefferit, nec eorum legitimum ac genuinum fenfim affecutus « fucrit, id illi vitium cum czteris interpretibus commune cft, utpote qui « non raró Plinii magis quàm Diofcoridis fenfum exprimere ac fequi ftudue- « rint. Quóàd verà nonnulli Marcellum Diofcoridis interpretem plane gram- « : maticum effe judicant, non magnopere reprehendo. 4 Morborum tamen at- « peo 5i. que humani corporis vitiorum genus omne , quorum fubinde meminit Diof- « «otides, diligentiffimé explicat. &ommentarii fzpé nimis prolixi funt, cüm. « in fingulis feré capitibus novas przfationes wup&pee attexant. Quod ad « : ftirpium notitiam & vulgaria nomina pertinet, nihil feró in his « commentariis addiícet lector. Quod veró ad Linguam Gracam, auctorum. « teftimonia, variarum rerum cognitionem, Diofcoridis intelle&um & variam & exemplarium lectionem utiliflimi funt. * Habuimus enim inquit, Marcellus, «* ;, era, Antiquiflimum codicem. Longobardis litteris fcriptum, antiquitatis egregium «crime eder.
2-1
3 In Prefat. ge » 22 »
MANARDUS. Obiit anuo 1336.
E
ri $
LromicENUS. b Gefn. deRei berbar. (ha ? ptor. ad Trag.
* F'ander Lin- 3 den de Script. med. "*
» 3 fofeph, Sca- »» li. Epift. 19. we
y
E
IusriruTiONES Rz1 HgnBARIE.
24. & ob id faltem multifaciendum monumentum , quod quantus quondam
Diofcorides fuerit, inculté quidem fed multa fide oftendit : quóque minus elegantioris ornatus in eo erat, plus fidei nobis & veritatis habuit. Legi poftea & in manibus omnium triennio jam verfionem effe quam Susforienls Ruel- lius in Gallia à fe confectam edidit. Legi itidem quam Aquilegienfis Patríar- cha, patritiz | ama. Venetus homo , Hermolaus Barbarus addito Corollario jampridem à fe confectam morte przventus edere ipfe non potuit. Ex inter- pretibus vero illis alterum impreffo tantum Diofcoridis codice , cujus plura pené funt vitia quam integra partes ad cam ufum fuiffe pe Nec in labore illo prater bonam interpretis fidem, ex propofito fibi ícriptoris hujus exem- plari legentibus aliud przítare voluiffe. Alterum. vero. morte przventum , quale cogitaverat , opus illud edere non potuiffe. Marcelli verfio edita eft anno 1523. Florentie iz folio per haredes Philippi Juntz ; Coloniz apud Joannem Sotetum 1529. iz folio 5 Bafilez vero iz o£&ave per Andream Ca- tandrum & Joannem Bebelium 1532. fed doGtiores viri pluris fecerunt verfio- nes Hermolai & Ruellii. * Illud autem me magis movit, inquic. Mathiolus ut Ruellium admiferim, quod ejus converfio omnibus facta d vulgatior ac frequentior in ftudioforum manibus verfetur. Adde etiam quód hac com- muni omnium feré, medicorum przfertim judicio praferatur.
JoANNzs MANARDvus Ferrarienfis, medicus fuo tempore perces lebris, plurima fcripfit in Epiftolis fuis quz Diofcoridem illuftrant; maximé libro octavo , in quo Marcelli. verfionem multis locis emendavit & Hermo- lai atque Ruellii interpretationem tutatus eft. Manardi oratioita perfpicua eft, inquit Czlius Calcagninus, ut neminem torquceat, ita pura ut neminem non nifi delicatiorem offendat , nec fané quifquam putet Galenum , Oriba- fium , ZEginetam à Manardo accuratius MEUS quàm. Ciceronem, Demo- fthenem, Plinium , caterofque clegantioris nota. Scripfit etiam annotatio- nes in Joannis Mefuz Simplicia Medicamenta, in uibus ut ipfe loquitur multa obfcura declarantur , concifa ampliantur , amiffa refarciuntur. & crra- ta corriguntur.
Eodem fzculo magna cohors interpretum , criticorum , & rcftitutorum Mons erp Diofcoridis & Plinii prodiit. N icoravs LsoNwrcr- Nus 5 in Opere de Plinii & aliorum in Re medica erroribus, multa ad ftir- pes nofcendas utilia docet ;. quidquid dicat Pandulphus Collinutius, qui pro Plinio fcripfit adverfus Leonicenum. Natus eft Vicentiz anno 1428. obiit Ferrariz ubi per 6o annos docuerat anno 1524. ztatis 96. € Cum aliquan- do ex co quereretur quonam arcano. medico uteretur, ut tanto cum corporis & animi vigore , etiam. nullo ciborum habito delectu, fene&tutis vitia elu- deret ? Vividum inquit ingenium, perpetua vitz innocentiá, falubre vero cor-
pus» hilari frugalitatis pra-fidio facilé tuemur. 4 A pueritià tamen, imo ab
incunabulis ipfis ad 30 annum, morbo comitiali adco tentabatur ut càm ad fe redierat;perczíus vitz, pené fibi manus violentas adferret. Sed poft trigefimum annum plané co malo defun&us, omnibus membrorum ac fenfüum officiis in- teger, nulla morbi fufpicione ad. 96. annum pervenit. Quod fi verum F: id
ané
IskcocE £N REM HreRBARTAM- 2$ plané affecutus cft (ingulari quadam & admiranda frugalitare. * Cibi enim. «* Pel fo: & vini maximé abftinens , fomnique minimi, prafertim veró veneris con- A aiuto tinentiffimus , ufque adeó mollioris vitz voluptates abdicavit, ut pecunias lu. «« xuriz inftrumenta, neagnità quidem monete notá contemneret. Graeca Ga- « leni volumina primus. Latiné interpretatus eft. & commentariis illuftravit ; « b vir dignus cui multüm rerum bonarum ftudiofi deferant , cüm nutanti: Rei: e vguel. de Nue; Medicz primus manum przbuerit adjutricem, laborantemque artem fulcive- « farce. 3. rit , de pofteritate quàm optimé meritus. € js AwToNivs Musa BRnaAsavorvs Ferrarienfis, edidit in lu- Ba4ssvoxus, cem Examen omnium fimplicium medicamentorum quorum ufus eft inOf- *""5^ ficinis, in quo de plantis fzpiffimé differit. Hoc tamen Aloifius Mundella Brixienfis, Horti Patavini prafe&tus , carpere non dubitavit. Jofephus Scali- — 1» suliz. ger Brafavolum appellare Dicba: ineptz plebis medicorum cymbalum. Non mediocrem laudem. meretur Brafavolus , ob Commentarios in Aphoriímos Hippocratis & indicem illum locupletiffimum in omnia Galeni. opera. j * Patriam OrH o BnvNrzLsivs na&uséft Moguntiam, ad Rhe-. «nsmori inus? ni Monique confluentem. | Pater ci fuit foazzes à. Bruzfels doliarius, vir «* Melior. — probus & gravis. Brunfelfia autem eft àrx Comitum 2 So/zs non procul «^ Moguntia civitate. 4 Primum Monachus Carthufianus , deinde Ludima- «4 6,7, 5; gifter Argentorati per annos novem , poftea Medicus, & Bernam Helvetio- «lio. rum vocatus : * ubi medicinam ita feliciter exercuit, ut nefcires magiftratui «e yii, acceptior, an populo gratior effet ; fed intra fefquiannum magno procerum, «44» civium, & maximé fuorum luctu, fatis ibi conceífit die 23. Novembris 1554. «« f Vir quidem eruditus & plané qaézywe, qui primum Latino, deinde « trud rp. etiam Germanico fcripto Herbariam Medicinam juvare & illuftrare conatus «575,7. eft. Quamvis autem multa in illius fcriptis defiderentur , utpote quód defcri- « : püones: picturis non. refpondcant ,,& quód paucas admodum & vulgates « tantum ftitpes sequen ;»quódque fzpe non fuis & legitimis nominibus «« bens herbas : nihilominus tamen , ut hunc omnes certatim laudibus «e efferánt vel unica hac de caufà meritus eft, quód. ipfe primus omnium rectam « Pres ftirpium rationem denuo in Germaniam noílram invexerit , « aliifque hanc imitandi occafionem prabuerit. Catera quz in co de(iderantur. « cim 4llà preftare non potuerit n ob caufas , potiffimum verà. propter «e crebras ac multas typographi molcftias , qui importune infiftebat , editio- «« nemque ut femctipfe in aliquo fuarum vigiliarum loco fatetur , maturabat , «e veniam meretur. Quid multa cum conftet Brunfelfium primum fuiffe in Ger- «« nia qui Herbariam Medicinam propemodum extinctam 8 craffiffimis eruete. «« 1epebris attentaverit. Certé hoc nomine quamquam non omnia cx fententia «
P
ceciderint , veniá digniffimus eft. pe i -..8 Brunfelfio in hoc ftudio illuftrandz Kei Herbariz fücceffit Ev & 1 yus e Eun rcio5
Conpnvs,zatusin Ha[fiavicocui nomen Simiufa, vel Simefufa es, Erfr-. « net fib
die , JMarpurgi , & Breme Medicinam c fecit & docuit, Vir prater fingula r rem Poctices, aliarumque difciplinarum eruditionem, intcgerrimus ac diligen- «« &iffimus. Quantum autem Rei Herbariz vindicanda ab interitu d Bor «
16 IusrrrurrON2s Rrr Heggg ARIA.
»» tanologicon feu Colloquium de variis: Hetbis editum; quod ille pofterícati ; » fuz diligentia teftem reliquit, abunde teftatur ; adeo ut nunc noftra commen- » datione huic opus non fit. Hoc tamen in przfentia dicere volui, virum » hunc longiori vitá fuiffe digniffimum, ut qui operà füà inftaurandar Herbariz
»' Medicinz plurimüm momenti adferre potuillet. Obiit anno 1538; oRiriusso ^ Nec pratermitendifunt? Gua rr g &us Hz ju MgNIUS RirrvS do cea: ; Argenünenfi,& P» JoANNzsLowrczRus Marputgenfis Profeffor, Lowicraus. ^ quorum primus Ruellium , alter Marcellum in —Ó— Diofcoride.fe- tuor a" » cutuseít. € Riffus, inquit Gefnerus, imperitus; chapfodus, liomo impudentit- - blieb. ? mus,plurima quidem ex Leonarthi Fuchfii , Hieronymi Tragi , Manardi , » Hermolai Barbari; Marcelli Vergilii, & noftris quoque lucubrationibus ; om- ? nia denique cx aliis corrafit, ut folet fine delectu , dummodo habet quod dicat, ? nihil ultra penfi faciens. Lonicerum veró obiter aliquando infpexi, nec reperi
» quod placeret, cüm alias tüm quod videbatur futor ultra crepidam: Naizaius? — d [lluftrator fümnius Diofcoridis, & feliciffimus indagator Herbarum non fbit » anta cognitamm fui Va rg Rrvus Com pvs. Nafitur Simeíüfit in dani. » Haffiá anno 1515. 18. Februar. Moritur Romz 1544. atatis 29. * Fuitin Và- 2 d 5 4? lerio Cordo càm in univerfa medicinà perdifcendá, tüm veró przcipué co- » gnofcendi fimplicia medicamenta incredibile ftudium , ad. quod illum parens » Furicius Medicus, idemque Poeta clariffimus & auctoritate & exemplo inflam- » mavit, qui filium ab incunabulis inter ipfas herbas & flores educari voluit. » Varias petcgrinationes fufcepit, quo certius: & exactius omnia fuis oculis füb- » jecta cognofceret, neve aliorum narrationibus deciperetur. Ac primó quidem » perluftravicomnem fermé Germaniam ac vicinas Septenttionales regiones, in- » travit horrentes faltus , füperavit editiffima montium juga, demifit fe in pro- » fandiffimas fpecus , & pleraque fummá diligenti perveftigavit; qua in iftis » partibus gignuntur , paucis hüc-ufque nota. At quoniam bona pars medica- » mentorum exoticis conftat, ne illa parum cognita haberet, convertit fe ab A- » quilone ad alteram mundi plagam, adfcitoque uno atque altero comite, per^ » venitin Italiam ubi brevi novus hofpes propter ingenii przftantiam multis » admirarionieffe coepit. Prater exquifitas in. Diofcoridem annotationes con- cinnavit Hiftoriam plantarum quatuor libris comprehenfam cum iconibus non rnendis, quarum maxima pars im Hiftorià Tragi reperitur , fed in defcri- bendis plantis omnium primus excelluit Cordus , prius tamen à morte fübla- rus quàm opus ad umbilicum adduxerit : unde deícriptiones ejus non equé funt omnes abfolute. Qui Cordi operibus utuntur, monendi funt fcholia illa tdeo DiEVIS, rzfixà ftellulá notantur, auti ho addita effe ab. Emilio f Stol-
f Gefui. de Hf quae p ograp.
zi. Gem cr ^ bergz in Harcynia Sylva Ecclefix Paftore , Theologo omni litterarum genere mori. ^ dotiffimo, qui hortum quamplurimis & raris etiam ——— poffi- : debat , cafque eleganti càrmine defcribere folebat. ZEmilius autem, ut monet z Sylva Her- / £ T halius quoties Cordi nomen fcribebat , veluti priores tres litteras abicvia- Q".P47. . turus, cordis humani rudem quidem effigiem pingebar. Hoc cum ignoraret ille qui autographum in exemplum przlo typographico committendum defcri- pfit » accidit ut perperam Odum legerit; tranfcripferitque pro: Cordo : ideo-
Y
IsAcocE 1N REM HEgRSARIAM.: 17 que in his fcholiis Od; loco , Cordi vox eft fubftituenda. AMArTvs LusiTANvus,qui & Joannes Rodericus Lufitanus & Joan- | Aw4rus Lu- nes Rodericus Caftelli albi dicitur , inanis glorie avidus. ^ Zoo temerarizs ros €? indoclus enarrationes fcripfit in Diofcoridem, in quibus de rebus fibi plané Gefn.epifl pag. incognitis fzpiffime difputat : quamobrem nieritó reprehenditurà Mathiolo. ^'^ Huic longé anteferendus AN pRE As LAcvumxA Segobienfis, Julii LAcux 4 III. Archiater, qui non folüm Hifpanica Linguá commentarios adornavit -""'7*— in Diofcoridem ; fed 5 annotationesin eundem, juxta vetufliffmorum codi- --* Edi 1»gd. cum fidem clucubravit. € Quo labore, inquit, dum füngerer, annotavi fcptua- E, gesti inta vel plureis locos , in quibus Diofcorides partim perverfus ab interpreti- ««* Lac ixPraf, c. Latinis , ( maximeà Ruellio ) partim mutilus ac truncus, partim genuina. « fua prifcaque deftitutus dictione confpiciebatur.. Quos omnes quàmaccurarif- e fimé fieri potuit caftigavi ac reftitui , adjutus antiquiffimo ac integerrimo co- e dice manu(cripto. Graviter tamen prenne à Mathiolo ranquam plagiarins « 5 pef. 2
& imaginum corruptor. Siquidem Andreas à Lacuna, ait Mathiolus; fupe- rioribus annis non folum in fuos in Diofcoridem commentarios Hifpanico idiomate confcriptos majorem noftrorum laborum partem tranftulit ; fed ima- gines omnes antea à nobis traditas , artificum ncgligentià & illius parfimonià. «c
adeo deformes redditas,ut nihi] nativi fplendoris, qui in noftris minoribus clu- «
cet , in iis confpici poffit. Prater Diofcoridem opus etiam de plantis Arifto- c —
tcli attributum interpretatus eft Lacuna. Obiit anno 1552.
*HirnowNvMvus Bockrivs, vernaculé Bock pr Hrrpzes- uj ebd 8 ACH notus nomine Tragi, natus cft Heidefpachii, pago f Brettz, Philippi «zo». ^ Mclanchthonis patriz vicino , fub annum. 1498. Mortuus autem 1554. 21. «f. eror Febr. ataris s&. Biponti vixit per aliquot annos, ubi hortum Ducis Ludovici «sia, ^ ^ Palatini Rheni, varii generis plantisinftruxit. Mortuo veró Duce;Hornbacum -« venit, in collegium D. Fabiani cooptatus duas perfonas fuftinuit, & miniflri «
Dei & naturz,id eft Concionatoris & Medici ; atque in utriufque fun&ione id. «« confecutus eft, ut utrum T heologiz facultate an Medicine excelleret , dubium. «« faceret utroque certé modo faluraris erat. Poftea Sarzpontum fe contulit à «e Philippo Comite Naffovienfi, cui jam in morbo periculofo adfucrat, & quem: « priftine (anirati reflituerat , invitatus. Sareponti Hiftoriam herbarum condi- « dir in cujus przfatione beneficia quibus à Comite affectus, quz magna & mul- « 1a erant, honorificis ipfe pradicat verbis. Poftca Hornbacum rediit , ubi tabe: ««-
us; mortuus eft. In hac autem Hiftoria quz in libros tres divifa eft, à. «: Davide Kybero Latiné reddita & $67. figuris adornata, de Stirpium differen-- iis & facultatibus, praefertim de iis que in Germania nafcunuur , fusé diffcrit. Ycones non fpernenda funt, defcriptiones ut plurimüm breviores , idcoque ob- Ícura5 denique laudes omnes adaquaffet Tragus, fi vires plantarum fibi maxi- mé perfpectas, quas imas certé perfpectas habuit , à acultatibus quz anti- quis innotuerunt , diligentius feparaffet. -
JoAxNxzs vellJjAuxvs Havwsv, vl H vis N 5v T, qui COR- cos x x rus NAR 1us appellatuscft , quamvis Hagenbut fructum Cynorrhodonis figni- Brio di ficet; IRMMA ofpido 5 natuscltanno 1jeo. Mon 1558. Anno E : j
xe Iusrrrurrowrs Rr: HemsAnUE. » viccfimo primo W ittembergz magifter cft renunciatus : mox anno 25. licen- » tiatus Medicine : fed cum doctrinam Arabum improbaret per Belgas ad An- » glos & rurfüsab his per Galliam Italiam petiturus, Bafileam venit. Com- » modüm reperit ibi quos penitus interiiffe creditum erat ,' medicos Graecos » Hippocratem , Galenum , Paulum ZEgincetam, Diofcoridem in Aldina Ve- » netiis officinà excufos , &: ad Joannem Frobenium paulo ante mortem tranf- » miffos. Hos auctores ciim Hieronymus Frobenius harres Cornario utendos de- » differt, familiariter excepto & in amicitiam recepto, Italiam vifendi defiderium in co fermé reftinxir , eumque annum ipfum Bafilez detinuit. Ex illo porro tempore reje&is & neglectis medicis ilis barbaris, quos novennium ipfum fe- cutus erat , totum fe ad Grzcam medicinam contulit, Gracifque fe totum ad- dixit , quos fecutus ad corum imitationem , Medicinam exercuit in Germania Northufz , Francofuti ad Moenum , Zuviccaviz. Docuit publice in Marpur- genfi ac Jenenfi Academiis, non fine laude fua & auditorum fructu. Mortuus eft Jenz : Hippocratem 6 Graco in Latinum verfum dicavit Auguftano Sena- » tui, qui follicitanre Claudio Pio Peutingero J. C. centum folaribus coronatis » Cornarium anno 1546. eo nomine donavit. Scripfit ipfe in transferendo co » auctore fe perpetuis quindecim annis laboraffe, Extat. Galenus totus magna » etiam ex parte Cornarium Latiné loquens , reliquis aliorum tranflationi- ». bus ipfius operá caftigatis. Eft Cornarii Latinus Aétius , qui univerfam me- » dicinam fexdecim libris includere conatus eft. Dedit & ZEginetam , qui idem » To Epift inn Eon A&tius feptem libris efficere ftudio habuit. * Quos ego, inquit Cornarius, eupe ». dolabellis noftris adjectis ita dedolavi , ut ad nullas afpretudines offendere ». poffit , qui modo ipfe dedolatus ac lzvigatus ad illos legendos accefferit. Ex "Theologisetiam vertit Cornatius Bafilium magnum , Epiphanium , Chryfo- .. ftomum. Ut ad Rem Herbariam veniamus, Diofcoridem tranftulir & Emble- DEBA pé » mata fingulis capitibus adjecit. * In quibus etfi rerum cognitio non admodum nd Cord. P^ x ultra quàm ab aliis emn i ; vocabulorum tamen in utraque -e vis ac proprietas plurimorum pulchré explicatur, & genuina le&tio paffim , tum » Diofcoridis , tum Plinii locis innumeris invicem collatis reftituitur. Adver- farium habuit Leonarthum Fuchfium , qui in pluribus locis ejus verfione. » zeprehendit. Cornarius pariter Fuchfium carpfit ; maximé in co libro cui no- men fecit Zulpecnla excoriata, fen Refutatio Hiflorie Leonarthi Fucbfii , 8c jn alio cui nomen eft, Niirra , feu Brabyla , pro Vulpecula excoriata affer" aude allüdens nempe ad Fuchfii nomen; quod Linguà Germanica vzpem
fignificat. - Gnruun, .JACORUSGOvPYLUSs Dictavienfis, Dodor medicus Parifienfis, Gra» . ce & Latine doctiffimus, extincto Sylvio, principem in explicanda medicina orm x £5» locum Parifiis adeptus eft. * Dedit caftigationes in Diofcoridis libros breviffi- sd Cord, 7^5» mas fed utiliffimas , quibus contextus Gracus, collatis exemplaribus diverfis » (excuffis & manufcriptis & locis veterum medicorum Diofcoridem citantium » & interpretationibus quibus Latiné tecentiores quidam hujus fcriptoris libros
»» verterunt ) emendatur , fervat tamen ut plurimum Ruellii interpretatione; Trallianum, Actuarium, & alios, magná diligentià judicioque recognovit &
Y
: Isacocz yw RM HensARYAM. 25
&dnotavit. 3 Verüm glifcentibus in Gallia civilibus difcordiis, cüm turbu- «e Sem. lenti de plebe homines in. mufzum quód pluribus voluminibustum impreflis. «*^c^* ** «um manufcriptis ornatum habebat, involaffent, (acramque illam fupelledii- «e lem profanis manibus violaflerit ac ditipuiffent , tantum inde marorem colle- « git; ut extremum vitz diem clauderet; ac Ecphrafim quamin omnes Hippocra- « tislibros meditabatur, inchoatam relinqueret. E
*W'embdingz quod Rhatiz eft oppidum pulcerrimo loco fitum, in ditione «ru c « s «u «: xlucum Bavariz;natusecft Le oN AR THvs Fvcnsivs annotjor. Hai- « xa AL brune, Erphordiz , Ingolítadii fe humanioribus litteris & Philofophiz ad- ; alixit.. Medicinz do&or renunciatus Monacum Bavariz- migravit , ubi duxit uxorem. Ingolftadium rediit, deinde Onoltzbachium ab illuftriffimo Principe "Gcorgio Marchione accerfitus eft anno 1528. iterumque Ingolftadium. petiit , -& denuo Onoltzbachium ; fed tandem ab Ulrico duce w'irtembergico 1535. -Academiz Tubingenfi adjunctus, annis 35. praclaré docuit. MortuusTubingz 1566. ro. Maii, «tatis 65. Vir fuit affidui laboris ; Plantarum Germaniz fatis diligens explorator , quarum icones 510. amplioris formz, magno Herbario- rum commodo primus exhibuit : fed Diofcoridi nimium addictus dum Get- maniz plantis ejus defcriptiones accommodare conatus eft , plurima abfurda confinxit, pluraque luce clariora effe affirmavit; qua tenebris Dunn Cim- meriis Marita Sibi tamen inepte videbatur Hiftoriam v» folutam iod sarum tradidiffe, ue fané inquit peregrinarum tantum ftirpium le ceb Fachf. Epift. fponte in t tinicre no irs provenientium picturas dedimus , verüm 203 ifi, ctiam vulgarium, & earum quz juxta fepes Cabrio oveniunt. Id- «e : que ut faceremus, duabus poti rationibus moti . Primum ut Her- « .bariz Medicinz ftudiofi, earundem etiam hiftoriam integram & in ordinem « digeftam haberent , quz magna ex partc. à veteribus non eft tradita, apud re- « entiores veró non nifi manca & confufa. Dein ne pofteris noftris accidat,quod «« a)obis eveniffe nemini obícurum eft, ut fcilicet qux hodie funt omnibus notifi- « ame flirpes , illis prorfus incognita fiant. Nam quis eft qui nefciat Diofcoridis « fzxculo, pleraíque herbas tam notas fuiffe, ur ions piguerit earundem | notas «- uibus à pofteris fuis agnofcerentur , tradere » Quód ft tamen hodié peritiffi-. nos etiam Rei Herbariz homincs perconteris, nemo erit qui easagnocat. Sic & fumum nodis vendidit Fuchfius: nam pro defcriptionibus illis quas: pollice- batur integris , fola fermé verba Diofcoridis repetere non dubitavit , nec visi- .busab antiquis memoratis nonnifi pauca addidit , fuis tribuens quas Diofco- xides, Galenus , caterique plantis in Gracia nafcentibus tribuerant. Non mul- xà felicior fuit in interpretandis Hippocrate & Galeno, quorum vindex fuic acerrimus ; quapropter plurima fcripfifle qua non intelligebat à pluribus ac- xufatur, & à Francifco Vallefio vir diligens magis in legendo quàm acutus « jjj 4, (wy; inenarrando; ab Argenterio veró doctor a/zagafye dicitur. Summistamen — tv «pr. viris fui temporis charus fuit : maxime Carolo V. Imperatori & Coímo Flo- rentiz Duci :ab illo infignia & ornamenta nobilitatis accepit : hujus ftipen- dium egregium annuum recufavit. Prater Apologiam adverfus Gulielmum Putcanum ; Sebaftianum Montuum ; Jeremiam T hriverium fa oannem Pla-
888885558
"
3o IusrrTurioNES R£i HrxBARIÁ.
- cotomum ; Egenolphum Typographum, & Gualterum Riffum : fcripfit etians
EJ » »» 2» 2» 2»
25 I» Elog. ^ EI »
Jn VitaRond,
adveríus Janum Cornarium , libroque nomen dedit Corzarius Furezs. Cate-
quod de Pifcibus edidir, fed eo minore laude, ipid dincpinité alienz: induf- trig quàm fuz debuit, nimirum ex Guilielmi Pellicerii Epifcopi Montifpeffu- lani , viti rara eruditione ornati , Commentariis concinnatum , quod do&iffi- marum annotationum quas illein Plinium fcripferat, magno litteratorum di- pendio amiffarum aut ha&enus füppreffarum pars erat. Sammarthanus etiam. -Rondeletii opus non perfe&um fuiffe refert fine Guilielmi Pellicerii doctiffimi quoque viri auxiliaribus copiis, qui in caftigando & explicando Plinio , natu- ram omnem evolverat, aditumque ad perfectam ejus cognitionem ftudiofis ho-
» minibus incredibili cum fudore & in iá muniverat. Sed multa (unt que ab.
hac fententià me dimovent. x. Laurentius Joubertus Monfpelienfis Univerfi- tatis Cancellarius , qui harum rerum teftis fuit per plures annos , & Rondeletii
" sitam fufo fermone perfecutus eft ( in qua Pellicerium magnis przconiis: ex-
5 Ip Serie Pra- fu! Movfp.
cepit ) affirmat Rondeletium ufüm fuiffe multos annos manu Caroli Clufi maximi deinde nominis viri , in confcribenda piícium Hiftorià , cui tandem extremum addidit ornatum Joannes Molinaus. 2. V idi ipfc Aquis-fexiis in Bibliotheca avunculi mei Joannis: ici Pi dici eruditiffimi,opera Plinii cum'ampliffimis notis manü exaratis à Guilielmo Pellicério, in quibus €erté nihil legebatur iis (imile quz Rondeletius commentatus eft. Illz autem notz manufcriptz diu latuerant in Bibliothec Peireíchii nobiliffimi fenatoris Aquifextien(is, ut? Gariel re&é indicaverat. 3. A Joanne Harduino viro fum- mz eruditionis, qui interpretatione & notis illuftravit Plinii Hiftoriam , re- fertur Pellicerium ipfum gemina lucubratione etiam manu propriá exaratá Bi- bliothecam Patrum Societatis Jefu Collegii Claromontani donaffe ; quarum altera conflat variantibus, ut aiunt, lectionibus plurimorum codicum, ad oram libri adnotatis ; altera veró prolixior pauló notis & conjeuris in libros geo- graphicos , tum fparfis fubinde veluti flofculis in libcum octavum qui de ani- malium naturá agit, in quo Ariftotelem unum fcquitur : unde manifefté a;
ret Thuanum & Sammarthanum temeré fparfo tumori de eurswen Lt nimiam fidem adjunxiffe. 4. Denique Monfpelii etiam vifuntur hodierna die , vivaria in quibus plurimi generis pifces alebat Rondeletius in vill (ua , quam vocant Lo» Jas de Rondelet. Magno certé atgumento, perdoctum. illam virum prsrer variasobfervationes quibus annuente Francifco Turno- nio Cardinali , Antuerpiz , Burdigalz ; Bayonz , Romz , Venctiis incubue- zat , continuis etiam pifcium fe&ionibus , eorum naturam exploraffc. Hzc
"ve€.—EETHTMPISMPSRORPRRTPMgI MPG
naturalis cognofcen
Isacocr 1N REM HERPBARIAM. 3t tatien non impediunt quominüs de his cum Guilielmo Pellicerio frequenter diflereret , quem a anm venerabatur , frequentiffimé invifebat , & Hiftoriz
«e fuaforem, auctorem; atque praeceptorem appellare? fo- — Rod. ivre.
lebat; P& £p rc E &r vs enim poft (uam apud Verietos legationemi, YFranz 7^ P €ifco primo, Monfpelienfi pontiftcatu, cujus in dicecefi natus erat; horieftatus ; ciim non levem religionis alieni fufpicionem ( 5 propter quam anno 1552. in afesene z carcerem conjectus eft ) vitzque voluptatibus dedita à fe amoviffet, e & czcos. « vrtisen calumrniz dolos: opportuná vitz innoceritià fuperaffet ;abdiditíe in Monfpe- « lienfém illum feceffum;, ubi: liber folutufque in dulci && optato Mufarür dur ee placidé ac lubenter acquievit; cm in huncufum bibliothecam haberet locüple- «
tiffimarm; innumerifque veterum manufcriptis, & aliis omnium generum codi- « - cibus undique conquifitis adc Contabuitque miferabilis demum fenex «e
inter frequentes. & acerbiffimos cruciatus , erofis lento. & infanabili vuliete. c przcordiis , incertum errorean culpà pharmacopolz certé peffimi ; qui cata-. «e
potia quzdam ex milé tritá Colocynthide fümenda xgroranti obtulit. - Valde: «
autem delectabantur flirpium cognitione Pellicerius & Rondeletius. 4 In her- «4.44. 2,6 bidis namque & amoenis maritimis agri Monfpcliaci, animi causá, dum unà fpatiarentur,ut narrant Pena & Lobelius,inibiqueAllium fübodorarentur;illicó. «
herbulam vixdum arteptam, &c eminus confpicati; Scordium effe deprehende-: «
rüht ; indidemque variis plantis in Galliam & Italiam miffis , amicos verum «e
effe Scordíum monuerunt. * Simplicibus medicamentis dignofcendis & ifive- «*fexietitid, niendis fummam operam collocavit Kondeletius, atque in co multüm excellüit, « Diofcoridem primus Monfpeliienarrans. Joubertus inter ejus seriei
€ta commentarios memorat in aliquot capita libri primi Diofcoridis; fed plu- ra in Diofcoridem fcripfiffe apparet ex Epiftolis Gefneri ad Joantiem Bauhi- num;à Cafparo Bauhino editis. Rondeletii in Diofcoridem dictatajinquit Gef? « nerüs, fervabo , donec ea quoque repecas- Multa in his utilia; jucunda, & an-. « tea mihi incognita deprehendiíle me , ingenué tibi fateor. Carerüm Rondele- « - tius natus ef Monfjcli anno 1507. die 27. Septembris. Pertufii, quod utbe- pides W cula eft, Galloprovincia: juvenis prdagogeiam exercuit. Aliquanto pofttér- - jiji. pore Lutetiam petiit ut litteris Graecis, quarum addifcendarum fummo tericba-
tur defiderio, totus incumberet. Habitavit tum cam Joanne Guinterio Aader-
naco, quocum anatomiz ftudiofius operam dare capit: Hac autem ira. delecta-
batur, ut etiam filium 'mortüum : fecuerit; quo nomine permulti illum: minus
humanum cenfuerurit; & filiorum — quos uxor uno p xa'erat, fecandinam in gymnafium afferri curaverit, ut minimé vulgaria fuper hisdoceret. Doctoratus Lauream confecutus eft Monfpeliianno 1557. Profef- fot regiis renunciatus anno 1545. Cancellarius veró Scholz: Monfpelienfis an-7 no 1556. defuncto Joanne'Schyronio. Mortuus anno 1566. fGurrsrMwvs TumwrRus Anglus Medicine Dodor, virfolida — Tuxwseus eruditionis & judicii emifit plantarum Hiftoriam Anglicé anno 155r. in qua APnUSR figatas Fuchfiipleramique adhibuit, Nomina expreffit Latiné , Grec? , Aü- glicà 'Ger ice; G; ice, ordinem Iph beti fecurts;
Non reticendus eff Lu c4 s.G n1 N 1 Fotócortielienfis, Medicus ingenii tucas o:
8
?
IusrrTWTIOWES REI HrenBARTIE.
3^ 3t 3 Mattb. in E. »,. & doctrinz fingularis,qui Pifis magná cum omnium laude medicam materiam » multis jam annis profeílus eft. Is autem etfi nihil ediderit, przftantium tamem
pifl. »uncop.
MaATHiOLUS Tbuan. ad ann. 1577.
€ Matib. Epi fl. - lib. 4..«d Ma- Tantam,
3 Mattb. ibid.
* Maranta E- gift e Mattb.
f Column. in 2CPref as part.
S vdd. 217,
»
»
» » »
virorum Cafalpini, Anguillarz, Maranthz Mathioli, & aliorum vel przce- . tor fuit vel amicus 5 .nec folüm varias plantas inittebat ad ipfos ; fed fuam de Pis fententiam aperté declarabat. Qua in re non. parüm ad auctorum enuclea- tionem. & Rei Herbariz incrementum contulit, Primüm Horti Pifáni przfe- &um fuiffe refert Caftellus. Hir b Tridenti, ubi domicilium fixerat, inquit T huanus ; pefté ab(umptus e(t anno1j77. Petrus AN DR E As MAT HroOorLvs, Senis nobiliffima Etru- riz civitate Francifco Mathiolo & Lucretia Bonninfegnia natus , qui annos. cum fzculo numerabat ,, magni nominis medicus & imprimis famo o illo Bo- tanico opere toties reclufo clarus. Long? aliter de Mathiolo judicandum cen- Íco; nam Archiater ille Cz'fareus , etf in antiquiorum lectione apprimé ver- fatus effet , plantarum tamen vulgarium adcó ignarus fuit, ut vix unam é non
, gentis: & ultra , de quibus locutus eft, accuraté defcripferit aut depingi cura
2 2) » E
22
»»
»
, verit. Nihil prorfus ex fe cognovit ; quz ab aliis accipiebat ; ad Dioícoridis.
verba. protinus zeferens. € Nccnegaverim, ut fatetur ipfe, plures ( rectius di- xiffet omnes) me dediffe plantarum imagines, quz ex ficcis plantis ad me tranf- miffis delineari curaverim ; fed affirmaverim etiam, quód aquz egelidz: mace ratione contractasà ficcitate rugas adcó in iis extenderim, ut hac ratione redi — viva: & patum admodum à viridibus. diftantes viderentur. Quapropter nom:
mirum fi florum. & fructuum picture à naturali ftatu. rapere recedant.
Pictori etiam vitio dabat, quód nonnulle ex his erant falíz. 4 Ille enim Goriti& Venetias profecturus, fufceptas ante. plantasin itinere amifit. Quapropter ve- ritus ne ipfius egré ferrem negligentiam , fi id refciviffem, revocata in memo- riam Apii & Piftaciz facie, illas memoriter delineavit & excidendas curavit non fine magna animi mei. indignatione." Mathiolus pictore fuo impudentior; multas delincari juffit ex proprio marte ad Diofcoridis defcriptionem accom- modatas. Malé autem excufari videtur à Maranta, qui * fi ftatuis inquit, oban-
» tiquitatem mutilatis ex alieno marmore vel. nafum vel aures , ut aliud mem--
» E 2
L2
brum adjungere licet lchrior univerfa facies fpe&tetur , tametfi incert& fimus an veram illius — effigiem fuerimus pw Lain 5 cur etiam depictis plantis aliquid addere non liceat , quod vel viderimus, fed nunc ejus partis fa- cultas non fit ; vel non viderimus , duce tamen Diofcoridis. deferiptione ac- commodemus, dummodo clariorem ita ejus cognitionem fore fperamus?- His omnibus de caufis commentariorum Mathioli exemplaria , quz fupra triginta: duo millia vendita feruntur ,. iconum fpectaculo plures delectarunt quàm eru- dicrunt. f Scd quàm indigne , ut ait Columna, picturis illis artificiose mutilis nos - feipfum deceperiz, pudet referre. Solebat etiam Mathiolus nonnullas icones fictitias ; tanquam Apelles poft tabulam, exponere , exploraturus quid de his judicaretur, eafque fuppreffurus, fi minus feliciter exciperentur. $ Cujus pi- &urz, obfervantibus Pena & Lobcelio;cüm eum puduiffet, poftremó de ultimis commentariorum interpolationibus curavit expungendam , interim in. hujus mifella fubreptitiam locum fuffecit ; ac ne verbulum quidem fubdidit ;
qua
IsacocE 1N REM HznsARIAM. 33 quà id de causá dempfiffet. * V ideant ergo lectores qualiter fe extriceht ex Ma- thioli fcriptis. Ejus integritas nequaquam probari videtur ex plantis quibufdam Indicis ad icindd fuas nonnihil dissidiis. Ex infinito enim plantarum nü- mero quo tellus ornatur, vix fieri cum quin nonnulle quoditiisudo feet rant icones, non dico Mathioli ; fed eas , quz à pictoribus in periftromatis & tapctibus fingi folent. Sicz4rum canleftens, Rumicis agreffis foliis, fibi invicem dmplicitis, V irginianum Plnh, Phytogr. Tab. 27 1. ri 2. Dracunculum ma- jorem Math. non malé reprzfentat. An plantam é Virginia delatam viderit Mathiolus, judicent alii. Infuper Mathiolus medicamenta quàmplurima non contemnenda nos docuit , nec eo nomine fua laude fruftrandus eft. Ora- tione utebatur gravi, polità; fed nimiüim mordax nemínique parcens adverfa- rios crudeliter [és b Scimus inquit jamdudum non dceffe atrz farine nonnullos, qui libellis contra nos fcriptis, conatus noftros obfcurare nituntur; nixi tamen fophifmatibus , fucatis mendaciis, jurgiis & conviciis. Ego autem cüm hos verius afinos quàm homines exiftimem, in plateis lafcivientes, pedere finam ad fanguinem uus Horum commentitiz vanitates , qu calumniis captiunculis , maledictis atque etiam blafphemiis nituntur, comites, affcclas , & promotores tantüm habebant. blaterones, vitiligatores, fophiftas , maledi- cos , fycophantas, fufurrones , nebulones , invidos, detractatores , impofto- Ics , impudentes, temerarios Thrafones, Gnatones, & alios "quotquot ha-
bentur hujufce diabolica factionis homines. Ex ungue, ut aiunt, cognofcitur-
Leo : quamobrem nihil mirum fi ab Amato Lufitano , Gefnero , Guilandino Columna, Lobelio, Pena; Joanne Bauhino, aliifquévehementer acceptus fuerit. «-BanrHoLtOoMEvS MARANTA Venufinus Medicus condidit Methodi cognofcendorum fimplicium medicamentorum Libros tres eleganter profectó & erudité, qui ad Diofcoridis innumera loca rccte intelligenda adeo utiles funt, ut commentarii quidam in ejus libros , non Grammatico tantüm fed philofophico more inftituri. videri queant. * Do&us quidem vir Maranta, fubtili acrique ingenio fuit, & in Stirpium obfervatione, iifque in examinandis diligentià profecto admirabilis, ut ex ejus Methodi & Theriaca voluminum le- tione patet. Utinamque plures Marantz nunc viverent. Obiit anno 1554. *ApAMvs Lowi1crRvs Heffus, natus Marpurgi anno 1528. die 1o. Octob. parentem habuit & virtute propria, & eruditione praeclara infi- gnem Joannem Lonicerum Orteranum;,ex Comitatu Mansfeldenfi oriundum; Profefforem trium linguarum in Univerfitate Marpurgenfi. Per fefquiannum: Mathefim docuit Marpurgi, poftea Doctor medicina: factus , nuptias celebra- vit cum filia Chriftiani Egenolphi Hadamarii , civis Francofurtenfis, qui pri- mus T ypographiam in Remp. Francofurdianam invexerat. Cüm Moguntiam Academiz litteris vocaretur ad Medicina profcffionem inibi obeundam, pro- curante focero fuo Egenolpho, à Francofurtenfi Senatu Medicus ordinarius , honeíto oblato ftipendio adoptatus eft anno 1554. quam ftationem fumma cum fide , nec fine gloria ftrenué defendens , annos triginta duos continttos , tan- dem obiit anno 1586. die 19 Maii, «tatis 8. Quid in Re Herbaria prztftiterit, teflantur tum Botanicon, tum Hiftoria plantarum diverfimod? ab e Ladné
. ^
«^ f. Baub, 2; 4p. «c
€ 5. Matb. in
TR "Prefat.
«M ARANTA. eerie foin cc ptor. ad Cord, [
€c d Col, part, s, «P9 a6,
ApAMus Lo- 5€ wicrRus, ; ec Boiffaid. Icom,
tom. LII.
[4
34 IusrirTuriONES Rrr HznsARIX. » Ícripta, typifque Egenolphianis edita , qua.utraqueab Euricio Cordo ipíe » ftadioías olim ut plurimüm exceperat. Tour & Herbarium vernaculà lin-
» gui füb ejus nomine publicatum, quod Eucherius Roeflin, ejufdem Reipubli- » cz Francofurten(is Medicus ordinarius, pris dum viveret, pro Egenolpho ali- » quotieseditum adornaverat. Lonicerus veró poftca toties. recudendum , pro- bàrevifüm &c magna parte auctum, bono jure fuum fecerat : ut qui & ipfe co- 23. Bauh, 1, 5)0,. haeres effet inter Egenolphicos. ?- Joannes Bauhinus de Lonicero rectius judi- cat, cüm ait ipfum fua Botanica ex Trago confarcinaffc. Nec defuerunt iifdem temporibus viri generofi, qui vel in utrafque Indias fe contulerunt, Aromata, plantafque rariores inquifituri , vel de iifdem in orbem E noftrum delatis abundé tractarunt, Ga R crAs AB Honro, Cnunrz- sToPHORUS A CosrA, NicoL Aus MoNARDES, GoNsALVUus FER DI- NANDUS Ovigpo, FRANciscus Lopzz DE GOMARA , JOANNES FRAcosus ,Hvuco LrNscHoTANUS , JoANNES LrrRivus , FRAN- ciscus HERNANDEZ, FRANCISCUS X1MENEZ, JosEPHUS À CosTA , & qui eandem viam non longé ab zvo noftro tenuerunt JAcosvs Bow- 11:5 Roterodamenfis, GuiLizrMvs Piso Medicus Amfteledamenfis , ejufque domefticus Gron crus ManconAvius pr LrirssrAD ,catc- rique. Inter cos qui noftrarum plantarum cognitioni magis dediti fuere, emi- DarrcuAM. Uit JaAcosvus DALECHAMP1uS Cadomenfi, qui maximam vitz partem egit Lugduni inter medendum, cum civium, tum doctorum virorum magna cxiftimatione. Ex recentioribus, primus ille confcribendam Hiftoriam univerfalem ftirpium fufcepit ; fed oneri impar, pluribufque occupatus ac hInTref Hif, impeditus negotiis , hoc opus abfolvere non potuit. 5 Quamobrem à Gulicl- pg mo RovillioTypographo Lugdunenfi diligentiffimo hzc provincia demandata fuit Joanni Molinzo perdocto medico, Gulielmique Rondeletii medici prz- ftantiffimi & in plantis examinandis exercitatiffimi alumno, difcipulo & per multos annos convictori. Molinzus ergo adjutus fubfidiario confilio DA champii Hiftoriam generalem plantarum, quz vulgo dicitur ZZifferia Lugdn- uenfis , perfecit ; Dalechampius enim ultro de fingulis ejus commentationum partibus & quid fentiret expofuir, & liberaliter commodavit quidquid jam imaginum & hiftoriarum cellegerat. Hac fi ira fint, ut res aperté declaratur in Przfatione Hiftrorie Lugdunenfis, non tam Dalcchampio uàm Molinzo errores, qui in hoc opus irrepfere tribui debent, quos tamen are poffum longé pauciores effe quàm C. Bauhino vifi (unt in iis animadverfionibus quas PRU fecit in Hiftoriam Lugduncníem » quam Molinzum corrupiffe affirmat. Lo- affiin. Rond. belius: * Rerum ignoratione, inquit vir alioqui doctiffimus & Philofophus & Pis. » Phyficus , perdidit egregium illud opus clegantiffimé à Gulielmo Rovillio li- » beraliter, maximifque impenfis excufüm clariffimi eruditiffimique & amiciffi- » mi viri D. Jacobi Dalechampii doctiffimé auctum operà & ftudio D. Joan- » nis Baubini, Ducis W irtembergenfis Medici clariffimi, collegg quondam & » convictoris Montifpeffülani (uaviffimi. Conjici etiam poteft ex Epiftola qua- dam Geíneri quz occurrit inter cas qua à C. Bauhino edit funt, Joannem
rus. Obiit amo 1517.
| | | |
L IsAcocz iN RzM HensARIAM. E Bauhintim Hiftoriz Lugdunenfis corre&ioni incubuiffe, Miror autem, inquit Geínerus ad eum fcribens, te celare me inftitutum tuum circa ftirpium. com- mentarios, & nunc demum de folis arboribus te aliquid moliri fignificare : cum jam pridem ex aliis intellexerim te univeríam ftirpium Hiftoriam perfe- -» ; & que D. Dalechampius habebat ab eo te acccpifle omnia : quod ut felix auftumque fit opto, & ex animi fententia eveniat. Quz de Hiftoria Lugdunen- fi illutriffimus Senator Jacobus Auguftus T huanus refert, digna funt-que hic annotentur. ? Cüm enim Lugduni effet, Tornefii & Rovillii Librariorum apo- thecas evolvit, & Jacobum Dalechampiumwidit, qui tum in fuo Plinio oc- cupabatur, & Herbario à Rovillio inftituto dabat operam : in quo id obfer- vandum quod ab ipfo Dalechampio refcivit, & ut omncs fciant publicz utili tatis intereft ; opus illud à diverfis 30. feré annorum fpatio congeftum & con- cinnatum fuiffe, & jam typis majorem partem mandatum, cüm Dalechampius ci ultimam manum impotuit : quo fatum ut quzdam accuratius, quzdam mi- nus diligenter fcripta » quzdam etiam repetita & interpolata reperiantur , ita
tamen ut pofteriora femper fint meliora. $ * Majorem T'rago praceptore fuo laudem promeretur JA cosus Tuzo- DORUS TABERNZEMONTANUS, üt qui ipfe magiftri exemplo de Facultati- bus plantarum plürima nova tradiderit : quo majore nunc jure dolemus pri-
D
ec? Thuan lib, 2, Comment vite € fie,
83835238
ec TABSERWZ- MONTANUS.
1€ b Conring. £n^
c (rad. in ert, med,
mam tantum partem operis ampliffimi ab auctore ipfo effe ab(olutam, fecundà. &
fcilicet & tertià ab alio quodam elaboratá ; non malé quidem, infra tamen il- lam laudem quam Tabernzmontano pofteritas debet. * Jacobus Theodorus à patria Tabernzmontanus dictus : quippe Tabernis montanis, Zezg Zaberz , oppido in ditione Principum Bipontinorum natus eft. Initio pharmacopzum egit in oppido Kroziveiffenburg. Pofteà in Galliam profectus , teftimonium fuorum in Re Medica profedtuum petiit, ac titulo doctoris eft ornatus ; exinde ad fuos reverfus Medicinam fecit , non folüm apud plebeios, fed etiam apud principes viros. E vivis exceffit Haidelbérgz anno 1590. In Medicina facien- daextra Theriacam & Mithridation , paucitfimis ufus eft exoticis; domefticis fimplicibus contentus.Certé Tabernzmontanus fuit vir diligens, & Rei Herba- rix maximé ftudiofus : in co przcipue laudandus,quód prater multarum plan- tarum fibi propriatum notitiam,de viribus etiam vulgatiorum optimé fcripfe- rit. Vehementer tamen in ipfim Joannes Bauhinus & Lobcelius invecti funt. 4 Taceo, inquit Lobclius, hujus avi tranfcriptorum vernaculo idiomate, nec non Tabernzmontani & Typographi fui fübreptitia, qui icones laboribus noftris & zre Plantiniano pictas & fculptas tacité, caté, & cum cautela, infa- lutato hofpite aut auctore, fcriptis fais inferuerunt, & propria, maximá impu- dentiá , fecerunt. :
* Icones veró. Tabernzmontani tum & Lobelianas nonnullas ufürpavit Joaxwrzs GrRARDvs Anglusnatus Nantwici in Comiratu Ceftrien-
fi; nec plures ex fuis adhibuit quàm fexdecim in ea Hiftoria plantarum quàm
Anglicé (cripfit. Linguarum mediocrem aut nullam habuit peritiam. Huj operis potiffima pars,& quafi corpus funt Pemptades Dodonai Anglicé reddi
té ec c Melchior. Jf
Am.
üihThmh — vffiin. rela,
1$ pag. S9
«c
«c
te
t€ GEKAXDUS,
&* Raius anno i597.
&c
«s
12 à quodam Doctore Pricft, quas Gerardus fere integras mu hocut 4 ü
CAMERA-
&ius. 2 Melchior J4- dam,
IusrrrurroNES Rrzr HesnBARLA. - celaret, mutavit Dodonzi methodum in Lobelianam ; à Graminibus & Gra- minifoliis initium fumens. Huic verfioni Dodonzi addidit infüper nonnullas plantas é Clufio, alias ex Adverfariis Pene & Lobcelii. Ex fuis circiter qua- tuordecim. non anté editas : affumpfit veró icones Tabernzmontani, quas fx- pius imperité confudit & tranfpoluit.
Gerardo longé majorem famam fibi comparavit eruditione & arte Medica infignis? Joa cuiMus CAMERAR Ius, Reipub. Norinbergenfis Medicus. Natus eft Norinbergz, die 6. Novembris 1554. Mortuus veró 1598. die 11. O&tobris,ztatis 64. Puer apud Melanchthonem egit W ittembergz, &c Lipfiz Medicinz ftuduit. Deinde per biennium vixit cum Cratone Uratifla- viz. In Italiam miffus auditor fuit Fallopii ; Capivaccii, Trincavellz, Aqua- pendentis, Aldrovandi. Roma Medicinz doctor eft renunciatus anno 1552 , 27 Julii ; ad fuos reverfus cum. fingulari laude & fucceffu, Medicinam exer- cuit , à principibus viris expetitus ; Carolo Clufio & Profpero Alpino fami- liariffimé ufus eft. Plurima etiam ad ipfum miferunt Jofephus de Cafabona magni Ducis Etruriz , ut vocant, Simplicifta, Jacobus Dalechampius Lugdu- nenfis medicus, Bernardus Paludanus, Thomas Penneus Londinenfis, Joannes Aicholtz Viennenfis Medicus , Nicolaus Raffius Chirurgus regius in Galliá , Joannes Antonius Sarracenus Lugdunzus , & alii quamplures ; ipfe viciffim illis & fi qui alii exoticis plantis dele&tarentur ex fuo horto quidquid potuit , ultró communicavit. Conciliavit hoc ftudium Camerario inprimis illuftriffi- mi Principis Wilhelmi Haffiz Landgraviigratiam ; nam cüm & ipfe hortenfi ftirpium curá admodum dele&taretur, ad hortum fuum quem Caflellis inftru- xerat amceniffimum ; exquifitius adornandum, Camerarii operá ufus, eumque quamdiu vixit, füinmo emn eft profecutus. Habuit in convictu fuo femper unum atque alterum Rei Herbariz ftudiofum, & inprimis fororis fuz filium JoAcHIMUM JUNGERMANUM Lipfienfem , ad miraculum ufque eruditum juvenem & prorfus natum ad Rem Medicam & inprimis Herbariam ; qui cüm imitatione Clufii, Profperi Alpini, Rauvolfii, & aliorum peregrinationibus variis & inprimis in Palzft:inam aliafque Orientales regiones fufceptis, tandem in mati fasse VÉ navigans , cx contagiofo morbo periiffet, dici non po- teft quàm graviter optimus Camerarius cafim illum tulerit; non tam quod ami- fiffet quem filii loco, proprer infignes animi dotes dilexerar , quàm quod Ret- publica litteraria tanto frudtu caritura effet , quem ipfo vito percepiffet , cüm quidem una cum ipfo obfervationes ctiam Hodaporicz illius interiiffent. Ac- que ut appareat quàm fuerit cupidus Camerarius hac in parte juvandi Rempu- blicam non exiguis fumptibus à Gafparo Wolfio Tigurino Medico Conradi Geíneri Bibliothecam Herbariam & opera Botanologica imperfecta, qua ille fupremis tabulis W'ol&o legaverat, fibi coémit. Fuerunt in illa icones planta- rum non paucz ligno infculptz, & ad vivum permulte ftirpes admodum accu- raté depicta. Item collectanea quedam £eruro»ons, undé facilé apparuit pluri- mam Rei Herbarie Hiftoriam Gefneru mmeditatum fuiffe. Ejus igitur exem- plo , ut Camerarius , propofiti laudabilis fpecimen aliquod daret , Petri An* drez Mathioli Herbarium latine & Germanicé novis figuris & obíervationi-
H
IsacocE IN RzM HERBARIAM. 7
bus à fe illu(tratum & auctius redditum edidit , quod hactenus fzpius recu- fum veríaturin omnium manibus. Collegerat autem jam plurima qua ad ma- jus illud opus Botanicum à Gefnero caeptum perficiendum deftinaverar , cui
fecerat titulum aX$eo4midpor Rei Herbariz, in cw potiffimum ab aliis fcripto
ribus derclicta , vel non accuraté defcripta, ipfe plenius , additis fimul pluri- bus remediis & fingularibus obfervationibus longoà fe ufu deprehenfis tracta- re decreverat ; fed. func&tionis ipfius catenati labores , peregrinationes variz , valetudinis etiam infirmioris incommoda , tam praclarum opus ut abfolvere- tur, non concefferunt. Rerum etiam naturalium, foffilium , ddr , metal- lorum, & id genus aliorum variorum diligentiffimus fuit indagator, ut in ip- fius Mufzo velut epitomen orbis quis conípiceret : unde cüm viris quibus ta- liacurz, inprimis cum Ferdinando Imperante , Joanne. Baptifta Porta Nea- politanis , Francifco Calceolario Veronenfi, Joanne Vincentio Pinello, Ber- nardo Paludano, Felice Platero, & aliis litterarum atque communicationis liberalis perpetuum ipfi commercium interceffit. ? Ejus obfervationes Botani- cz necdum editz.. De natalibus plantarum rariorum tam in Germania quàm inaliis regionibus nafcentium locis, in quibus fecundum litterarum feriem lo- ca quibus perveniunt certa, cum vernaculis appellationibus & euporiftis ac familiaribus remediis diligenter exponuntur. Ejufdem de Cultura plantarum quarundam generi humano inprimis utilium lib. 2. quz ut defideratiffima unà cum Paralipomenis Botanicis aliifque pofthumis , filios ab obitu patris publi- ca facturos confidimus, In cjuídem porro Bibliothecá dclitefcit etiamnum Hiftoria Plantarum Gefneriana ad eundem pro editione tranfmiffa. Perierunt forfan hzc omnia, vel faltem ad nos non pervenerunt 5 fed fi ab his quz Came- ratius vivens edidit deejus Scientià Botanica judicare liceat , longe inferiora videntur auctoris famá.Quid cnim ex feipfo przftitit Camerarius ? Mathiolum exornavit iconibus Gefneri ; fed inepte de plantis ipfis locutus eft. Horto ve- ró Philofophico ac Medico Gefneri Doliis etiam locupletato, fi obfervationes ex Anguillarz Epiftolis fumptz: demantur , pauca inis quz legi me- rcantur. Majorem laudem confecutus effet, ac Gcíneri defiderium quodammo- do leniiffez, fi fapelle&ilem ejus Botanicam; qualem à Wolfio emerat, publici juris feciffer.
Cum Camerario conjungi debet J A Nus Ax roN1Us SAR R ACE- Nvs Lugdunzus, cujus demum fümmá curá & diligentiá Diofcoridis opcra fi priftinz dignitati non fuerint reftituta , fummum tamen. nitorem . funt: b nec adco multüm fupereft quod intelligi nequeat , fi Conringio cre- damus. Sarracenus enim plurimorum codicum potitus & caterorum intet- pretum labore adjutus , pro immenfa qua valebat eruditione & utriufque lin- gua cognitione ita fe geffit, ur parüm abfit quin ne latum quidem unguem à Diofcoridis mente recefferit , ac interim Pliniani fermonis pe mordicus retinuerit, quód profe&o tunc temporis fummum fuit Herbariorum votum, ne
-dicam peccatum. Plinius autem eruditiffimus vir, in Re Herbaria vix fuit tyro,
* ita parum profuit illi «ie plantarum quas in Hortulo alebat Antonius Caftor, : E iij uj
€c 5 Schenec. Bis Tn bliotb, iatric,
SARRACENUS, anneijgó. ——
b Conring. ii trod. in. Art, med,
» Fivtbat amo 3,
3519. »
Tid.
Tniosns. 3
*» luf.in Epift edicat, Oper. ?
Bellon. »
2
IusriruTIONES Rrt HrnsARULE.
Do&tis interim. & bonis viris inftitutum antiquiores interpretandi & enu- cleandi , in bencficii loco deferendum eft ; (ed nimium forafíls operz & tem- poris pofuerunt in conquirendo inani thefauro. Melius haud dubié fibi nobif-
ue confaluiffent, fi capto qui ex veterum operibus percipi poterat fructu, au- acius ad nature finum, quz fefe omnibus manifeflat , confugiffent. Qui de herbis di&urus eft, inquit Collinutius, eum ego non tam librorum quàm tellu- ris, non tam litterarum quam agrorum ftudiofum effc oportere cenfeo. Tan- tum abeft ut id confilii caperent , quin potis conatus omnes adhibuerint in congerendis & conciliandis. pluribus auctorum locis; in quibus Plantz de qui- bus diíceptabant fibi videbantur adumbrari. In. hoc fermé omnes erraffe vi- dentur quód fingulis pené Herbis fua ex Diofcoride aut T heophrafto nomina acceríere voluerint : quafi verb Diofcorides & Theophraftus omnium regio- num plantas defcripferint. Hinc mirum dictu quàm interdum temeré admo- dum probatas, & multis jam annis receptas Diofcoridis aut Theophrafti le- tiones immutare ac depravare coacti fuerint , ut eorum verba ad propofitam fententiam adducerent, exiftimantes apud nos plané eafdem inveniri plantas, quas nobis Gracia, Afia, & Africa commendarunt. Mathiolus fuis commen- tis tantum tribuit, ut nonnullas plantas incidi curaverit, falía delufus imagine quam in mente , cx Diofcoridis verbis ipfe fibi finxerat. Memorar etiam Sal- mafius fe vidiffe Codicem Grzcum Diofcoridis ante mille annos exaratum, in quo icones plantarum pictura oftendit elegantius quàm verius cxpreffas ; ex verbis quippe Dioftofitis adumbratas ab antiquario potius quàm ex autopfia ad fidem exhibitas. ; : 4 : Vix induci poffum ut credam antiquiores, (i lucis ufurá iterum fruerentur, agnituros "ada quz hodic füb proprio eorum nomine circumferuntur. Vix "I'heophraftus, vix Diofcorides oec plantas octoginta vel. centum à commentatoribus compertas fuiffe, cafque potius de manu in manum,ut aiunt, traditas, quàm ex defcriptionibus erutas effe. Ad ceteras veró affequendas nul- la certior , faciliorque vidctur via, quàm ea qua ducit ad ea loca in quibus ma- jores ipfi plantas inveftigarunt, Qua Diofcoridi obviz fuerunt , ezdem pere- iinantibus in iifdem locis procul dubio occurrerent , & fi conjecturz locus etur in re adco obícurá, longé tutius eft conjecturam facere in Gracia vel in 4Egypto , quàm Parifiis & Londini. Quid enim affirmari poteft cx brevi def- criptione in qua planta quz inquiritur cum ignotiori comparatur ? Plurimum forte caperent auxilii, qui fefe ad Orientem co animo conferre vellent ex voca- bulorum, quz nunc funt in ufu in ii(dem regionibus, affinitate cum antiquiori- bus: nec virium ufüs fortaffis pené obfolevit. Demum fperandi locus aft dore ut hac arte diffolverentur difficultates plurimz quas Bellonius, Rauvolfius, Gui- landinus , Profpcr Alpinus peragratis Grzcià , /Egypto & Afia non enoda- runt. $ PzrRvs Brrromwrivs Cenomanus ? fuit vir indcfeffi ftudii, quenz- admodum ex ejus lucubrationibus quas. partim Latino , partim Gallico fer- mone ipfi naturali evulgavit , perfpicere licet. Nam extant libri de coniferis Aeboibes & perpctua fronde virentibus , de admiranda veterum fabricarum:
4
IsacocE 18 RgM HrsnsAnRI AM. 39 ftrudurà , de medicato funere, Latiné ab ipfo confcripti. Gallicé ver libri « de Avibus, de Pifcibus, Itinerarium , de neglecta plantarum Culturá , de Ser-. pubs & infectis. Tum Commentaria in Diofcoridem, & de agricultura li- «
rum, aliz praterea quzdam meditabatur ; fed laudabiles ipfius conatus ino-. « ina mors , nefarii latronis manu illata, interrupit non fine magno litterarig « ubliez difpendio. Quapropter vix mihi fuadere poffum quod clariff. viri «« "Thuanus & Sammarthanus af&marunt, Bellonium Petri Gillii. fcripta. fubri- puiffe ac pro fuis edidiffe , cüm Opera Bellonii Parifiis edita. fuerint anno 1553. & tefle Thuano Romz perierit anno 1555. * Petrus Gillius Albienfis , qui ad exactum utriufque Linguz antiquitatis , veterum fcriptorum , bona- rum difciplinarum, ac przcipue rei naturalis cognitionem, indcfatigabile lon- ginquas regiones luftrandi ftudium attulerat, quo incitatus per 40. ampliüs annos inítituta per Grazciam , Afiam utramque & majorem Africae partem di- ligenti peregrinatione, partim ut Graccos libros , fic enim à Francifco x. juffus erat , undique colligeret , partim ut multorum locorum pofitum defcriberet. Mortuo co diu vagatus, cum raro Dei beneficio ex Gerbenfium piratarum ma- nibus clapfus effet , tandem in familiam munificentiffimi litterarum patroni Gcorgii Àrmeniaci Cardinalis , qui Romz regis negotia procurabat, tanquam in tutiffimum portum fe contulit , ubi dum ordinandis ac recolligendis , quas tanto tempore e congefferat narrationibus, dies noctibus continuat, ar- dentiflimà febre correptus diem fupremum claufit annos natus 65. & ad B. Marcelli funcratus eft. Scripta cjus ne perirent ejufdem Armeniaci Cardinalis in clientem amor & propenfum ad rem litterariam juvandam ftudium , pro- hibuir, qui partem majorem eorum in Galliam adferri juffit & publicanda cu- ravit. Pars tamen corum ( pergit /Thuanus) à Petro Bellonio Cenomano ama- nuenfi & peregrinasonum per it annos comite fubrepta creditur, qui ea fuo non Gillii nomine poftea evulgaverit, tamen vel plagiarius non medio- crem à litteratis gratiam ihivit, cum quod multi faciunt , ille publico mini- mé invidit. LrzoNwARDusRavvorrivus P in Orientales regiones in quibus
«c [1
ec
& anno 1575. Maffilie navim ingreffus, in Orientem non fine periculo venit, ubi Syriam, Judram , Arabiam , Meíopotamiam , Babyloniam, Affyriam, Armeniam cum pra'fenti fpe vitz difcrimine peragravit, Eà in peregrinatio- ne non folum mores , ritus ceremonias , religiones tam. Mahumetiflarum. quàm Chri(tianorum varias vidit, atque obfervavit ; fed herbas quoque fruti-. « ces, plantas, & ejufmodi alia ad Rem Medicam facientia diligenter collegit , «e adfervavit, & fecum in Germaniam exportavit, Scripfit Hodzporicon five Iti-. «- nerarium in Syriam, Judzam, Arabiam , Mefopotamiam , Babyloniam , Af- « Íyriam & Armeniam, quod in fex partes diftinxit , in quibus plurima rara de « omni Medicá materià obfervatá tradit. Quarta. illius pars quz continet M" «e tarum ZEgyptiacarum & Syriacarum icones, figuras, & hiflorias Latinéexi- «e vit cm Hiftoriz plantarum. Lugdunenfis Moria, Caterum. Rauvolfus « floruit circa annum 1585. Occoni alicubi Dafylycus di&us patriam habuit «e
tc
«c
[3 multa nafci nobis non fat cognita didicerat, navigare in animum fuum induxit, «4,»
«c
L1
E:
1 Thuan, ad ADW. 13$ 58.
RRRRRGSRRAR
RAuüvOLFIIS b Melchior Je
40 IxsrirurioNES Rzr HrnsAR1A. Auguftam Drufi. Ex Germania maturé in Italiam ac Galliam ubi Medicz Ar- 5» tisítudium tunc ut cim maximé florere judicabatur , miffus doctoribus Medi- » cis tum temporis clariffimis operam dedit, ac inprimis Herbarie. Rei ftudio » incenfuscüm Hicremia Martio poft Medico Auguítano circa Montempeffu- » lanum fzpiufcule & montes & valles & campos perreptando fexcenta fimpli- », cium ( quz vocant ) genera collegit, inque ufum bh exportavit. Lau- » dabat inter alios przceptorem fuum fidcliffimum Gulielmum Rondeletium » Academiz Monfpclienfis profefforem clariflimum.
' . De Guilandino & Profpero Alpino agemus inter Profeffores Botanices
Horti Patavini.
Infelicitatem Herbariorum in interpretandis antiquis abundé. compenfa- runt affiduis fuis laboribus fummi viri , qui deficiente fzculo praterito & in- cipiente co quod definit, Botanicen utilius excolentes , fabulis fuperftitioni- bufque rejectis , maxima plantarum.parte in Europa nafcentium, cam locuple- tarunt , non religiosé admodum anxii de Theophrafti aut Diofcoridis fen- tentiá,
DopOxfus Multüm profec&tó debemus lucubrationibus R zz MB &T: Dopomwzrz psc gef 5 Mechlinienfis Archiatri & Medici Czarei. ? Natuseft Mechliniz anno 1517. ? fortunis & mufis propitiis, ad fummum eruditionis culmen in omni artium » genere afcendit: in Medica tamenFacultate inprimis excelluit,cujus eratià mul- » tas Germaniz , Galliz & Italie Academias adiit coluitque.. Mcdicinz lau- ?» team füpremam confecutus, cum ob artis infignem peritiam, & in cjus praxi 5» fummam felicitatem long? latéque celebraretur, Maximiliano Augufto cjufque » filio Imperatori Rodolpho II. commendatus, ab utroque in aulam adícriptus »' ac curandz valetudini prapofitus fuit. Ibi cüm in fummo honore effet , con- . » tinuis amicorum Litteris Mechliniam eft evocatus , ut bonis quz ad Mechli- » niam & Antuerpiam habebat, prz'fto effet 5 nifi ea factiofis diripienda & qua- » fi pro derelicto habere vellet. Quibus ille tandem permotus impetratá ab Im- ? peratore miffione ad fuos rediturus, Coloniz aliquamdiu fubítitit, quód tum 7» temporis toro Belgio & maximé in Brabantia omnia bellicis motibus infefta ?» effent, Amicis demum affidué flagitantibus, relicta Coloniá Antuerpiam con- » ceffit. Indeque non multó poft in Academiam Lugdunenítm in Batavia, fti- » pendio luculento à curatoribus invitatus anno 1582. Mcdicinz profeílionem » publicam fufcepit, & lectionibus eam , fcriptifque doctiffimis mirum in mo- » dum exornavit. Donec tandem ibi vivere defiit anno 1585, ztatis 68. Quàm fcripfit Plantarum. Hiftoria non tam iconum eleganiià quàm rerum copiá & delectu praedicari debet. Paucz quidem Dodonzo plantz propriz fuerunt, quia peregrinandi locus ipfi defuit , fed ab amicis quorum nomina recenfet V gif. Pla. ^ initio fui operis plurimas accepit , czterasab aliorum fcriptis: unde ^ Joan- 5. e PIMo» me Bauhinus alienis fe ornare plumis Dodonzo communc fuiffe non femel in- * Adv. pag. dicavit: * Dodonzi fedulitas, ait Lobelius, ut multis aliislocis laudanda , ita s. » plerifque minus tempeftiva, ubi ignotis plantis facultates certas aperir, quas & » Diofcoride accepit , magno detrimento agrorum & cxperimentatorum , qui » quod videntà bono viro & veritatis amico fcriptum , illico ut verum arri- piunt,
Isacocz 1N RmzM HznaBARIAM. 4t piunt, & per experimenta mortes agunt. Sicvir pius & eruditus Turnerus An- glus in fuis Herbariis alphabcticis Anglicis. * Icones autem plurimas, inquit Dodonaus, noftra operá & curà jamdiu delineatas fuiffe , facilé agnoverint qui Frumentorum, Florum & Coronariarum , PENNE hiftorias cum appendice prius habuerunt aut viderunt. His accefferunt non paucz. ( prater nonnullas novas & antea noneditas ) & me quidem procurante fuprà aliquot annos expreffze » quz in vernaculis ac Gallicis de Stirpium Hiftoria commen- tariis 3 Joanne Loco quondam editis extant. Reliqua partim ex Caroli Clu- fii; fed plures ex Mathiz Lobelii obfervationibus Lccllscunm Quod quidem nobis ca de caufà licuit, quod omnes noftras in fuis Obfervationibus ipfe Lo- belius inferuerit ; fed tamen haud prater confenfum & voluntatem noftram & fub conditione, ut viciffim fua curà delineatas mihi liceret in meas Pemptades,
' quibus opus haberem, transferre. Que Dodonzi verba declarant Chriftopho-
rum Plantinum eafdem icones ex auctorum confenfu adhibuiffe in operibus Clufii, Lobelii, & Dodonzi.
Mira fuit in CAR oro Crusro in inquirendis plantis diligentia ; earum autem nofcendarum amor illum czpit eri Hes » in qua urbe trienniuum to-
Crusius.
tum cgit, Gulielmi Rondcletii Medici celebratiffimi contubernio ac menfà .
ufus ut refert. Boiffardus. Natus eft Clufius Atrebati in Gallià Belgica anno 1526. Lovanium miffus juri civili operam dedit ; fed tanto Rerum naturalium ftudio flagravit ut Hifpanià » Lufitaniá , Gallià , Germaniá , Pannonià , An- gli, Belgioque peragratis, nondum fatis ipfe fibi fecerit, ac longiora & molef- tiora itinera füfcepiffet, fi votis valetudo refpondiffet, Annum agens 24. hy- drope laboravit ex intemperante aquz fri ide potu, quo morbo clariff. Viri Gulielmi Rondceletii curá & diligentiá libera
tem aatis 39. in Hifpanica peregrinatione , ruente in curfu per acclive equo cum ipfo feflore, dextrum brachium füpra cubitum fregit, & eum infequente , dextrum crus. Vienn porro Auftriz annum agenti quintum & quinquagefi- mum, pes finifler illi luxatus , & malleolus fractus. Octennio deinde poft Francofurti ad Meenum, ex cafu dextrum femur lüuxatum, & luxatione nec à Medicis nec à Chirurgis agniiá , fed neglect , ad contufionem duntaxat medi- camenta applicantibus, prorfus claudus effectus eft, ut ne pedem quidem pro- movere poflet , nifi gemino Ícipione fub alis fübnixus. Eam ob caufam cüm corpus exercere nequiret 5 fed perpetuó fereilli fedendum aut decumbendum effet, graves alii acceffere morbi, calculus, coli dolor, & hernia. Ab Imperato- ribus Maximiliano II.. & Rudolpho fücceffore honeftiflimis conditionibus evocatus & numero familiarium aulicorum adfcriptus, Horti Cafarei curam per annos circiter quatuordecim habuit. Aulice tandem vitz pertzfus, Franco- furtum ad M«num conceffit. Demum anno 1595.ab Academiz Leydenfis Cu- ratoribus honorificis litteris & ftipendio invitatus, Lugdunum venit , ibique quamdiu fuit quà publice, quà privatim, utilis effe nullo unquam tempore def- titit. Scripta CERE ad incudem hic revocauit , extremamque manum ad- didit & in duos tomos digeffit. In primo continentur icones plantarum 133. in altcro prater fructus & animalia exotica, plantarum effigies funt AF àClu-
Icon. tom. 2.
Ex Qrat, funebr, Everardi Verllig in obit. Cluf.
tus fuit ufu Cichorii. Anno au- p cur. pofl in : LES
aCluf. Prefat. Hifp. tf 3»
v $
Losfrius,
frxa,
BAunii FAA-
TRES,
b Obiit Mentis- Belligardi 1617. * Obiit Bafilee
3624. €ta015 65.
3 Epif. pag. y, 37. » 2» » 23
»
4t IusrirurroOWNEs Rer HensBARIA.
fio obfervatarum. Obiit czlcbs in hac civitate anno 1609. die 6. Aprilis, zta- tis 84. omnibus defiderium (ui relinquens triftiffimum, (imulque memoriam nominis nunquam interituram ; nam prater Stirpium cognitionem qua certé omnes füperavit qui prius fcripíerant , Hiítoriarum etiam, Cofmographiz, & Linguarum exactam habuit peritiam, Latinz fcilicet, Grcz, Italice, Gallice, Hifpanicz, Lufitanicz , Ud nm Germanice. Caterum à fe primum obfer- vatas Stirpes accuraté deícribere & ex tempore rubricá Binucte folebat ; fed pluribus annis poftquàm eas obfervaffet , earum icones ículptz (unt. ? Inde factum eft, inquit, ut clariffimus vir Rembertus Dodonzus , nunc. Cafareus Medicus, veteti amicitià mihi conjun&us , quas ex meis iconibus voluerit , li- beré in fuam Purgantium Hiftoriam intulerit. Ego viciffim cadem libertate fretus, Anemones quatuor generum , Ariftolochiz longz vulgaris , quàm & Satracenicam Galli appellant, & Chamzfyces effigies, quoniam meo argu- mento deferviebant, ex codem Libro defumpferim. Clufii certé modeftiam hoc in loco fatis mirari nequeo ; tantüm enim ET ipfo diftabat Dodonzus in Rc Herbaria quantüm à puero magifter.
Marnuias Losnzrrvus Infulanus Clufio ctiam longé fuit inferior , longé minorem in defcribendis plantis diligentiam adhibuit, ut conftat ex Ad- verfariis, Obfervationibus & IIluftrationibus Stirpium, in quibus omnibus ubi icones defunt, vix (fané poteft intelligi. In affignandis autem plantarum locis nimiüm memoriz fuz tribuit : nam ut optime notat Raius, multas pro indige- nis Angliz habuit, quas nemo prater ipis in Anglia fponté nafcentes obfer-
.vavit , quafque in locis ab illo defignatis fruftra requifiveris imo nec alibi
forté in rerum naturá reperiundas. Exemplo fit Lycopfis altera. Anglica , &€ Nymphza Lutea, nec non alba, minor. Lobelius autem auxilio fretus Per R1 Px x zx Gallo-provincialis , viri doctiffimi rariores plantas in Gallia Narbo- nenfi nafcentes divulgavit ftylo duro , incompto , amaro , qui in virum cere- brofum quadrare aperté videtur. — Veniamusnuncad P JoAN NEM & *CAsprARuM BAuHi1NUM,
nobile illud par fratrum, qui tantam inter Herbarios famam adepti funt, vix ut.
minima herbula appelletur , fineutriufque commemoratione. Ex patre Gallo & Ambiano Bafilez nati funt. Quamvis autem eruditiffimi fuerint , videntur tamen fibi plus oneris quàm humeri ferre poterant, impofuiffe, Hiftoriam fci- licet univerfalem unufquifque fcribere in(tituit ; fed ut ait 4 Gefnerus ad Fuch- fium fcribens , unus vir nullus vir, fiufquam in hoc maximé argumento veré mihi dici videtur.Sunt enim infinitz Plantarum fpecies, quarum magnam par- tem fingulos ignorare neceffe eft, propter regionum diverfitatem. Quod fi fuas quifque obfervationes protulerit , fpes eft aliquando fore , ut ex omnibus opus unum abfolutum ab aliquo Colophonem addituro, perficiatur. Quod ut o fzculo fieri optarim , ita vix Íperare aufim' : neque hoc quo vivimus fzculo plantarum Hiftoria univerfilis abfolvi poteft , quoniam ex defcriptionibus hactenus cognitarum , fingulz fpecies nec certó dignofci , nec ad propria ge- nera revocati poffunt, Hinc fluxerunt errores pené omnes , quibus Hifloriz il- lz univerfales turpiter faedantur. Verüm ut ad Bauhinos revertamur ,
UU MTANEENS DOCERE
IsacocE 1N RzM HrnsAniAM.
opus utilius mihi videtur ipfo ? Pinace neque tunc multó. perfectius fieri po- terat, P In Prodromo Theatri Botanici Plantz füpra fexcente à C. Bauhino primüm defcripte cum pluribus figuris proponuntur , ex quibus tamen longé pluresaridas , mutilafque accepit ab amicis, quàm vivas. Idem quoque ufu venit Joanni Bauhino, qui fibi cognitas accuratius defcripfit ; ideoque fratri anteferendus ; nam etiamfi nomina fynonima plantarum uterque fimili prope- modum eventu. collegerit ; defcripaones tamen à Joanne concinnatz longe przítant iis quas Cafparus paraverat ; fi de caeteris Theatri Botanici partibus €x prima quz de Graminibus & Bulbofis agit, & ex ipfo Prodromo liceat ju- dicare. Catterum in eo peccaffe videntur viri praftanciffimi quod inftitutio- nem generum, qua nihil ad Hiftoriam plantarum abfolvendam magis neceffa- 1ium , plané neglexerint. ;
Huc ctiam fpectant Crifpini Paffzi ^ Hortus floridus, in quo icones 325. accuraté delineatz & fccundum quatuor anni tempora. divi(z exhibentur. 3 Emanuelis Suvertii Septimontii Batavi, itemque * Theodori de Bry Flo- rilegia. Tüm f Joannis Ponz Pharmacopzi Vcronenfis Defcriptio Montis Baldi & € Jacobi Cornuti Doctoris Medici Parifienfis Canadenfium. Planta- rum Hiftoria. Cornuti autem parüm fuit in plantarum cognitione verfatus, ut manifeftum eft cx ineptis appellationibus quibus utitur in Enchiridio Botani- co Parifienfi & deícziptioniius fpeciofis ab Herbariorum ftylo tamen alienis, quibus rariores plantas à Joanne & Vefpafiano Robino , caterifque Rei Her- bariz ftudiofis: obfervatas & Parifiis educatas, adornare conatus eft, additis iconibus 68.
Poft Bauhinos JoAxwzs PAnxiNsoNvs Londinenfis, Pharmacopaus Regius, Hiftoriam etiam univerfalem Plantarum Anglice tradere conatus eft. h In Paradiío ením terreftii, opere fic nuncupato, florum Hiftoriam late períe- quitur.i In Theatro veró Botanico gum Plantarum fpecies compleétitur,quàm
uzvis alia quz hactenus extet Hiftoria. In plerifque C. Bauhini veftigiis in- iftit , multas tamen. fpecies addit ex Alpini Exoticis, Cornuti Canadenfium Hiftori, aliifque, Ex altera etiam parte per oblivionem aut feftinationem multas omifit , alias etiam repetit, ut monet Raius.
Ex his manifeftum eft, per paucos quidem maximé viros falutarem iftam pro- fcífionem increviffe, qui Plantas Europz deícribere & ad proprios ufus abe non dubitantes,Rem Herbariam valde amplificarunt. Eó namque confidenti uti debemus noftris, quó nobifcum, ut ita dicam, nafcantur. k Hac fola nature placuerat effe remedia parata vulgà, inventu facilia ac fine difpendio ex quibus vivimus. Pofteà fraudes hominum & ingeniorum capturz officinas invenere iflas in quibus fua cuique venalis promittitur vita. Statim compofitiones & mixturz inexplicabiles decantantur. Arabia atque India in medio eftimantur ülcerique parvo medicina à rubro mari impuratur : cm remedia reverà que- tidie pauperrimus quifque cznct.
Quz in Graciá & Orientalibus rcgionibus proveniunt. Herba ab incola-
3 Edit. amis
1620 (7 1671. b Edir, annis 1623 C 1671, ,
PAssmus; * Edit. 1615. C 1617. SuvEnTiUusd À L4nno i612, Bay. € nno 1612, 1614. (5 1618. PonA. f nno 1601, a60$, Qo 1617, Conmwurr, $ nno 163.
PARKINSONUS, .
h Edit.1629, V Edit. 1649,
c * Plin. lib, 24, £Ap, 1.
8SRRRRR
rum diligentia & Principum munificentiá non minorem celebritatem quàm à ri
proptiis viribus acceperunt. ! Juba Mauritaniz Rex Habent dip quim zl
plant.
"i IusrriruviONES Rrgr: HrzRBARIA. 364. li5. 1e. rcgno memorabilior. ?* Mithridates, quemadmodum & apud nos Attalus, in- URP quit Galenus, omnium propé fimplicium medicamentorum experientiam habc- » rc ftuduit, quz perniciofts venenis adverfantur , facultates ipforum in faci- » norofis hominibus morte damnatis explorans. Imperatoribus Romanis non minori curz fuerunnt Herbz. Arabiam, Ly - * Gal. ibid.c«p. - biam, Siciliam celebrarunt & Cretam 5 cüm Herbarii viri qui illic à Czfare x - alebantur, ut etiam à Galeno refertur, non ipfi Carfari folüm ; (ed toti quoque : Romanorum urbi plena vafcula tranfmitterent. Evacem etiam Arabum Rc- * lib. 15.e4.:.- cem memorant, qui de Simplicium effectibus fcripfit ad Neronem; fed « hanc Plinii le&ionem nec Plinianam, nec illorum temporum effe, recté judicat Salmafius. j Prlcgom. Sed cur fileamus Principes,qui hoc cose fzculo Rem Herbariam libe raliter exceperunt nonne Philippum hujus nominis 11. Hifpaniarum Regem porentiffimum in Americam miliffe Francifcum Hernandem Atchiatrum fuum 4De pres » ut plantas indagaret , teftatur 4 Jofephus Acofta? De plantis , inquit , liquo- pete s. ^» ribus, & aliis xos medicis , Regis juffa preclarum opus Doctor Francifcus » Hernandes condidit, in quo univerfa plantz ad vivum expreffz defcribuntur : » numero 1200. comprchenfz, confumptis in hoc opere fexaginta ducatorum hs Didi, » millibus. * Conringius affirmat fe ab amico Misi in eo plus quàm 3800. | ero. med, Stirpes exponi. Alii volunt illud opus in locupletiffima Bibliothecà Regiz Eícurialis propé Madritium affervari. Cüm tamen ibi plantarum inquirenda- | rum caüíà verarer , pro Hernandis colle&ionibus, plurimos Codices mihi : oftenderunt non quidem Plantarum ex America ; fed indigenarum, nec rario- | rum femiputridarumque.
Honrus Pa- Inter Hortos publicos, in quibus planta à Profefforibus indigitantur , anti- TAVINUS.
quiffimus eft Patavinus , ob quem Senatui Veneto fumma laus tribuenda eft. x ie 4e 5, Is enim f Hortum fphzricum , amplum , irriguum inter duo templa auguftif- [ om. Patav. , fima D. Antonii & D. Juftinz, omni genere Herbarum medicinalium refer- |
» tum, ad ftudiofos medicinz in Re Herbaria erudiendos conftituit, fuadente id
Box4risms 5» clariffimo Medico FRANcIsco BowAriDio Patavino, qui anno 1533. pru » primus Simplicium explicator factus, id muneris quàm diligentiffimé obivit £Tbwari? y ufqne ad annum 1549. 8 quo fenio confectus & oculis captus, ab hoc onere Piionus » dehticic Huic poftea faccelf GAsSRIEL FArrorrius Mutinenfis, con- mb'm€. —jundà tunc Chirurgià cum Simplicium explicatione. ^ Bellonius monet cim NOS Francifco Bonafide, Daniclem etiam Barbarum auctorem fuiffe Senatui Ve- neto ut Hortum conftrui juberet. Obfervandum autem eft Patavii alios effe
Plantarum profeffores, alios veró Horti Cuftodes, ut vocare folent, fcu Pracfe-
&os Horti. Fallopius de Stirpium naturá tantüm differebat in Schola , earum
isi. veró curam non habebat. Quapropter ! Cafparus Bauhinus Aloyfium Mundcl- lam Brixianum recenfet fecundüm Horti przfe&um & Aloyfium Anguillaram
tertium , nec de Fallopio loquitur, nec de. Bernardino Triviàno Patavino
kThosariblid» qui defuncto Fallopio füffe&tus eft anno 1563. * Mundellz extat memoria fub » Áloyfii nomine Libris publicis Academia Patavinz anni 1547, qui ctiam per- » hibent Anguillarz anno r561. Viridarium relinquenti die 20. Septembris
prem
IsacocE IN REM HreRsARIAM. Aj
ejufdem anni fucceffiffe Melchiorem Guilandinum Boruffum & vínculis Tur- c carum are Fallopii liberauum.? Arovs ivs Mu NpzLLA fcripfit Epiftolas argo ides de Stirpium naturà eximias quidem & elegantes ; fed ad Rem Herbariam pa- iude M rüm conducentes. b A N. cu 1 LL A R x Opiniones feu Epiftola multo utilio- . J
f 3 z - " um ANGUILLARA, res funt , rariorcs enim Plantas obfervarat in fuis Percgrinationibus, quod» £4 or. opus ex Italico fermone C. Bauhinum Latinum feciífe narrat € Schenck notis ac fcholiis adornatum.
3 Anno 1561 Mrz 1cHroR GvILANDINUS electus eft Horti Pa- tavini cuftos ad oftendendas ibi Herbas, carumque nomina & vires aperien- « das. * Regiomonte Boruffiz oppido natus f à teneris ad litterarum ftudia ita «77^. incubuit, ur & linguarum cognitione & in Diíciplinis fubrilioribus atque Arte «f Melchior 4 medica excelluerit. € Vir fuit fine dubio litteratiffimus , qui inftar Gorgiz de « rer ibid, qualibet re propofita , cüm ad alia omnia , tüm ad ftirpes & herbas pertinen-. « A" te, doctiffimà ac diferciffime difputabat. ^ E patria matur? cgreffus non folüm. «x 7 Mrldierst- Europam peragravit ; fed etiam per mare Mediterraneum , in alterum quafi e orbem trajecit , & aufpiciis Marini Caballi Veneti, Afiz atque Africz ma- « gnam partem perluftravit , atque in Indiam ufque penetravit , piratarumque «c perfidià captus ludibrium iniqua fortis , ferreis catenis ad triremium tranítra «« alligatus;aliquandiu magno animo exantlavit. Ea in peregrinatione tantam me- «« dicamentorum, quz vocant Simplicium, ftudio Shoes indefeffo cognitio- «« nem fibi comparavit, ut & apud Italos in admirationem venerit, & Horto illi «« medicorum qui Patavii cft celeberrimo fucrit Prafectus, inque cathedram col- « locatus medicam, Medicinam cum applaufu profeffus. Scribit Mathiolus, fed. «« ut aiunt falsà , eum in Sicilia & Roma penuriá laboraffe tantá, ut aliunde fibi: «« d victum comparare nequiverit, m ex allatis ex montibus illis cum afino ba-- «« | julo radicibus : quod etiamfi fa&um tantüm abeft ut dedecori verti debeat, « quin ad laudem ejus & commendationem faciat plurimüm. Fatis conceffit Pa- « tavii 1589. Catterum cüm Guilandinus in Herbario Mathioli centum notaf- « fet errata & poft quadziennale filentium Mathiolus tantüm viginti erratorum. «c defenfionem ad I. Cratonem Medicum edidiffec , idque Guilandino in India. « tunc abfente, fufcepit defenfionem ejus Paulus Heffus Medicus Uratiflavien-. « fis. Peregrinationum quoque fuarum Commentarios adornavit rogatu aliorum. «e Guilandinus ; fcd illos intercidiffe fama eft fcelere piratarum. Vehementer in. « adverfarios fuos invehebatur, tefte Theone. 3 Pauca tamen cüm multa €i Thuan. ibid, Gtarentur, ejus inftant fctipta & inter ca Commentarius de Papyro ad C. Pli- « nium editus , in quo tamen virum tantz exiftimationis multoties hallucinatum «e effe , eruditiflimus Jofephus Scaliger contrario fctipto demonftravit. L s .-.* Locus Melchioris Guilandini in Horto Patavino datus eft JAcono «forrus, Axronui10o Con vso Patavino ! anno 1590. ^ Is prater. gencris nobilitatem. «t7/o»a;.ibj fibi decus & ornamentum (uis ipfius ftudiis ac virtutibus comparavit. Sem- « Xie. per enim fuit fludiofus quàm qui maximé , ac tametfi Medicinam nunquam «« profeffus eft, tantopere tamen Simplicium medicamentorum cognitione eft « . delectatus & Herbarum omnium, fruticum, arborum vires tam exacté cogno- «e vit ut qui hujus rci peritior, fuis temporibus fucrit , nominari ne nemo «
uj
EN
" agót. Is EBlbliv serie
te 3 Rico. ibid,
46 IxusrrrurroOWES Rr: HensARIAE & Edit. 15?! 5» videatur. Obiit anno 1555. nullo opere edito nifi * Catalogo, Plantarum Hor- » ti Patavini ltalicé Venetiis excufo, PaosxAn» — PPROsPER ÁrPriNus Marofücenfis ad lecturam Simplicium in ? Jjcsb, ipid,» Scholis & ad oftenfionem Simplicium in Viridario ele&tus eft anno 1555. In 3 » ZEgyptum Vesepes eft cum Georgio Aimo Veneto anno 1580. ad Venctam » nationem ibi commorantem curandam & fanandam : & accitus eft Genuam » anno 1586. à Joanne Andrea Auria Principe, claffis Hifpanz Imperatore, ut » ei medicam operam navaret. Deinde Patavium fe contulit ad explicatoinem Simplicium , vit ingenio verfatili , maximaque eruditione przditus. Multas rariores plantas tum à fe in /Egypto obfervatas, tüm ex Crerá aut aliunde ab Hierbnymo Capello & Nicolao Contareno Senatoribus ampliffimis acceptas miniis feliciter detecipís ac depingi curavit, utabundé probant non folüm de D 4Egypti tractatus ; fed de Exoricis Libri ab Alpino Alpino, Profperi fi- io, anno 1628 editi, Mortuus eft Profper anno 1617. IDs " AN Anno 1618. JACO BvS ZABARELL A ad lecturam Simplicium, erui » adoftenfionem veró eorundem in Horto adhibitus eft JoauNzs PRrEvo- *Thmasili. », vyus Rauracus ufque ad. annum 1630 , quo graffante peftilentià occubuit. » Anno r631. munus oblatum recufavit, Jo AN NEs RHoprvs Danus, Arrixus » & Senatufconfulo datum A » 18 0 Ar 150 Profperi filio anno 1655. Visumens, ? adannum ufque 1637 , quo tabe periit. Anno 1538. JoANNES VzSLIN- » civs Mindanus, Eques fancti Sepulchri fücceffit : periit febri maligna 1649. Abundabat certé Veflingius multiplici doctrinà , nec minus inter anatomicos 3 Thomas. Ibid... quàm Botanicos celebrandus. 4 Succeffit ei Gs o0 R Go1vs A Tunnz Pa- faz ^ tavinus medendi peritiá jam clarus & amoenioribus litteris ac potiffimum prifcorum numifmatum notitiz deditus, Hujus locum nunc przclaré occupat XiALI. multis nominibus perilluftris Abbas Frr1x. VrALr. : HoxrusPt- , — * Exemplo Patavino incitatus, Pifis Hortum conftrui fecit Cofmus Mcdi- "pueris I».» CES, magnus Dux Florentie , Heros & virtute & ingenio maximus , eique c in Art. s, praefecit Andream Carfalpinum , cujus inferius mentionem faciemus. Jucunda s pu" deber effe Hortorum Fatnefianorum , Barberinorum , Lu- ifianorum , Burghefianorum , Aldrobrandinorum , Eftenfium , cztero- rumque qui purpuratorum virorum nominibus decorati funt. Jucunda in- 2 4 » quam memoria Federici Czffii, fan&i Angeli Principis , f qui genus & proa- Uo. » vosatque hereditarium principatum vix fua decora exiftimans , omni difci- » plinarum genere fic animum illuftravit , ut erudita perfpicuitate maxime Lyn- »-czus, Lynczorum omnium dux & oculus fuerit. Obliti fumus Hortorum Gn. dc Hort... Caíparisà Gabrielis & Priuli Senatorum , qui Geíneri tempore percelebres Té. -. erant Patavii, ut & Venetiis Hortus Cornelii viri illuftris, qui Cypri infula ram geflerat ,-ex qua ut ex Creta , Alexandria , aliifque regionibus : multa pulcherrima, & rariílima Venetias afferri curaverat. Bononienfem Hor- JAcorus Z^- ..tum noftris temporibus multàm locupletarunt plantarum ftudio inprimis de- Joawes pe. leatiJacosusZANomxrG&Lzrrus TRivMPHETTI.Roma- 257^ &lz-. pum veró plurimüm illuftravit diligentiffimus vir & Rei Herbariz peritiffi- sun. ^ musJoANWEsBAPTISTA [RIUMPHETTI:Sed priufquam ex
IsacocE IN REM HrRBARIAM. 47 Italia difcedamus , quod tribuemus praeconium Illuftrifüimo P & 18 cr.» x CarnHorrca: cujus liberalitate & beneficentiá rariores & clegantiores Plantas in ea Siciliz parte , quz tam magnifico viro paret, infpicere icet, di-
dub & ftudio viri przftantiffimi FR A Ncrsci CuprAwr. Iniquum P
ané foret reticere nomen clariffimi illius Epifcopi Aichftadenfis Jo ANwi1s CownADrI A GEMMINGEN, qui Eyfleti five. Aichflacii in Fran- conià maximos fumptus fcit, non tantum in colendos Hortos elegantiflimos arcem Epifcopalem cingentes in monte fandi: W ilibaldi ; fed in excudendas iconcs ampliffimzformz; BAsirro BssrrRo tantüm opus accuran- te , quód Clufio fi diutius vixiffet fuerat deftinatum. Defcriptio autem hujus Horti celeberrimi edita eft Norinbergz anno 1613. cüm 1083. iconibus fpe»
ciofis, quarum nonnullz magnitudinem sage plantarum füperant.,
Ne antiquiores palmam hac in arte nobis praripuiffe exiftimentur Hortis
* tantopere celebratis Hefperidum » Babyloniis, Adonidis , Alcinoi, Epicuri , Tbeophrafti , czterifque, ponamus nobis ante oculos Belgii & Angliz Hor- .
tos. Lugdunenfis & Amftclodamenfis abundé complectuntur quidquid in In- diis & Africà gignitur. Oxonicnfis veró & Londinenfes nihil exo relinquunt ex Jamaicà & Virginià : Hamptonienfis, Campronianus, Chélfeia" nus nihil ex univerfo orbe. Mirum dictu quantüm gloriz & laudis co tusfit CAsrARus FAcEr1iUs Potentiffimotum Ordinum Hollandiz, ut vocant Pezffonarius, Herbarios in omnes orbis plagas mittendo plantas undecumque conquifituros : fed magno Rei Herbariz detrimento perit tan- tus vir, cujus Hortos Lewenhorfti non long à Lugduno Batavorum non melvidiffe gloriabor. H xz Ro N y M1 Bev ER N1NocrI viri praclari & pluribus legationibus functi memoriam cadere non patientur doctiffimi BnzvNir Opera Hortum BE AvM ON T 11 cui Euphorbium ex Afri- cà propriis famptibus accerfitum non minorem famam conciliabit quàm Ju- bz, femper commendabit peritiffimi HAGErArmi Catalogus. Quamdiu in terris fuus Botanic erit honos Zurflidianum & Honflardiacum , ab homi- num oblivione & filentio vindicabunt cure viri praítantiffimi DAwiEriIs Mamnzrsrir Demum chariffimi PAaurz HzRMANNr Paradifus & Flora Batava aternum erunt monumentum amoris fummi , quó Batavi plan- tas profequuntur. Moveor tali amico orbatus;qualis ut arbitror, nullus unquàm erit. Quantüm ad abfolutionem Artis Herbariz contulerit ex Catalogo Horti Academici Lugduno-Batavi quem emifit in lucem anno 1687. colligi prie Rerum omnium rariorum quz ad Philofophiam naturalem fpectant , chefau- rum habuit omni pretio majorem ex Indiis Orientalibus & Africi à fe dela- tum, quo nunc partim Anglos, partim Batayos potiri audio : fed mentem habuit omni thefauro praftantiorem. Natus eft anno 1646. die 3o Junii Hal- lis in Saxoniá, Obiit Lugduni Batavorum Medicinz & Botanices Profeffor ie. 29 Januarii , 1695. Succefforem habuit clariffimum vinim. JoANNEM Horron omni eruditionis genere predicandum. Obiit pariter H x N & x- C€US VAN DRAAKENSTEIN nobilis Batavus, Indiarum Przfe&tus ,
qui nominis celebritatem apud pofteros » nullis ncque divitiis, neque volupta
Phiuct?s CA» THOLICZT,
FaANcISCUS CupANr. Hoznrus Evs- TETTENSIS,
BrsrrAUA,
HERMANusz
Gefn. de Hort. s» Gale,
Honrus Hzu- RICI iV. Honrus RE- cius PARI- SiENSIS. GurDO DE LA Pxosst.
"WESPASIANUS Rosinus.
fno 165 $.
Guipo Cars- crwTiUus FA- Gox.
48 IxsriruTIONES Rer HznaAnIX.
tibus pofthabendam affecutus eft celeberrimo illo Horto Malabarico , in quo plan 745. àPATRE MaArnHxo Carmelita difcalceato , Neapolitano, dli neatz , iconibus & deícriptionibus eximiis exprimuntur. JoANNE Ca- SsEARIO Ecclefiafte opus promovente. Prima pars Horti Malabarici edita eft anno 1678. Duodecima veró anno 16935.
Galli noftri meritis laudibus defraudari non debent. Francifcum hujus no- minis primum Galliarum R » difciplinarum bonarumque artium patrem, Re Herbarià dele&atum fuiffe Rucllii & Bellonii opera oftendunt. Petrus Bel- lonius ( inquit Gefnerus ) ex longinquis peregrinationibus femina varia con- geffit , omnis ftirpium generis , ex quibus Lutetiz fatis , variz ei ftirpes pro- venetunt : non folüm veró paucas fingulorum generum , przíertim arborum, qua Lutctiz naíci ante hac non folebant educare contentus eft, fed etiam fyl- vas. Quis enim ignorat decus omne fuum Viridaria Gallica deberé Bellonio ? Hortus Renati Bellaii Cenomanenfis Epifcopi, ut refert etiam Gefnerus, nun-
iuam fatis in Herbarum & Arborum variarum culturá laudati , nobiliffimus cic omnium, qui tum apud Germanos tum apud Italos vifebantur, ut nihil ad- di potuiffet ad abfoluram Horti bené exculti & innumeris variarum planta- rum divitiis refertiffimi curam ac diligentiam, Henricus IV. Gallix. &: Na- varrz Rex potentiffimus, circa annum 1570, Horti fui planrarum rariorum inf- tructi curam dedit Joanni Robino in dignofcendis & excolendis plantis nulli fecündo. Sedanno 1626. longé ampliorem Hon rv» inftituit PAnrsiIs ad Suburbium fan&i Victoris Ludovicus XIII. re & cognomine juftus, fua- dentibus Heroardo Archiatren Comite & Gv 1DpoNr Bnoss xo Medi- co regis ordinario, de Re Herbaria & Medica optimé merito, qui Hortum ve- réregium extrui & plantis undique conquifitis ornari curavit. Broffzus au- tem primus Horti przfectus, ftudiofis plantas indigitandi muneri prepofuic VrESPASIANUM Ro s1NvM diligentiffimnum Botanicum, qui prater elegantes illas Lingue cervinz fpecies ; quarum nomina recenfentur in Cata- logo Plantarum Horti Regii , primus in Galliasattulit Filicem bacciferam , Adiantum Americanum, Origanum fiftulofum ,' Afarum Canadenífe, Aca- ciam Americanam, Geranium trifte ; czterafque rariores quibus Joannes Cornuti Doctor Medicus Parifienfis Hiftoriam fuam plantarum exornavit. Horti Regii prafecturam poftea gefferunt Archiatren Comites; fed defun&o Antonio Vallot, eam obtinuit zdificiorum regiorum Moderator Colbertus , deinde Louvefius , poftremó & Marchio de Villacerf : nunc zquiffimi Prin- cipis dono Archiatren Comiti reftituta eft. Enimveró cujus tutela plantas ipías commendare ? Quem Horto fuo, miro illi terrarum angulo przponere poterat Lupovicus MacNus , nifi illuftriffinum. GuszpoxzM CnzscENTIUM FAcoNzM, cujus admirabilem & pené divinam Herbarum cognitionem in feipfo tam feliciter experitur : qui in Horto Regio natus, & inter plantas edu- catus, eas adeo in amoribus & deliciis femper habuit, ut vix ex ephebis exce- dens; quaícamque in Alpibus , Gebennis , Pyreneis , Arvernifque montibus & orá maritimá nafcuntur, propriis manibus colle&tas in Hortum Regium fuis (amptibus, quafi futurz dignitatis confcius afportari curaverit. Nec: eun- em
IsAcocE 1N REM HEREARIAM.
dem atate jam provectiorem ab earum ftudiis avocarunt amoeniotes litterz ,
non graviffima medentis munia , quibus Aulz & urbi affidué fuccurrit ; fed Regi, Regizque familix confulendo, plantis nequaquam defuit. Ludovico ma- gno, in viros qui litterarum fcientià prarftant veré munifico, femper fuit auctor ut diligentes Rhizotomos aleret, radices vivas feminaque ex omnibus par- tibus tranfmiffuros : Unde nihil mirum fi Hortus Regius Parifienfis, immen- fo illo plantarum numero quo inftruitur, inter omnes emincat. Robino ex- üincto , Dionyfius Joncquer Doctor Medicus Parifienfis, Botanices Profef- for renunciatus eft. Huic fucceffit clariffimus D. D. Fagon, fummum Scho- 1x Medica Parifienfis decus & ornamentum, qui ad Aulam vocatus, Joannem Armandum de Mauvilain Doctorem Medicum Parifienfem fuffecit; & dein- de pro fingulari qua me complectitur benevolentiá, eodem onere, grato qui- dem & füuavi, anno 1683. me bcavit. i Nec Gallia folo Parifienfi Horto gloriatur. Alterum regni ornamentum eft Hortus Regius Monfpclienfis, ab Henrico IV. circa annum 1598. inftitu- tus. Huic prefecir Rex maximus PET Ru M RicHisRivuM DE Bzr. LEVAL, Campanum, qui zterná luce digna fcripta reliquit, fane elegan- tioribus infignita;fed hzredum incurià, perpetuis ut ita dicam tenebris involuta. Horti Monfpelienfis fecundus Przfectusfuit Jo A N N Es RricuremRavs DE BELLEVAL : tertius vr MicHAEL CHYCOINEAU; ac nuperrimé per annos tres, juffü Ludovici Magni, plantas indigitavit in ipfo Pzrnvs MAGNOL qui curas omnes Rei Herbariz incrementum feliciter contulit. Nunc eidem Horto przeft F & AN c1scvs Cu v.co r- N E AU, qui magnas paternz, tum doctrinz, tum famz füftinendz fpes facit. Infaufto fidere nata funr, quz de Rebus naturalibus concinnavit N 1 c o- 1AuSs FAsRICIUS PriRESKivs Senator Aquifextienfis, 4uem virum vel nominare, laudare eft. Perierunt excellentiffimi viri pretiofi foetus priufquam in lucem mitterentur. Gaffendo tcfte, cjus vitz Ícriptore accuratif- Ífimo, Myrtum latifoliam flore pleno € fylvofis locis, que inter Maffiliam & "Telonem occurrunt, eradicari , excoli , ropagari & ad amicos transferri 5 Jafminum vero Indicum, dien corse € Sina, Papyrum € Saitarum 1cgione, Lifam &. Mecha, Vites rariores Tuncto, Smyrná, Sidone, Da- maíco , ex nova Francia aliifque locis deferri curavit. Nucem Cuciophoram Zinziberque germinantes vidi: ? Belgenferii, in fuaviflimis illis Hortis, in qui- bus feliciter adolefcebant Gelfeminum Americanum, majus, flore phoeniceós Perficum violaceo; Arabicum pleno; Arantia flore rubro atque variegato ; :Mefpilus & Cerafüs acida fine nucleis; Ficus Adamza , czteraque. í -- Immortalem Rei Herbariz fplendorem adipifcentur Horti illi nobiliffimi, quos Blcfis ac Parifiis, rarioribus plantis ditari voluit Sereniffimus Princeps Ga^sro BonsoNivs Aurclianenfium Dux. In co certé Principes ceteros vicit, quàd inter armorum ftrepitus, non fumptibus tantüm ut alii, fed doátri- ni quá pollebat maximá, Botanicen illuftraret. Nihil tamen magis in Re Her- baria przdicabile aut gloriandum mihi videturquàm immenfusi
áconum Plantarum nativis fuis coloribus ad vivum expreffarum, qe affervan-
Honrus Moxs: PELIENSIS.
RicHiERIUS DE BsiLEYArL.
Mricnatr & FRANciScUS CHYcoix£Au,
PrrAus Ma- GNOL,
PriRfSKiUS.
Salmaf. "Prof. in va ot
Iuno 6o.
GasTo Boa- BONIUS.
$0 IusrirurroNES RE 1 HznsAR1A.
tur in Pinacothecà Ludovici Magni. Nihil pulchrius aut jucundius hoc Horto, qui non erucas aut bruchos , non inzquales autumnos, fzviffimas hyemes, ar- dentefque. foles pertimefcit. Tantum opus inchoavit N 1c oz Avs R o- RormrusJou pg nTUs Blefeníis, Pictor eximius, juflu Gaftonis Principis. Huic nunc in- eim" cumbit JoANNEs Jounzmrvus Pidavienfis, Roberto non inferior , Zidtore eximii. ejaíque difcipulus digniffimus Cz Av p rvs AvusnRrrTus Catalaunen- 1s Campanus, qui in pingendis elegantioribus plantis, avibus, & quadrupedi- bus, induftriam omnem & diligentiam adhibent, mandato Ludovici Magni, fub cujus prafidio difciplinz & artes dulce degunt otium, pacis bellique tem- ribus, quibus tor tantifque viris Academicis egregium largé liberaliterque
p iiseri ftipendium optimus Princeps, ut Hiftoriam naturalem, Phyficam & Mathematicas difciplinas promoveant, Picturamque, Sculpturam, Archirectu-
ram, Rem Nummariam , caterafque bonas artes ad. abfolutionem perducant.
His progreffibus miré adolevit Res Herbaria ab Hippocratis vo ad. noftra
tempora 5 nec quicquam ei deefle videtur prater accuratam generuni conftitu-
tionem : accuratam dicam, non qualemcumque; debet enim corum character é
genuino fonte derivari. Ut clariüs intelligatur qualis effe debeat generis ac-
€eptio apud Herbarios , notandum eft fimiles plantas à diffimilibus feparan-
das, & cum fimilibus velut in fafciculos effe colligendas. Similitudo illa peti
debet à propria partium ftructurà ; non veró à remotis illis fignis, qua ratione
Quid Generis Jocorum , tempeftatum aut facultatum in plantis occurrunt. Eas igitur quz fi-
mounne intelligi ^ -,. X^ - - debea , apud. mnili ftructurá donantur, ad idem genus reducemus , feu quod idem eft, generis Hirbarios, nomine aliud nihil intelligemus prater congeriem plantarum, quibus nota pro- ' Quid Spedei — pria, feu character idem, apprimé convenit. Quoniam autem Frid qua ejuf- seen dem generis fant, figno quodam fingulari inter fc differunt , fpecies ejuídera pes appellanda funt , quz prater characterem i proprium, alia fingu- ri notà diftinguuntur à czeris ejufdem generis.Plantz v.g.omnes quibus R- nunculi nomen convenit , non tantüm à czteris generibus diftinguuntur notá 3 oprià omnibus Ranunculis communi ; fed à fe invicem fingulari quadam , peciebus fingulis hujus generis ita proprià, ut nulli alteri ejufdem gencris con- weniat. Infuper duo obfervanda funt circa characteres generum. plantarum , . eos fcilicet in omnibus fpeciebus cjuídem generis apprimé fimiles cffc debere ; tüm & fenfibus obvios Rim Microfcopii auxilio. i Deinde fi tutiorem viam infiftere cupiamus , conftituta genera: vocabulis xitillarenusimmurandis appellari debent; & quód Atis caput eft, unicum tan- tum vocabulum cum notione characteris fic conjungi oportet;ur nullatenus ad- hibeatur ad diverfa plantarum genera fignificanda, ^as quantum fieri po- teft traditis, melius quàm acceptis nominibus. Verumtamen quoniam ma- gnumopus omnino & arduum eft, Rem Herbariam ad optatos cos exitus pro- veherc , mültaque.cam ob caufam immuranda, novaque plurima inftituenda : "scia in hoc opere proponentur, co animo proponam, ut doctiorum
ten
tiam de his facilis accipiam , quod lubentem gratumque facturum me
germologia no. APOndeo , meaque emendabo ex corum judicio. mim Poma. — Nihil mihi videtur integra rcftitutioni Botanices magis adverfari quàm ve«
Isacocz iN REM HERBARIAM. [n tus illa & intoleranda confuetudo , ne dicam cacoéthes de natur plantarum 2 tenebras fe. T gs : Á Arie Ken 7 S ; us affert quàm judicandi ab etymologia. Qui primüm nomina plantis impofüerunt, five in era Ri Here Gracia five in Egypto, plerumque rationem folii habuerunt rerum fingula- baiz. rium quz plaiitis fic appellatis vix refpondebant , multó minis cateris cjuf- dem generis. Nos veró attendere debemus ad. ca quz fpeciebus omnibus priméconveniunt, Quid enim aliud eft conftituere genera plantarum, nifi ex- plorare quid pluribus commune fit, Aifque nomen idem impertiri, ratione com- munis illius figni ? Szpius autem przítaret, ut aperte loquamur, vim nominum in hac difciplina ignorare , vel ea rantüm ufürpare quz. nihil ex fcipfis fignifi- cant, ut Soldanella , Stramonium, aliaque quz in errorem inducere non pe funt : prolato enim tali nomine, illico venirct in mentem , có fignificari plan- . tam cujus nota propria in fizucturà quadam fingulari partium pofita eft; cüm. fpe uíu veniat ut nemina plures excitent in. nobis notiones ejufdem plantz , characteris nempe generici; tum & cau(z propter quam cadem nomina olim impofita füere , quz tamen caufa cateris (Pei E ut plurimüm non convenit- Ranunculus v.g. ratione fui nominis fignificat plantam à Ranis,ut aiunt,ex- petitam & in paludibus nafcentem : ratione veró notz propriz plantam cujus character in certa propriarum partium ftructurá veríatur. Nonne igitur fa- tius foret etymologia | jeu; oblivifci, càm plurimz cjus fpecies in aridio- ribus locis nafcantur ? Leucoium vi fui nominis Violam albam fignificat ; cdm tamen longé plures occurrant Leucoii fpecies floribus luteis , auc purpurcis. Angelica fativa à (mmis viribus nomen habuit : an propterea Angclicz no- men dencgandum effet plantz delereriz, quz eadem noià propriá prorfus do- naretur ? Itaque fola partium ftructurá nomina plantarum pcti debent , cm nullá tutiori ratione poffint diftingui. é Generibus autem confiderazé ftatutis ; alius Rei Herbariz cardo in eorum difpofitione confiftit, quz fic inftitui debet, ut maximé conducat ad planiorem & breviorem plantarum cognitionem. Hxc facile obtinebitur ft genera in non- nullas claffes ita diftribuantur, ut earum ope nomina P ang extempore &c fine przceptore indicentur. Claffis antem nomine intelligitur congeries gene-. Qv Marini zum , quibus nota quzdam communis adeo propria eft, ucab ibus aliis gC- debcac apud Her- neribus plantarum | prorfus differant. barios? Naturalis ordo nunc poftulat ut initium faciamusà ratione inftireendorum generum , cujus przcepta jamdiu à doctiffimis viris tradita funt. Deficiente enim fzculo decimo fcxto ; càm in dics creícerer plantarum cognitio , & hinc confufa nominum multitudo valde augeretur , maximum illi lumen Arti Her- bariz acceffurum fapienter judicarunt, fi. planrz huc ufque cognita cx princi- piis quibufdam naturalibus ad certa genera reducerentur : nec eos fpes & €ventus fefelliient, nifi Mazcenatc vel odo, caterifque caruiffent ad hoc inf- titutum neceffariis. t " ConnaApvs GesurRvs, Tigurinus, ? vir ille publicum bonum ju. — Grustwus— vandi adeo fEudiofus, votius Hiftoriz naturalis parens ac vcluti promptuatium, | ,/,/ 5, es. primus omnium veram aperuit viam ad plantarum cognitionem affequendam, 7, generum adjumento. 5. Natus eft Tiguri celebri & s Helen A dam, : E
&. Conring, In- grod. im rt. Med.
b Gefn epift. à €. B. Edit.
€ $chenc, Bi- blistb.
2)
E R2)
$2 INsTrITUrioNES Rr: HeRsAn LA. urbe, anno 1516. in nulla autem natura rerum parte diligentius eft vcrfatus ; nulli plus temporis & operz impendit quàm plantarum cognitioni. Etenim adoleícens aut potius puer ab avunculo Joanne Friccio Rei Herbariz perito ad hoc ftudium adfuefactus eft , quod deinde femper amavit. Nam & Lau- fannz cüm effet, femper Herbarum gratiá montes Sabaudiz pererrabat, & Ba- filez non minori ftudio ad Rheni ripas & paffim etiam per laté patentes cam- 5, & in vicinis montibus plantas inveftigare folebat. Tiguri etiam poftquam fab ccpit non tantüm in agros & montes urbi vicinos Herbarum noften- darum bar exire confueverat ; fed quotannis fecé aliquam percgrinationem in alias Helvetiz partes ejufdem rei gratià fuícipiebat. Itaque magnam partem Alpium Rhadicarum & Helveticarum , Plantarum causà perluftravit. Cüm etiam Venetias profectus effet ut Mediterranei matis pifces in urbe celeberri- ma cognofceret, non minori curá & ftudio in illo itinere plantas quàm in ipfa urbe pifcesob(ervavit, & depingendas curavit. Eademque diligentià in peregri- nationibus Gallicis ufus eft. Obfervabat autem non tantüm ona à vereribus Diofcoride;Plinio & T heophrafto defcriptas aut à recentioribus Ruellio,Fuch- fio, Trago; fed naturz ipfius fcrutator,omnes ante fibi non vifas plantas collige- bat, depingebat, in Hortulo fuo plantabat. Diligenter praterea primas quali- tates plantarum & temperamenta inveftigabat, & in bunc ufum quafvis plan- tas guftabat , alligabat corpori, & variis rationibus carum vires experiebatur. "Tantam ejus diligentiam càm cognoviffent complures homines doctiffimi & qui ejus judicio mulcüm tribuerent , certatim ad eum mifere femina varia &
plantas quamplurimas cüm recentes tüm ficcas idque ex Italia , ex Gallia , ex. .
Germania & Anglia ufque. Itaquecüm propria diligentià tum amicorum ftu- dio collegit plures quàm quingentas plantas , quarum defcriptiones apud nul- lam veterum extant. Jamque fe operi accinxerat , ut quz triginta fere annis maximo ftudio & labore pené infinito collegerat , in publicum ederet : cum: fati vi fuis ereptus , przclarum opus abfolvere & explere non potuit. . Atta- men ne tanti cjus labores perirent , quacumque de plantis collegit & anno- tavit , ea omnia cüm decumbcret , teftamenro legavit claro Medico Cafparo W'olphio , eique operis editionem commifit ac quantumvis zger & admodum infirmus , diligenter tamen & accuraté methodum quam fervare inftituerat ,: expofuit. Antequam veró in morbum incideret, figurz plantarum quamplauri- mz lieno inículpta fuerunt, in quibus depingendis ipfe frequens pictori ade-- rat & curabat ; fed ut. plurimüm ut. certa fervaretur in omnibus proportio ; deinde ut pictor non artem füam oftentarer , fed naturam imitaretur. & ad il- lam quamproximé accederet. ? Singulari enim nec alias ufitata ratione icones flirpium depingi & fculpi fecit , plantas in partes. dividendo. & fingula fcor- fim fpe&tanda exhibendo. ^ Ego, inquit Deos, in meo ftirpium Oceano pe-: né fü mergor & obruor multitudine rerum. Hzc autem omnia Wolphii &: Camerarii incuriá perierunt. * Periit & praxis medica Gefneriana ex infinitis imentorum & remediorum Schediafmatis ac Collectaneis congeíta , que referente Schenckio fervabatur inabíoluta in Bibliothecà W olphianà, Mor- - tuus eft Geínerus in Mufzo fuo, quó pauló ant quàm expiraret reduci voluit,
i 1 | i i j 1 1
IsacocE 1N ReM HrensAntAM,
lue peftifera, que Tiguri graffabatur correptus , anno 1565 , statis 49. cüm fundamenta Botanices jaceret , quz pluribus deinde vitiis laboravit, quàd ejus veftigia non fuerint fecuti qui poft ipfum vixerunt. [
Fundamenta hzc maximé ponebat Gefnerus in flore & fructu plantarum. 1 A Ex his enim potis quàm foliis, inquit ad Theodorum Zuinggerum perdo- * Ei pas. ist €tum Medicum fcribens, Stirpium mature C" cognationes apparent. is notis : ( à frutlu, fémine C flore ) Staphifagriam, & Confolidam regalem uulgà di. Gam JAconito syugé»se dat Boryas facile deprehendi. Hinc in Epiftola ad Adol- phum Occonem diligentem Medicum Auguftanum, fententiam fuam etiam aperté declarat. b. Afeliffa ConfFantinopolitana ad Lamium vel 'Ürticam mor * Epifl pag 6s. zuam. quodammodo: videtur accedere y feminis tamen , unde ego cognationes flirpium indicare (oleo , figura differt. ! Ria
FAB1vs CorvuMNA cx antiqua illa & perilluftri Columnarum gente. Cor u » v 4j oriundus , quz inter nobiliores Italiz familias primas partes occupat, prz aliis commendandus, & ob exquifitam Hiftoriz naturalis cognitionem. Nihil pro- fecto adeo abfolutum , nihil in hoc genere cum tanti viri operibus comparan- dum eft, five icones auctoris manu exaratas, five defcriptiones & differrationes criticas fpectes. « Hieronymus Columna, ut ait T huafus; ex conjuge diletif- É - anum fima Pompeium honoribus quibufdam in aula Romana defunctum reliquit ; V idigr ac'poftremó & Fabium qui in naturali Hiftoria induftriam fuam hodie exer- « cet, fcriptis in eo genere aliquot jam editis; & majore inpofterum fpc excitata. «« Anno 1592. opus omnino eruditum gvn6szzy nomine, cum iconibus 55-in lucem emifit; deinde cxgeger plantarum iconibus 156 ornatam juris publici fecit anno 1696 , ejufque partem alteram anno 1616 cumiconibus 45. In hac pra- cipué fuam mentem non obfcuré aperit de generibus plantarum inftituendis : Foliorum effigiem, inquit, iz conferendis generibus parvi facimus y mon enim ex. Col. part, alt.cayq
:ilínue f
foliis s fed ex. flore feminifw ptaculo , & ipfo. potius femine , plantas *^ vum affinitatem dijudicamus , refpondente prefertim jepei in reliqua plan- t£ parte. : j Legitima igitur conftituendorum generum ratio Gefnero & Columnz tri- bui debet , eaque forté in tenebris a jaceret, nifi R o» z &rvs M o- Moxsisoxus:
nISsONUS Scotus, Aberdonenfis , qui per plures annos prafuit Hortis Se- rd Lendini reniffimi: Principis Gaftonis: Aurclianenfium Ducis, eam quafi ab Hetbariis abalienatam renovaffet , inftauraffet , & primus ad ufus idi jun-. ks ; vong fummis laudibus excipiendus, long ver majoribus fi à fuis abftinuiffet. : he qst JoANNi RAr:O Socio Regio Londinenfi; qui nullam fermé Hiftotiz RArus naturalis partem intactam reliquit , non fuit fatis quecumque optima in. fin-
is plantarum fcriptoribus occurrunt, in unum corpus coacervalfe, digcffiffe, illuftraffe , quamplurima nova addidifle ; plantas etiam huc ufque cognitas in fua genera pulchré diftinxit , fingulortm proprias notas recenfens. j
Égo veró poft tantos viros his ftatuendis nequaquam incubuiffem ; nifi. pu- taffem Herbariorum plurimüm intereffe, ut omnes modi quibus charaderes plantarum inftitui poffunt , in medium afferrentar, Non —— mihitan-
nj
"Notas proprias Plantarum ab au&ore naturz ftaruzas cfic,
/
DefinitioPlantz,
Quznam Plan- 1arum organa,
$4 IxsrrruT1O0NEs Rr: Hens ARIA. tüm affumo;u: fine aliorum ope hocà me pra'ftari potuiffe fentiam. In lacro po- fui qua in czteris optima vifa fünt, & càm plura in Arte noftra defiderari ani- iiiEe tC UR collegi ipfe me & mecum quafi fum collocutus ut certior fierem an tutiori & breviori vià ad cognitionem plantarum peryeniti poffet , quàm vulgari, quz diuturno ufu teri folet. Quamobrem Analyticam rationem adhi- bui, quz ut mox patebit, coegit me ad Gceíneri & Columnz fententiam ample- denins: Quod ingenii bonitate tanti viri confecuti funt , arté explorandi ac- quifivi , & operzprerium duxi , remque Herbariis gratam me facturum exifti- mavi, fi fingulis plantarum generibus methodum aptarem, qua cxteras omnes. antecellit ; addens quz neceffaria vel détrahens qua viderentur inutilia.
Neque audiendi funt illi, qui ad. appellationem plaritarum omnibus nomi- nibus abutentes, tantam artem in Arte Herbaria negant afferri debere. Confa- fis enim nominibus plantarum, earüm genera confundi neceffum cft. Confufis autem ibus , quz fpecierum notio fefe nobis offeret? Natura, ut aiunt, à met prorfus end videtur ; quod etfi concedatur, homines tamen abfque methodo tci adco multiplicis & diffufz, qualis eft Botanice, naturam nifi ob- fcuré admodum comprehendere poffe. experientià convicti fateantur neceffe
eft. Nonleviuserrant qui veram fpecierum diftributionem ex hominum àr-
bitrio;perinde ac nominum impofitionem pendere exiftimant, Conditor rerum qui imponendorum plantis nominum facultatem nobis przbuit , in plantis ipfis notas infigniores pofüit ex quibus peti deber fimilitudo illa quz requiritur inter fpecies ejufdem generis. Has notas immutare nequaquam poffumus; .ne- que ab carum contemplatione & ufa abftinere, fi erroris vitandi cura fir. Quod veró ad nomina fpectat, etfi nunc qua apré pofita funt , ufurpáre debeamus 5 qui tamen ea impofüerunt , alia fané adhibere poterant :: Ranunculum v. g. appellare quod. Aconitum vocarunt : Calamintham. quod dixere Thymum ; Sed ubi Ranunculi nomen cum idea ftructurz notz propriz- conjunctum fue- rit, non licet ampliüs nomen idem imponere plantis, quz ejufmodi noris defti- tuuritur : unde primus nominum dele&us noftri juris eft, notarum propriarum
- Cüm igiturillz ex plantis ipfis eniendz fint , priüs inquirendum videtur uid fic Planta , & quaenam ejus partes : nam etfi Theophraftus auctor gravif- mus judicaverir Plantam rem variam atque multiplicem effe, inque univer-
fum de ea referre difficile, eam tamen defcriptione depingere conabimur. PrAwrA eft corpusorganicum , quod radicibus (emper ; feminibus forté femper ; foliis , foribus & caulibus feré femper donatur. í - Namque ut deícriptionem noftram explanemiis ,'Clariffimus vir Mar- cellus Malpighius, Philofophus mend mien naturz operum explorator accuratiffimus , Innocentii XH. i Pontificis Archiater , veram Planta- rum anatomen inftituit & opus admirationis plenum exegit. Primus omnium. demonttravit plantas przcipué componi ex fiftulis tenuiffimis & veficulis. Fif putem mais aliz ali hendo infetviunt , czterz aeri excipiendo : ill vafa, hz pulmones plantarum quodammodo dici poffunt. In fifciculum utrzque veluti colliguntur in ipfis radicibus, difperguntur in ramis
IsAcocz iN RzM HERBARIAM. $: eorumque propaginibus , utrobique vario ac multiplici contextu , arótilis aut: laxiiis inter fe conjunctz veficulas in interftitiis fuis complectuntur , quas am- : plificari cogit alimentum in carnem veluti concrefcens.
II. Plantas ctiam abfque radicibus vivere non poffe conftat. Namque Cuf-. ssdicibus plan-* cuta; quz plantarum vilior videtur, radicibus non deftituitur , quamdiu terra 95 omoes de- inhzret. His veró arefcentibus, capillamenta feu cauliculi Cufcutz cuberculis quibuídam afperis ardt adhzrent plantis quas comprehendunt , & in meatus earum fefe infinuando , alimentum cateris reficiendis inftitutum arripiunt : unde inter plantas parafiticas Cufcuta recenferi folet. Et revera Qus ratibus carere exiftimatur , magno radicum apparatu inftruitur , ratione muneris ác- cedentium ad cirros, quorum ope Hederz rami abíciflà radice nutriuntur. Tu- bera terra pariter, qu inter vegetabilia numerantur, pro radicibus capillares fibras obtinent é cortice sido erumpentes. ;
IL. Folia verà, flores, & fructus in pluribus plantis defiderantur. Tubera Nonnulla foliis rm plerzque Fungi fpecies, foliis & caulibus carent. Filici, Capillo Veneris, era: d
olypodio Linguz Cervinz, Mufco & cateris id genus plantis, flores dene- gavit natura, Semina frigulis ineffe naturali quodam judicio adducimur ad z credendum ; quamvis fruftra explorentur in pluribus Mufci & Fungi fpecic- Dres rrobabis bus, tum & herbis in fundo maris nafcentibus. | tinere, 2
Caterüm plantarum partes tantum inter fe commercium habent, ut aliz— ^ aliarum causa à natura inftitutz videantur. Radiccesab ipa tellure alimentum acceptum & elaboratum in caules tranfmittunt, ut foliorum,nutritioni aptius Eee Folia fubáctum floribus fubminiftrant : Bores funt veluti vifcera quz- damad fructus incrementum comparata ; fructuíque ad feminum nutritionem: conftituti. Hc dene fpe Dari debent tanquam ova quadam, quz aad
lantz partes compendiarió delineatas continent : nec revera ovum ovo fimi. ius, quam (emen ome plantz ovis volatilium & infe&orum; idque Empe- docles bené retulit fuo carmine : OUzw 4 com pupa. dévéptt mem aja. rift. de Generi Uc autem cene notas cx ftructura partium ex quibus plantz componum- 4r»«.lib. x. c tur , facilii :
in fingulis generibus earumdem partium fit habenda ratio, an veró his vel aliis finitas ila zcisé peti'debeat à partium ftru- Gturá , an'ab earum affectionibus, quales funt auinE Hzc ut clariora fiant, ad combinandi artem. recurrendum eft : partes plantarum ita invicem fingillatim conjungendiz, uc demum ill na ex quibus characteres generum ad perfpicuitatern magis facientes, & ad ufum ma- gis accommodari conftitui poflunt. 2
Inutile plané foret qui plantarum partes ad hoc opus revocare, cüm Mo proie. ficrin ut plures fpecies ejufdem generis occurrant , » f0- arum ex quin- lia, caules , florcs, feminaque fimilia fint. Tantüm ut hacarte genera. de cnm pae
firmarentur , quin potius ftabilita deftruerentur, & qualibet fpecies genus fin- qucux;.
Jé IusrrruTIONES Rzi HERBARIA. Qa qu Ex Ranunculis alius cft radicibus tuberofis , alius grumo- » alius fibratis. Folia ad Aconitum, ad Gramen, ad. Ruram, ad Cerefolium ,. ad Chamamelum, vel ad alias plantas accedunt : Ergo fimilitudo plantarum "Neque ex qua-- generica in nonnullis tantüm earum partibus requirenda eft. Hanc in quatuor goo partibus exigere nimiüm etiam videtur ; clim metuendi locus fit ne affinitas illa in fpeciebus cognitis aut cognofcendis defideretur potis quàm reperiatur. La- boratur vehementer in hoc argumento 5. & ut res facilis procedat, ez tantüm videntur adhibenda notz quibus carere non poffumus, feu quod idem eft, fine quibus genera ftare nequeunt. Hif. 0xo.pert, — Supponamus v.g. cum Morifono Glycyrrhizz notas pofitas effe in caule fepe fo altiffimo , radicibus profundis, luteis, & laté per terram repentibus , admo- dum dulcibus, filiquis curtis, compreffis ; quz fuperveniunt floribus papiliona-. ceis , dilute caruleis feu violaceis : quis non videt hanc effe defcriptionem non: generis quidem, fed illius fpeciei Glycyrrhizz qua vulgó utimur. An propterea C instr nomen negandum plantz, quz flores & fructus obtineret floribus & fructibus Glycyrrhiza vulgaris fimiles ; etiamfi caulis cjus long? brevior ef- fet, radixque minimé repens , amara , candida aut. nigricans. i Hinc manifeftum cft tres plantarum partes , duas aut unicam forté ufürpari: ffe ad ftatuenda genera. Quapropter à fimplicioribus ordiendum cft; fingu- : bas fcorfim confiderandz exceptis radicibus & caulibus ad hoc opus inutili- b amb bus. Ex foliis major fructus capi poffe non videtur. Fingamus v. g. à foliorum '. fimilitudine genus inftitui Plantaginis nomine, plantas omnes comprehendens, quz foliisad Plantaginem vulgarem accedunt : quales funt Plantaginis fpecies: vulgares & cognitz , Plantago aquatica , Ranunculus Plantaginis folio, cate-- reque. Antalegenus Herbariis arrideret ? num magis ferendum effet aliud , uod à foliorum formá plantas eas comprehenderent quz foliis funt Aconito idus ? Quot quzefo Aconiti, Geranii, & Ranunculi fpecies unà confunde- rentur ? Quamquam enim ratio ex foliis defumpta , veri quadam fpecie oculos ludat, tum maximé quód diuturniora fint, quo tamen tempore caterz partes vi- gent hac fzpiffime ad inftitutum noftrum inepta videtur. Plantz fiquidem , uz propter foliorum formam ad Planraginis vel Aconiti genus referendz vi- priae priori pofita forma, novam induunt faciem advenientibus floribus & fructibus, feque ultro Ranunculi aut Geranii, fi velis, fpecies declarant. Quam-: obrem nullius generis character inftitui deber, nifi exploratis, fuo tempore, fin- lis plantarum partibus. Neque àHlori- . Floresoperi noftro non magis infervirent. Cucurbitz fcilicet, Convolvuli ve & Campanulz fpecies, floribus funt plané fimilibus : nihilque ineprius foret quàm genus ex his compofitum. Omncs pariter Plantz umbelliferz in idem ge- nus redigerentur , fi fola florum haberetur notio , nec felicius res fe haberet in- ter ipfa legumina & plantas leguminofas. ; Aürseminibus - In feminumufu Pani etiam erit difficultas. Meliffa, Marrubium, Sal- via. Betonica , Rofmarinus & cater Plantz quz verticillatz. appellantur unicum genus ftabilirenr. Fruftra hic naturz fcopum & finem, qua foli fructi- ficationi ftuduiffe videtur, objiciunt aut partium pra'ftantiam, qua fructibusut putant,
IsacocE IN RzM HrnsantAM. $9 putant, debetur. Non agitur hic de naturz fine aut partium nobilitate; (ed de inveniendá ratione plantarum in genera diftribuendarum, in qua quidem igno- biliores earum partes , czteris eflent anteponendz , fi magis facerent ad com- modum Herbariorum- E UPS * Exploratis fingulis plantarum partibus, certum eft duas aut tres ex his ad ge: sed ex duis, nerum formam adhibendas effe ; ideoque bino vel terno ordine conjungendas; «?mbioandi rejectis iterum caulibus ad inftitutum nofttum inutilibus. Radices i bino ordine jungi poffunt vel cum foliis vel cum floribus, vel cum fructibus. Folia fumi poffunt, vel cum floribus vcl cum fructibus : Flores demum & fructus fi» mul ufurpari. t E 35 às Radicam & foliorum conjunctio nullius omninó ufus eft : Ranunculi enim: Won ex caaici. fpecies qua: foliis funt Aconiti & radice fibrosà, à fpecicbus qua foliis funt p; ^""! & e- harophylli & Rutz radice grumofa fcjungi deberent. Vitium idemoccurres sus ret in combinatione radicum & floris,aut radicum fimul & fructus; nam plan- Bur hon A fio te umbelliferz quz radicibus & floribus fimiles funt; ad unicum genus fpecta- pide us rent ; perindeac quz fimilibus funt radicibus & fructibus ut Gentiana; Nico- tiana , Scrophularia : nec majoris effet emolumenti foliorum & florum co- pulatio, Quot, quao, occurtunt plant: leguminofz, quarum: flores & folia won pariver ex funt Ejuídem conformationis ? quid cx foliis (i cum feminibus tur au- e hee xilii ? Digitalis & Nicotiana qua foliorum forma, & fitu, fru&dtuumque ftru-. & Judi, "n éturá parüm differunt, unius effent. gencris. f : ; Uit Godd
Hzc cüm ita fint,genera plantarum fatui non poffe liquet, nifi ores fimul — ^ ; & fructus adhibeantur. Eamque methodum vim feré demonftrationis habere sea «x &ocibus exiftimo ; cum exploratis czteris omnibus, fola videatur ad ufum revocanda. Wes & fru&i- Enimveró fimilitudo feu affinitas florum & fructuum longé magis abfoluta pe eft quàm cterarum partium, fi fingulz cum fai fimilibus comparentur; Qui magis accedit ad florem. & fructum, v. g. Antirrbini vulgaris, quàm flos '&c fructus alterius fpeciei Antirrhini ? an tam perfecta fimilitudo inter folia Plan: Í raginis vulgaris & caterarum plantarum qua foliis Plantaginis effe dicuntur | Quid pulchrius quàm tot fpecies Ranunculorum. & Rofarum, quarum flores & fructus in. fingulis corum generum fpeciebus adeà fibi formá & ftructura refpondent ? Quis varias Campanulz fpecies ad idem genus. refcrendas cffe : non concedat, ratione florum & fructuum ? om Harum rationum virn effugere conantur,qui methodo non opus effe conten ragc. medio- dentes in Re Herbaria , objiciunt argumenta qua ratione. Analytica deduci 4:7 à przjudi- videntur à przjudiciis potius , feu ex iis quz apud Herbarios longo ufu rece- 4, TT pta funt, defümi. Cur enim, petunt, quz Ranunculi fpecies appellatz funt ra^ tione floris & fructus aliis nominibus donari nequeant , ratione foliorum aut radicis: Cur huic ufui quem hominum arbitrium adduxit neccflarió parere cogimur ? His tria refponderi debent. I. Methodum accuratam in appellandis plantis adhibendam effe , ne plan- rarum noinina in rantam abeant multitudinem , quantam ipfz plantz' quód haud dubié eveniret, fi fingulas ad libitum unicuique appellare licerer. Hinc «nim non folüm maxima oriretur confufio, fed memoria dum -
Ar. tc conjun&is,.
Nobis veluti in-
^ natam cíic,
' inter fpecies cjuídem generis recenfcant eas, quz fimili
Et ab omnibus fernié Herbariis etiam infciis u- . fürpatam fuifle,
58 InsrrrurrowEs Rz1 HensARLE- wur infinitis propemodum nominibus. E Er re characteres plantarum primo afpectu ex omnibus earum par- tibus , earumque affcctionibus erui poffe videantur, cerrum tamen eft plerof- que homines fic affici floribus & fructibus, ut fibi e iw vix poffint, quin ore fru&tuque donàn- tur. Quis Violz v.g. nomen dencgabit Hcrbz Trinitatis Fuchfii, cum floren: tem cam afpiciet ? etít foliis longé diverfam à Viola vulgari. Quis inquam, no- men idem non dabit Viola montanz , laciniato folio Clufii : quamquam illa Geranium ita reprz(entet, ut oculatiffimis imponat, flore fructuque carens. Ab Herbariis profectó irrideretur qui Betonicam nominaret quas Malvam , Con- volvulum, aut Geránium Bctonicz foliis appellarunt. Quot quanteque; bone Deus ! paucis abhinc annis ex Africa delata funt plante, foliis Malvz , Al- chimillz ; Myrrbidis, Coriandri, Aquilegiz, Uva crifpa ! quas omnes vel morofi Botanici floribus & fructibus confpectis , uno ore & incredibili qua- dam confenfione, Geranii nomine falutarunt. Adeó verum eft omnes pené ho- mines à natura ita ferri ; quod autem naturaliter nobis infitum eft , eo uti maximé decet. I : III. Nova plerifque plantis nornina nunc effent imponenda, & quz pru- dentiá vel bgno fato rectius in Arte noftra ftabilita (ünt, deftruerentur,fi folio- rum tantüm vel caulium aut radicum haberctur ratio in generibus conftituen- dis; nam in appellandis plantis florem fimul & fructum multó fzpius, quafi
haturaliter & quodam ut ita dicam inftinctu ducti adhibuerunt qui ut difcipli-
nz denuo inftaurarí ceperunt Rei Herbariz incubuere, etiamfi Gefneri & Co- lumnz przecepta neglexiffe videantur. Sic ad Violam, ut codem utar exemplo, lantas omnes retulerunt quz floribus & fructibus ad Violam vulgarem. acce- bnt; non veró foliis aut caulibus, ut patet ex Pinace C. Bauhini ; Necad Ra- nunculum revocare dubitarunt plantas foliis-Aconiti Plantaginis, Graminis , Chzrophylli, Chamzmeli folo flore & fructu inter fe fimiles. Idcirco tot pené genera conficerentur ex his , quot fpecies notz funt, fi foliorum aut radicum forma fpectaretur. Ea lege Aiii ad V iolz genus reduci deberet , aut Viola inter Afari fpecies receníeri : Hincque carum nomina effent immutanda, cm conftet fpectes ejufdem generis codem communi nomine appellandas effe , uc moncamur eas ad idem genus pertinere. — - T - Mihi non parüm gratulor,eui omnium poftremo, nefcio quo bono fato con- tigit demonftraffe hanc methodum ceteris omnibus przftare & fingulis gene- zibus ita aptaffe , ut magno Herbariorum commodo futuram fperare aufim. ue dubito quin Auctores tanti confilii, eodem ut ita dicam moderamine ufi fuiffent, quod & ipfe adhibui, (i generum fingulorum notas decernendi locum babuiffent. Habet enim ifta methodus ( ut mihi quidem videtur ) fuum mo- dum, quem ultr citráque nequit confiftere legitima plantarum cognitio, à quo fi quis recedat ,"quz firmiora funt in Re Herbaria turpiter cadere neceffum eft. Quareà combinatione trium partium , terere ue rerum de quibus pauló ante locuti fumus , confiderarione abftinendum eft. : : -. Opponunt quidam cam methodum univerfalem non effe, cüm non pauca
lsacocE 1N REM Hzn»ARIAM.. yo
plantz floribus aut fructibus vel utrifque careant. Deinde eaim parum cormo- dam videri ; cüm certa tantüm eaque breviori anni tempeftate flores & fru&us vigeant : Proindeque vix aliis temporibus appellari koe Poftreró plurima euam immutanda efle longo ufü recepta & confirmata ; fi fola florum & fru- &uum habeatur ratio. His refpondeo methodos illas univeríales ab homini- bus potius expeti quàm reperiri : nec in Arte Herbaria quxrendam cfle " patentem fed magis commodam. Nullus enim dubitat folia, radices & caules fi genera conftituere poffent , effe floribus & fructibus anteponenda : fed ma- ximé exoptarim ut faxum hoc volverent per aliquod tempus; qui flores & fru- tus refpuunt , foli(que foliis aut radicibus, utpote diuturnioribus immoran- dum cenfent. Cüm autem juxta naturz leges plantarum. partes continuatá fc- rie prodeant , ne de ignotis judicemus quo ccrte turpius nihil , tempus cxpe- €tandum cft , quó illa fefe nobis manifeítent, Quamobrem duo in his diftin- funt, nimirum fi plantam ex femine ; vel propagine alterius plantz cu-
jus partes jam exploravimus natam; nobis spedlusiin offcrant; ex femine v.g. Juglandis vulgaris vel Ranunculi prateníis , erecti , acris , nequaquam hzre- bimus in appellanda ejufmodi planta ; eti nondum flores & femina tulerit, vcl etfi eas partes nos ipfi nequaquam obfervaverimus , quia certi fumus ejus fca non convenire nifi illi, cujus flores & fructus nobis apprimé jam noti funt. Si-
Hanc metho- dum unmver(a- lem non efle,
bilisexcipiendus effet, qui negaret. Clariffimo Raio czduas quibis fylva noftrz abundant , hoc nomine vocandas effe quod fru&tum cum corti- -
ce coriaceo & calyceechinato non ferant. Nihil magis cachinnos excitaret, quàm fiquis ad Alpes v. g. accedens, Gentianam aut Imperatoriam non aude- ret appellare, co quód earum folia tantüm fibi tunc cemporis objicerentur. De his nugentur alii , inter Herbarios fimplex, bonaque fides federe debet. Si ve- rà plantz appellandz origo & profapia ut ita dicam ignoretur; hoc eft (i lo- rcs ejus fructufque nunquam exploraverimus neque acceperimius à viris petitis cujus forma fint; quamvis illa planta ad Juglandem aut. Ranunculum acce-
dat , ad nullum genus referri deber, nifi perfpectis flore fru&tuque. Clim quo-.
tidiano ufu comprobetur Herbarios, fola foliorum formá plerumque decipi , nominaque plantarum itnmutanda effe cüm flores. & fructus vigent. Plurimis plantis quz in Horto Regio Parifienfi adolefcunt, nomen proprium nequa- quam dabo , nifi fructum ediderint , vel ipfum aliunde acceperim. Hz funs v. g. Cortuía Americana, flore fquallidé purpureo H. L. Bat. Cortuía Indica vel Hedera terreftris Bod. à Stap.. Lutea maxima , Cretica, Honorii Belli J.
Bauh. Chriftophorianz Americana; Juglandis folio nomine miffa, caterzque .
ex quarum Piftillo dignofci nequit. cujus figura fructus fit futurus.
Ut autem ufüi nos accommoderuus , cui in hac difciplinà non parüm tri- buendum cft , florum quidem fimul. & fructuum formz in fingulis generibus plantarum quz flores .& fructus proferunt , rationem habebimus; in auxilium
, tamen:eriam vocatis aliis partibus , quando fola florum. & fructuum affinitas inftituto noftro plané filer non videbitur. Quamobrem genera primi or- dinis appellabimus ea quorum natura , folà lorum. & fructuum formá conti- netur, ut funt Aconitum, Ranunculus, Rofa, Viola, caterzque; i£
: ij
Duo ftatuenda
funt Geneta
6o IusrirTuTIONEzS Rr: HEgsAR UA. &liud; prater floris & fructüs ftructuram acceder, fecundi ordinis erunt : undé tantiim abeft ut ceteras partes rejiciamus , quin potiüs iis utemur fzpiffimé ad majorem Artis Herbariz perfpicuitarem,majuíque Herbariorum commodum. Exemplo fit Chamzdrys. Hujus flos pofterius in fiftulam tenuatur, anterius ver dilatatur in labium deorfum inflexum : ftaminibus plerumque incurvis , labii fuperioris locum occupantibus. Praterea femina quaterna. perficiuntur in capíula tubulata , quz foris calyx fuit. En generis primi ordinis fpeci- men, quod non folàm Chamzdrym ; Íed Teucrium. & Polium complectitur. Quoniam veró nimiüm pateret , plureíque fpecies contineret, quàm ut aptis brevibufque nominibus diftingui poffent, nc ab u(u recedamus, cria genera fe- cundi ordinis.ex co ftatuemus: Chamzdryos, nempe notis addemus flores fpar- fim in foliorum alis naíci : Polii flores in capitulum denfum colligi : Teucrii calycem Campana formam obtinere. Perpendamus nunc qui(nam fructus ex fingulis plantarum partibus capi poffit, ad genera fecundi ordinis inftituenda. -.. Bulbocaftanum íola radicis formá, quz tuber eft; à pluribus umbellifera- um generibus differt ; nec exiguum ratione radicum diícrimen intercedit in- : ter Lilium , Tulipam, & Coronam Imperialem. Lilii radix ex fquamis, Tuli- RidicsalGen* pae & Coronz Imperialis cx tunicis componitur. nisadhiberi de- -. Situs, numerufque foliorum plurimüm faciunt ad generum diftin&ionem, Siu enm, & Fragariz folia terna , Quinquefolii plura fummo pediculo diitatim infident. numcrus folio. In Pentaphylloide nec ordo nec numerus foliorum fpectatur. Pinus, Abies e & Larix nucamentis & fructibus fquamofis conveniunt : differunt foliorum fitu, quz in Abiete fingularia & temere fparía ; in Pinu bina ab eodem exortu; in Laticelongé plura. Quibus plantarum inveftigatio curz effe folet, ii tef- tari poffunt fzvillima hyeme Geni(tz, Cytifi, Anonidis fpecies, ex foliis facil internofci : nihilque in Re Herbaria oprabilius effet quàm fingula genera ex foliorum formá conftituere , fi res fiert poffet. i Caulis & corticis differentia genus quandoque perfecit. Dens Leonis pedi- Caulis, cortex culo fiftulofo & fimplici ab Hieracii ean differt: Subet ab Ilice cortice podus ier" fungofo : Scorzonera à Tragopogone calyce íquamato : Píeudodictamnus à florumíapor. — caeteris verticillatis , eodem inendibulum imitante. Apocyni fuccus lacteus 5 Aíclepiadis limpidus. Chryfanthemi flores aurei ; Leucanthemi candidi. Ely- chryfi calyx fplendens ; Filaginis Ri iR Tn Eruca, Sinapique folo fapore cüm à fe invicem , tüm à congeneribus dignofcuntur. Facics illa exterior, quàm pluribus plantis natura dedit, non plané rejicien- Facies edam ex- da. Hxc autem non tantüm pendet à partium de quibus locuti fumus affectio- Wawrhbie." Ribus; fedà crefcendi modo , toriufque planta: babitu, Populus & Salix flo- : rum & fructuum figurà conveniunt, toto habitu differunt. Abfinthium, Abro- tonum & Artemifía eam formam prz fc ferunt, quz cüm vix defctibi poffit, facili tamen negozio. vel ab ipfis mulierculis dignofcitur. Qux ad plurima ge-
nera accedunt plantz, ad illud referri debent ad quod inagis accedunt ; tunc-.
que habitus plantz. confulendus eft ; fed ex folo illo habiti Syftema Botani- cum conftitui nequit ; nec ad ipfam faciem externam confugere debemus, nifi in rebus dubiis càm perfpicuitas & majus commodum id poftulant. Naftur-
i i t
Lj
"Isacocr iw REM HznBARIAM;| 61 tium Alpinum infipidum C.B. ad Turritim fpectat foliis, floribus ;' filiquis; totoque habitu; ad Nafturtium veró folis floribus. Cavendum tamen ne planta- rum externz faciei nimium tribuatur , cüm pro genuino plante habitu fuum potiiis unufqüifque (equatur fingendi habitum. Gramen | Parnaffi toto habitu Clariffimo Magnolio ad Ranunculum accedere? Corylédon aquatica Herman- no ad Valerianellam; Bryonia Zeylanicaad Balfaminam Americanam; Scoly- mus Chry anthemos & Eryngium , nonnullis ad Carduum accedere videntur : mihi veró ab iifdem generibus toto calo , totoque habitu differre. T tahir fuà duca voluptas : quapropter lorgé farius eft in iis tantüm ftare rebus , quz ab hominum atbitrio non pendent ; nifi res aliter przftari queat: 007
Hac cüm iza fint, regulas (equentes ipfe mihi impofüi in Generum confti- tutione , non quidem perpetuas, cüm in Re Herbaria aliquid ufui. aut. fenfi- bus fit concedendum, fed ab illis raro nec nifi gravi de causá declinabo.
I. Plante qux floribus & fructibus vcl alterutro carent, in genera redigi debent ratione rerum magis infignium ;: perinde ac ills quarum llores & frus tus folo microfcopio patcfiunt. : é :
II. Floris fimul & fructus ftru&urz ratio femper habenda eft , ad confti- tuenda genera plantarum , qux floribus & fructibus donantur ; cüm id natu- rà & uíü acceptum habeamus, ut jam diximus.
III. Floribus fimul & fructibus ftandum cft, cüm abundé fufficiunt ad $enera. diftinguenda. (nbop edt
Pin. rog.
Quaenam lege fcrvande in ge» nerum inítitu- tione.
Prima, Secunda,
Tettia,
IV. Non folàm czterz omnes plantarum partes ;. fed carum affectiones , Quarta;
crefcendi modus , habitus & facies exterior in auxilium vocari debent ; cüm flos fimul & fru&tus non fufficiünt ad genera rect diftinguenda.
P
V. Quà facilius füpervacanea rejiciantur à generum notis, explorari deber Quinta,
num tale genus mutarctur , fi pars aliqua , aut affectio alicujus partis deeffet. Agens v. g. de Mandragora à me ipfo fcifcitatus fum an recté diceretur Man- dragora radice fibrosá, foliis laciniatis ; fi talis occurreret ? indeque novi inter Mandragorz notas proprias radicum & foliorum mentionem nequaquam fic- xi debere , cüm fine his genus optimé ftet ; unde methodus ut ita dicam exclu- fionis hac in Arte adhiberi deber. Quapropter. nihil unquam flori & fructui addendum cxiftimo, nifi aliter diftingui nequeant 5 ne ícilicet -fupervacanea defiderentur ín fpeciebus reperiundis. Sic Populus à Salice folo habitu feu fa- cie, Foeniculum foliis tenuiffimis à congeneribus, Helianthemum foliis binis ad caulium irn à Telephio differunt.- Cavendum — ne iisabutamur.. VI. Etymologiz vis parvi facienda mihi videtur hac in rc : quamquam enim fzpe ufa inm ut pipe viri Etymologiis magis dele&tentur quàm notis propriis, certum tamen eft non generis ipfius, fed unius tantum fpeciei àm rei fibi notz comparabant, rationem habuiffe qui primi nomina im| uerunt : unde propter leviffimam caufam ordo qui naturalis videtur non
Sexta,
inveni, novzque potius definitiones verborum afferri debent. Chamadryos v.
£- nomine non intelligo plantam foliis quernis ; fed cujus nota propria éftru-
tura floris & err cima Qui dDaitrives nomen finxit , cam tan 1àm fpcciem ob oculos habebat, qua foliis ad Quercum -É accedit, 2
x
62 IwsrirurroWwrts Rr: HrzmnsARIX
non ver czteras, qua: florem & fructum gerunt Chamadryos vulgaris fimi-
lem , quales funt Marum Cortufi J. Bauh. & Scordium alterum five Salvia Íylveftris C. B. Pin. Parum refert ad Menthz. genus conftituendum, eam à Grzcis sdvoquov vocatam fuiffe. Graci enim de a fpecie qua utebantur locuti funt , non veró de notis genericis Menthz. Qui primus Convolvulum nomi- : navit- herbam quz circa vicina fe convolveret , db hoc nomine procul dubio Pies «v. abftinuiffez, fi Dorycnium Plateau Clufii, & Lychnidis fylveítris fpeciem uicets Myconi Lugd. perfpectas :habuiffet; que quamvis ftent, lloribus tamen. & fructibusiad Convolvuli fpecies pertinent. Verumtamen ne cuiquam forté mo- ' Jeftum videatur Etcymologias ex aliorum libris petere , cas referemus fuo loco ssl quz rationi magis confentanez videntur. Genera infupre- .... Nova quadam caligine Ars Herbaria involvitur ab iis, qui genera quzdam uk ne tes- fuprema in infima dividenda cffe contendunt. Morifonus in co Sinis liiagg - dus, quód fummum quoddam genus fecerit Onobrychidis in tria minora genc- ra divifum : Onobrychis fcilicet filiquis articulatis & afperis : Onobrychis fi- liquis echinatis , criftatis & fpicatis : Onobrychis filiquis cchinatis, fed in capitulum congeltis , Platani pilularum modo. Neque enim hac arte partium ftructura claré declarari poteft , omniaque perturbarentur in difciplinis, fi co- dem nomine res adco diverfas complecti liceret. ; nbus aliquid. ;.. Praflat tamen rionnunquam ftructurá partium uti, qualis illa apparet fen- tribuendum in N T. : 2 * A ReHeraria, —[ibus, quàm religiofa anxictate fingulas ejus varietates perfcrutari; nam: eti : & fructuum ftructura veluti immutabilis fpectetur , interdum tamen diverfitates norinulla occurrunt, quz cüm nonnifi ab iis qui artem fecandi op: timé callent animadvertantur, ne in morofi vel anxii notam incurrerem prz- terimittendas exiftimavi. Trifolium pratenfe; purpureum C. B. Pin. alizque nonnullz Trifolii fpecies flore fant Monoperalo bà Papilionaceum ita men- tienté ut ab aliarum ejufdem generis fpecierum, quz flore funt Polyperalo, di- veríüs nequaquam ere ipkses Àn propterea ex Trifolii genere excludendz ? Limonii flores Polypetali funt , mihi tamen Hifpanias peragranti duz occur- . . reruntejus fpecies lore Monoperalo: : Limonium fcilicet Hifpanicum, fruteí- - cens; Portulace marinz folio; & Limonium Hifpanicum, multifido folio. Eas autem ad idem genus referre non dubitavi;eó quód varietates hujufcemodi non- nifi ab oculatioribus explorari poffint in floribus illis exiguis. Linariz flores an-