Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Ottawa

http://www.archive.org/details/cataloguscodicum02klos

CATALOGUS CODICUM MANU SCRIPTORUM,

QUI IN BIBLIOTHECA CANONICORUM REGULARIUM S. AUGUSTINI

CLAUSTRONEOBURGI

ASSERVANTUR.

AUCTORIBUS

HERMANNO PFEIFFER,

BIBLIOTHECARIO EMERITO,

ET

DRE BERTHOLDO CERNIK,

BIBLIOTHECARIO ET ARCHIVARIO.

TOMUS II.

CLAUSTRONEOBURGI MCMXXXI. TYPIS ET SUMPTIBUS CANONIAE CLAUSTRONEOBURGENSIS.

2.0 i 71

Augustinus-Drudcerei, Stift Klosterneuburg.

Praefatio.

In descriptione codicum n. 261-n.452 bibliothecae canonicorum regu- larium s. Augustini Claustroneoburgi, qui codices operibus theologicis et philosophicis eximiis abundant, easdem normas secuti sumus, quas in exaratione prioris tomi ante oculos habuimus. Illae regulae, a bibliographis peritissimis statutae, maxima ex parte in publicatione Societatis Leoninae in Austria „Regulativ fur die Bearbeitung von Manuscripten-Katalogen (zunachst der Bibliotheken der osterr. Stifter und geistl. Corporationen). nach den Vorschlagen der hochw. Herren Bibliothekare Albin Czerny (Stift St. Florian), Dr. P. Otto Grillnberger (Stift Wilhering) und Gottfried Viel- haber (Stift Schlagl), entworfen von der historischen Section der Leo- Gesellschaft. Wien 1895." propositae sunt. Ante omnia breviter de notis exterioribus uniuscuiusque codicis tractamus, deinde accurate recensemus, quod singulus codex continet, titulos operum vel tractatuum nominaque auctorum eorum ex libris manu scriptis depromentes et, si ibi erronea sunt, ea intra uncos adiectos corrigentes aut, si ibi desunt, illa ex aliis fontibus hausta item uncis inclusa apponentes. Omnia, quae ex codicibus citamus, eadem forma afferimus, quam a scriptoribus suis acceperunt. Indices auctorum et operum anonymorum nec non rerum in finem totius catalogi nostri reposuimus, ne editio huius tomi longius protraheretur. Ut autem nihilominus usus eiusdem commodior esset, registrum initiorum operum manu scriptorum amplissimum adiunximus. Libri typis impressi, qui nobis catalogum hunc elaborantibus haud semel inservierunt, in tomo primo annotati sunt, insuper ad eorum numerum sequentes pertinent:

Fischer H., Die lateinischen Pergamenthandschriften der Universitats- bibliothek Erlangen. Erlangen 1928.

Geyer B., Die patristische und scholastische Philosophie. 11. Auflage. Berlin 1928. In Friedrich Ueberwegs Grundrift der Geschichte der Philo- sophie, 2. Teil.

Jakob G., Die lateinischen Reden des seligen Berthold von Pegensburg. Regensburg 1880.

(Lienhart) Georgius, Spiritus literarius Norbertinus. Augustae Vindel. 1771.

Meindl C, Catalogus oo. canonicorum regularium Reichersberg. a prima fundatione usque ad annum jubil. 1884. Lincii 1884.

Nagl J. W. u. Zeidler J., Deutsch-Osterreichische Literaturgeschichte. 1. B., Wien 1899.

Pez B., Thesaurus anecdotorum novissimus: seu veterum monumentorum praecipue ecclesiasticorum, ex Germanicis potissimum bibliothecis adornata collectio recentissima. VI tomi. Augustae Vindel. 1721 — 1729.

Roth F. W. E., Zur Bibliographiie des Henricus Hembuche de Hassia dictus de Langenstein. Beihefte zum Centralblatt fur Bibliothekswesen, 1. B., Leipzig 1888 89, S. 96—118.

Scholastik. Vierteljahresschrift fiir Theologie und Philosophie. Freiburg i. B. 1926 ff.

Wichner J., Geschichte des Benediktiner-Stiftes Admont. 4 Bande. Ad- mont 1874—1880.

In canonia Claustroneoburgensi, mense Ianuario 1931.

Auctores.

— 261

261

Membr. s. XII. ex.; 137 f. ; 26.8X16.6 cm.; man. I; ligat. antiqua lign., corio fusco obducta; lifterae initiales rubrae, f. 38 liftera initialis maior cum pulchris ornamentis; tegum. ant. a in schedula adglutinata titulus codicis s. XV.; teg. ant. b: „Can. reg. Claustroneoburg. bibliothecae iure inscriptus 7. Sept. 1656;" f. a cap. a: nota de argu- mento codicis praesentis, s. XII.: „Bernhardus: De libero arbitrio. Hugo:De institucione noviciorum. Item epistole beati Bernhardi Clarevallensis. Prepositi de Nuvenburch" ; subter ut f. 137': „Liber sancte Marie in Niwenburga. Al. Saxo", s. XIII. ex. et: „Iste liber est gloiiose virginis Marie in Newnburch", s. XV.; inferius probationes pennae et versus (in scriptura humanisfica s. XV. ex.):

„Augustinus. Vive deo gratus, Toti mundo tumulatus, Crimine mundatus, Semper transire paratus."

F. a cap. b ex medio s. XIII. copia diplomatis Friderici I., quo clero et mini- stralibus ecclesiae Salzburgensis aperif, se post abdicationem archiepiscoporum Ad- alberti et Heinrici Chunradum consanguineum suum palafinum neoelectum archi- episcopum ecclesiae Salzburgensis de regalibus investivisse (1177 Aug.); editionem vide in Hund, Metropolis Salisburgensis I 73 sq., Gewold, Chronicon monasterii Reicherspergensis, Monachii 1611 p. 254 sq.; de re agit: Meiller, Regesten z. Gesch. d. Salzburger Erzbischofe, 129; f. 72: „Liber sancte Marie virginis in Newnburga Clau- strali", s. XV.; f. 137' et teg. post a sententiae: „Ad veniam curras, ad vindictam pig- riteris", s. XV., in script. humanistica eiusdem temporis: „Labor et latebre, hec vitam solent honestare monasticam" . In marginibus codicis variae correctiones.

1. F. 1 — 18. R. Ineipit epistola (ad opus) Bern(hardi), Clarevallis ab- batis: De gracia dei et libero arbitrio.

Inc: „Opusculum de gracia et libero arbitrio, quod illa, qua scitis occa- sione nuper aggressus sum". Opus inc: „Loquente me coram aliquando et dei graciam in me commendante" '. Expl.: „Denique, quos iustificavit, non quos iustos invenit, hos et magnificavit" .

Ed. Migne P. L. t. 182 col. 1001 sqq.

2. F. 19—37. R. Hugo (de s. Victore): De institutione noviciorum. Prol. inc: Quia, fratres, largiente domino de vana conversatione huius

seculi per desiderium sanctum conversi estis". Opus inc (f. 19'): „Primum igitur scire debetis, quod hanc scientiam, que ad institucionem recte et honeste vivendi pertinet". Expl.: „Bonitatem vero, orate, ut vobis det deus. Amen". Ed. Migne P. L. f. 176 col. 925 sqq.

3. F. 38 — 122. R. Epjistole abbatis P. (recte: s. Bernhardi) de Clara- valle.

P f e I f f e r, Catal. cod. 1 1

- 261 -

Inc: „Alviso, abbati Aquiscinti monasterii, B(ernhardus) salutem ex corde. Retribuat vobis deus misericordiam, quam fecistis in filium vestrum Goduinum". Expl.: „De omnibus satis facere poterit".

Epistolae codicis nostri apud Migne P.L.t.182 sequentibus numeris signatae

sunt:

F. 38—39: n., 65; f. 39-43': n. 78; f. 43'— 45: n. 254;

f, 45_49': n. 11; f. 49'— 50: n. 12; f. 50—55: n. 2;

f. 55—60': n. 1; f. 60'— 65: n. 107; f. 65: n. 117;

f. 65—66: n. 69; f. 66—68: n. 72; f. 68—68': n. 73;

f. 68'--69': n. 82; f. 69-70: n. 83; f. 70-70': n. 102;

f. 70'-71': n. 85; f. 71*-72*: n. 79; f. 72'-73': n. 70.

Verba : „Si misericordia superferatur iudicio" sequitur additamentum spurium, in- cipiens: „Rem similem, quam mihi contigisse memini", cf. Migne P. L. t. 182 col. 183 not 204 F 73'-77: n. 87; f. 77-78': n. 88; f. 78'-79: n. 89 (Epistola haec in codice nostro paulo brevior expl.: „Noveris digne conversari iustosque penitentie fructus exhibere. Et si in id, quo eum videmus, usque in finem perseveraverit, salvus erit .) F. 79—79': 90. (Epistola praesens in codice nostro incompleta per verba expl.: „Non autem quiescant corda die ac nocte in lege domini meditando").

79'-80: n. 159; f. 80-81 : n. 104; f. 81-81': n. 105. (Epistola haec, in codice nostro mutila, verbis inc: „Dum vivis in carne, morere mundo".)

F. 81'— 82: n. 106; f. 82—83': n. 68; f. 83'— 84': n. 67;

f. 84*-85: n. 95; f. 85-85': n. 96; f. 85-88: n. 98;

f. 88-89": n. 8; f. 89'-90': n. 111; f. 90'-91': n. 114;

f. 91'— 92: n. 118; f. 92—92': n. 125; f. 92'— 93*: n. 91

f. 93'_94: n. 24; f. 95—95': n. 127; f. 95'— 96': n. 158;

f. 96*: n. 156; f. 96-97: n. 159; f. 97-98': n. 150;

f. 98'— 99: n. 152; f. 99—99': n. 25; f. 99'— 101': n. 113';

f. 101'-107': n. 126; f. 107*-108: n. 143; f. 108-109*: n. 178;

f. 109'-110': n. 314; f. 110*: n. 136; f. 110'— 111*: n. 129;

f. 111'— 112*: n. 131; f. 112'— 113: n. 130; f. 113—113*: n. 132;

f. 113'— 114': n. 392; f. 114'— 115: n. 168; f. 115—115': n. 212;

f. 115*— 116: n. 169; f. 116-117: n. 124; f. 117-117*: n. 359;

f. n7'— 119: n. 4; f. 119—119*: n. 83; f. 119'— 120: n. 416;

f. 120-120': n. 417; f. 120': n. 406; f. 120'-121: n. 119;

f. 121-121': n. 102; f. 121'— 122: n. 312.

(Epistola n. 83 iuxta Migne P. L. t. 182 in codice nostro bis apparet: f. 69'-70 et f 119-119*. Epistola in cod. nostro f. 94-95, ab editionibus s. Bernhardi non al- lata, inc: „Misereatur vestri omnipotens deus. Quid voluistis facere? Quis vos crederet, ad tantum prorumpere malum hominem tantis preditum bonis". Expl.: „Ut tedeat ammam mcam vite mee etiam vobis et vestris in pace quiescemibus").

4. F. 122—134'. (S. Bernhardi, abbatis Claraevallensis, tractatus: De moribus et officio episcoporum.)

Prol. inc.: „Domino ac venerabili H(einrico) Sesonensium archipiescopo frater B(ernhardus), si quid potest peccatoris oratio". Tractatus inc: Jgitur

— 262 —

ex quo regni celorum claves deo auctore vobis traditas suscepistis" . Expl.; „Dum modum moremque sollempnem in scribendo servare nescirem".

Editionem vide Migne P. L. f. 182 col. 809 sqq.

5. F. 134—135. (Homilia in illud:) Beafus vir, q(ui) n(on) ab(iit) i(n) c(onsilio) impiorum.

Inc; „Consilum priorum est cultus dei et fides promissionum dei". Expl.: „Amor parentum socialis, naturalis, spiritualis, divinus". Cf. Xenia Bernhardina I 2, 946 sqq.: sermo LXXII.

6. F. 135 — 137'. (Sermo de sepfem donis spirifus sancfi.)

Inc: „Mediator dei et hominum Christus lesus, qua convenientia et ne- cesxitate in reconciliatione humani generis". Expl.: „Suos intelligentie dona dis- cernere faciat per eundem".

Eundem sermonem laudat Denis o. c. II col. 542 sq.

262

Membr. et chartac. (f. 1 — 26: sexfernus et unus complexus sepfem plagularum, quarum externae et infernae plagulae membr., reliquae chartac, f. 27—69 membr., f. 70—141 chartac); man. II, L: f. 1—67 ant. med. s. XV., II.: f. 70—140 inc s. XV.; 141 f.; 28,5X20,8 cm; col. 2, f. 27 — 69: col. 1; ligaf. antiqua coriac caerulei coloris cum clausuris goticis ex aurichalco et membro primo catenae, quo codex femporibus elapsis in armario detinebatur; litferae initiales maiores f. 1 et 27 picturis pulchris ornatae, reliquae caeruleo vel rubro colore exaratae; tegum. ant. a in schedula ad- glutinata membr. argumentum codicis, s. XVI. inc: „Bernhardus ad Eugenium papam, Item historia quadripartita. Ibidem Petrarcha: De vita solitaria" ; teg. ant. b et f. a cap. a et b: fragmentum mandati a notario quodam apostolico transsumpti Iohannis XXIII. papae, Wilhelmo praeposito ecclesiae s. Stephani Viennae dati (Bononiae 1410, maii 25) ut clerico dioecesis Eystetensis, Ulrico Hausegker, qui ab eodem papa exspectativam acceperat, apostolica auctoritate beneficium aliquod ad monasterium Mellicense per- tinens in dioecesi assignari faciat et transsumpti litterarum exsecutiarum dicti Wil- helmi pro eodem Ulrico Hausegker ad episcopum Pataviensem vel eiusdem vicarium generalem nec non ad abbatem et conventum monasterii Mellicensis datarum; teg. ant. b et f. a. cap b: argumentum codicis, s. XV. med.; f. 1: „Can. reg. Claustroneo- burgensium bibliothecae iure inscriptus 27. Sept. 1655" ; f. ad calc a et b nec non teg. post. a : fragmentum instrumenti notarii Iacobi Lote, quo Chunczo de Zwola, decre- torum doctor, scolasticus ecclesiae Olomucensis, sacri palatii apostolici causarum auditor, in causa, quam Ulricus Hausegker, contra quemdam Leonhardum Gruber, occupatorem ecclesiae parochialis ad sanctum Laurentium in Moosbrunn, cuius pat- ronus tempore illo abbas Mellicensis fuif, movet, illos, quorum interest, citaf, Con- stantiae 1415.

1. F. 1—25. Prol. inc; „Cogit animum dictare aliquid, quod te, papa Eu- geni beatissime, aut edificet aut delectet vel consoletur". Opus inc: „Unde iam ego incipiam, libet ab accupacionibus (!) tuis". Expl.: „Proinde is sit finis

- 263 -

querendi". (R.) Et ita finitur Bernardus: De consideracione ad Eugenium

papam. In fine: „Sint Christo g(loria) l(aus) et h(onor)". Ed. Migne P. L. 1. 182 col. 727 sqq. Idem opus extat in cod. 246 (6). F. 25'— 26 script. vacant.

2. F. 27—67'. (Quadripartitum opus, seu collectio fabularum in IV libris

cuiusdam Cyrilli.)

R. Liber primus in historia quadripertita (!). Sequitur argumentum libri primi. Operi verba praemittuntur : „Quadripartito opere in sequentibus pro- ceditur primo contra inprudenciam, secundo adversus superbiam, tercio contra avariciam et quarto contra intemperanciam, ut ita quadruplex viciorum regnum in statua Nabugodonosor visum exemplis curiose feriatur" . Opus initium sumit a fabula, quae inscribitur; „Semper disce et in extremis horis" et inc: „Vulpes decrepita cupidine ardens plus sciendi querendo magistrum" . Expl.: „Contra ordinem nature laborat. Hiis dictis quievit".

Editiones recenset Hain n. 5903 sqq. et Rose 1. c. II 2 p. 987 et II 3 p. 1152, qui et de manuscriptis nec non de auctore„Quadripartiti operis" disserit, ut iam pridem Denis o. c. I 2167 sq.

F. 68 et 69 script. vacant.

3. F. 70 — 140. R. Francisci Petrarce laureati Hber vite solitarie pri- mus incipit ad Philippum,» Cavalicensem episcopum.

Praefatio inc; „Paucos homines novi, quibus opusculorum meorum tanta dignacio tantusque sit amor". Opus (f. 72') inc: „Credo ego generosum ani- mum preter deum, ubi finis est noster". Expl. : „Bene suades, recte consulis, verum dicis. Amen."

Ed. in Francisci Petrarchae omnia, quae extant opera, Basileae 1581 t. I, 224 sqq.

F. 141 sine scriptura.

263

Membr. &< XII. ex.; 191 f.; 29,2X20,5 cm; man. I (eadem manus scripsit in coenobio Claustroneoburgense in cod. 25: f. 201—229 et in cod. 39: f. 121—219); ligat. rec. ; litterae initiales communes rubrae, initialis maior f. 1 cum ornamentis et cum duobus avibus penna delineatis, in fundamento caeruleo et viridi colore picto, eminet; f. a cap. a' et f. 95: „Liber s. Marie in Newnburga Claustrali" , s. XV.; in eo- dem folio: „Can. reg. 14. Aug. 1656" ; f. 111 et ter f. 119: „Liber sancte Marie in Nuen- burch", bis pro Htteris vocalibus adhibitis signis cryptographicis, et: „Al(bertus) Saxo de Hunoldesburch" , s. XIII, ex.; in marginibus foliorum codicis nonnullae emendationes a scriptore adiectae et annotationes aliarum manuum.

F. 1 — 191. R. Incipiunt sermones domini Bernhardi abbatis Clareval- lensis in Cantica canticorum.

- 264 —

Inc: „Vobis, fratres, alia quam aliis de seculo aut certe aliter dicenda sunt". Expl. : „Utique suo Iesu Christo domino nostro, qui est super omnia deus benedictus ..."

Ed. Migne P. L. 1. 183 ool. 785 sqq.

In codice nostro sermo XXIV cum sermone XXV, initio et fine exceptis, ad amussim concordat, codex duas formas sermonis exhibet. Rationes differentiae ex- plicat Migne 1. c. col. 895 sqq. Sermones, qui in editione citata numeris LXXXIV, LXXXVv LXXXVI insigniti sunt, in codice nostro desunt.

264

Chartac. s. XIV. ( c. a. 1370); f. 222; 29X20*5 cm; col. 2; manus I; ligat. rec; litterae initiales rubrae; f. a cap b: antiphonarii cum notis choralibus, s. XIV., fragmentum; f. a calc. a': gradualis cum notis choralibus, s. XIV., fragmentum; f. 1: er 87: „Liber sancte Marie virginis in Newnbnrga Claustrali", s. XV.

1. F. 1 — y. R. Item sermo eiusdem (s. Bernhardi de Claravalle) in pascha de sepfemplici purgacione lepre et quod in septem domini appari- cionibus sepfiformis spiritus gracia appareat.

Inc: „Sicut in corporum medicina prius purgaciones adhybentur: Expl. „Iam cepit sapiencia declarari".

Ed. Migne P. L. 1. 183 col. 288 sqq.

2. F. 3'. R. (S. Bernhardi abbatis sermo:) Quod medicina dei in aliis nichil et in aliis gradatim operetur.

Inc : „Omnia, que de salvatore legimus, medicamina sunt animarum". Expl.: „Conculcarent sathanam sub pedibus suis". Ed. Migne P. L. t. 183 col. 666.

3. F. 3'— 6. R. (Sermo s. Bernhardj abbafis?) in die palmarum.

Inc : „David futura spiritu previdens, „Liberavit" , inquit, „dominus pau- perem a potestate". Expl. : „Cum odore virtutum in iudicio currere satagite, ut eum laudare, cum eo regnare valeatis, qui vivit et regnat . . ."

Eundem sermonem vide in cod. 268 (18) bibliothecae nostrae nec non in cod. n. 777 bibliothecae najtionalis Vindobonensis. De eo disserit Denis o. c. II 1 coL 1002. — Sequitur excerptum ex opere Hugonis de s. Victore „De arrha animae." Vidc ed. Migne P. L. t. 176 col. 966 sq. — F. 6' script. vacat.

4. F. 7 — 8. R. Sermo beati Augustini de resurrectione.

Inc; „Passionem vel resurreccionem domini et salvatoris nostri Iesu Christi". Expl. : „De sua divinitate nihil minuit et hominem, quem fecerat, li- beravit, cui ..."

Ed. Migne P. L. t. 39 col. 2059—2061.

5. F. 8—10. R. Sermo sancti (Pseudo-) Augustini de castifate efiam oum uxoribus observanda ef qualiter adveniente die dominico vel reliquis festivitatibus debeant puritafem seu castifatem observare.

— 264 —

Inc. : „Magnum mihi gaudium, fratres carissimi, facitis". ExpL: „Premia recompensentur, quod ..."

Ed. Migne P. L. t. 39 col. 2297—2301. F. 10' script. vacat.

6. F. 11—24'. (Sermones festivales ef dominicales beati Bernhardi ab- batis.)

Inc: „Gracias redemptori nostro, qui tam copiose prevenit nos." Sermones codicis nostri apud Migne P. L. t. 183 sequentibus columnis editi sunt:

F.ll— 11': c. 368—369; f. 15—16: c. 176—178;

f. 11'— 12 : c. 369—372; f. 16—17: c. 183—185;

f. 12—14: c. 167—171; f. 17—18: c. 390—392;

f. 14—15: c. 173—176; f. 18—19: c. 253—256;

f. 19—24': c. 273—284.

7. F. 24—27. (S. Petri Damiani sermo in) dominica in passione do~ mini.

Inc: „De virga Yesse devenimus". ExpL: „In cruce domini nostri Iesu Christi, qui est deus benedictus".

Ed. Migne P. L. t. 144 col. 761—766.

8. F. 27—27'. R. (Sermo s. Bernhardi, abbatis) in dicbus rogacionum de tribus panibus.

Inc; „Quis vestrum habcbit amicum . . . Quid est, quod amicum unum perhybet advenisse". Expl.: „Et in talibus vita spiritus mei dicente scriptura: Quoniam vita in voluntate eius".

Ed. Xenia Bernardina I 1 p. 362 sq.

9. F. 27' — 47*. (Sermones festivales beati Bernhardi.)

Inc: „Recunbentibus undecim discipulis . . . Apparuit vere benignitas" .

Sermones apud. Migne P. L. t. 183 sequentibus columnis editi sunt.

F.27— 28': c. 299—301; f. 37—41 : c. 316—324;

• f. 28'— 32': c. 309— 316; f. 41'— 43 : c. 323— 326;

f. 32'— 34': c. 301— 304; f . 43 — 46 : c. 326— 330;

f. 34'— 37 : c. 304—309; f. 46—47': c. 412—416.

10. F. 48 — 51*. R. Sermo beati Bernhardi (?) de sancta Naria Mag- dalena.

Inc; „Hodie misericordia et veritas obviavcrunt" . ExpL: Judicem nostrum amicum suum, qui ..."

Sermo spurius, qui modo Nicolao Claravallensi, modo Petro Damiano tribuitur, ed. Migne P. L. t. 185 col. 213—220 et t. 144 col. 660—666. — Idem sermo extat in cod. 268 (9).

— 264 —

11. F. 51' — 53. R. (Sermo s. Bernhardi, abbatis) in assumpcione beafe Marie.

Inc: „Virgo hodie gloriosa celos ascendit". Expl.: „Sed et mores edifi- centur ad perfectum conversacionis" . Ed. Migne P. L. t. 183 col. 415—417.

12. F. 53—57. R. (Sermo) beati Bernhardi (?) in nativitate domini. Inc: „Multifarie, multisque modis deus locutus . . . Mulieres opulente

surgite et audite vocem meam". Expl.: „Dignatus est nasci, qui vivit ..." Hic sermo apud Migne non editus.

13. F. 57 — 72. (Sermones festivales s. Bernhardi, abbatis.)

Inc: „0 luda et lerusalem nolite timere. Veros ego iudeos alloquor". Sermones apud Migne P. L. t. 183 sequentibus columnis editi sunt:

F. 57 —60 f. 60 —62' f. 62'— 65

c. 90— 94; f. 65—68: c. 122—126;

c. 87—90; f. 68— 70': c. 131— 135;

c. 119—122; f. 70—72 : c. 147—149.

14. F. 72—78. R. Sermo beati Bernhardi de epyphania domini.

Inc: „Cum natus esset lesus in Bethlehem . . . Quia de sacratissima evangelice leccionis serie". Expl.: „Paciencie, quod humilitatis imitemur, ipso prestante, cuius regnum ..."

Hic sermo a Migne omissus.

15. F. 78—81'. R. (Sermo) beati Bernhardi (recte: Pefri Damiani) de nativitate beate virginis Marie.

Inc: „De gaudiis properamus ad gaudia". Expl.: „Negans honorat, qui . .*

16. F. 81'— 91'. (Sermones festivales s. Bernhardi.)

Inc: „Signum magnum apparuit in celo . . . Vehementer quidem nobis, dilectissimi, vir unus et mulier una nocuerunt". Ed. Migne P. L. t. 144 col. 736—740.

Apud Migne P. Lj t. 183 sequentibus columnis editi sunt: F.81'— 89 : c. 429—438; f. 89 —91 : c. 447—451.

17. F. 91'— 96'. R. Sermo beati Bernhardi (recte: Petri Damiani) de angelis.

Inc: „Circa rerum cardinem versamur". Expl.: „Videbimus eum in de- core suo, qui . . ."

Ed. Migne P. L. t. 144 col. 794—800.

- 264 -

18. F. 96' — 104. R. Sertno beati Bernhardi de omnibus sanctis.

Inc: „Festivitas omnium sanctorum hodie celebratur et dignum est" Expl.: „Absque omni dilatacione percipitur". Ed. Migne t. 183 col. 453—462.

19. F. 104—107. R. Sermo btati Bernhardi (recte: Petri Damiani) de omnibus sanctis.

Inc: „Hodie dies serenior avisit nobis". Expl.: „Ad sponsum ecclesie, lesum C/iristum, dominum nostrum ..."

Ed. Migne P. L. t. 144 col. 811—815. — Idem sermo in cod. 268 (14).

20. F. 107—108'. R. (Sermo) beati Bernhardi de dedicatione.

Inc: „Olym rex gloriosus et propheta domini David". Expl.: „A quibus nos superna sua proieccione custodiat, qui est benedictus" . Ed. Migne P. L. t. 183 col. 521—523.

21. F. 108'— 114'. R. Sermo (beati Bernhardi) de versu: Misericordia et veritas obviaverunt sibi.

Inc: „Ut inhabitet gloria in tcrra nostra. . . . Gloria nostra hec est testi- monium nostre consciencie".Exp\.: „Amplexibus letis excipiatur a pace in idip- sum, iam dormiens et requiescens" .

Ed. Migne P. L. t. 183, col. 383—390.

22. F. 114' — 116*. R. (Sermo) beati Bernhardi in purificacione sancte Marie virginis.

Inc: „Hodie templi dominum in templum domini". Expl.: „In eos, qui convertuntur ad cor".

Ed. Migne P. L. t. 183 col. 365—368.

23. F. 116'— 119'. R. (Sermo) beati Bernhardi (recte: Petri Damiani) in nativitate sanctorum Petri ct Pauli.

Inc: „Hodierna dies, dilectissimi, clara est et sollempnis" . Expl.: „Aperiri celestium palacia mansionum" .

Ed. Migne P. L. t. 144 coi. 649—652.

24. F. 119'— 127'. R. Sermo beati Bernhardi abbatis in concilio Rc- mensi.

Inc: „Reverendissimi patres et domini, ecce lecta sunt verba sancti evan- gelii in auribus nostris et utinam". Expl.: „Factum est illis in scandalum". Ed. Mi^ne P. L. t. 184 col. 1085—1096. F. 127' — 130 pars sermonis in verba Sapientiae VII 30 : „Sapientia vincit malitiam",

qui Guiberto, abbati de Novigento, ascribitur, annexa est. Cf. Migne P. L. t. 184, col. 1085—1096.

— 264 —

25. F. 130—136. (Sermo beati Bernhardi (?) ad episcopos in concilio Remensi.) R. Incipit prefacio in sermonem beati Bernhardi, Clarevallensis abbatis, ad episcopos in concilio Remensi.

„Rogasti me iam sepius, o cultor pauperum Christi devotissime, quatinus scrmoncm beati Bernhardi, abbatis Clarevallensis, in concilio Remensi ad episcopos habitum, littcris demandatum, tibi transmitierem, quod valde difficilc, immo inpossibilc miclii videtur, eo quod non solum ante tot annos, verum ad heri et nudiustercius audita, si arcius memorie non recordant (!), facillime oblivioni tradantur. Quindecim quippe anni transacti sunt, ex quo synodus illahabita est. Sed quia devictus tua fide,(que) per dileccioncm iam frequentcr bonum poerata est in me, negare nequeo, quidquid postulavcritis, rogo te pcr caritatem Chrisii ne me ista dictassc sinceritaii tue prodas neque commendatum tibi sermonem alieno vel invido communices, quia non verbum ex verbo, uti tunc in sermonc isto prolata sunt, scd seriem materiei vix teneri(!)potui. Itaque, cum conscdissei saccr ille conventus et,ut vcrum fatear, pre multitudine archiepiscoporum, episcoporum, abbatum, prepositorum et aliorum clericorum pene innumerabilis, stans supra memoratus abbas a dextris pape venerabilis Eugenii, indicto silencio sic exorsus est."

Prologus idem in cod. nostro 825 f. 121 (s. XIV. in.)

F. 131 — 136. R. Sermo beati Bernardi (?) ad episcopos in concilio Remensi.

Inc: „Grave est, quod iniungitur michi, videlicet, ut doceam doctiores".

Expl.: „Factus sum insipiens, vos me coegistis".

Ed. Migne P. L. t. 184 col. 1079—1086. Idem sermo in cod. 825 f. 121—124* s. XIV. in.)

26. F. 136—142. R. Sermo beati Bernhardi (? Petri Damiani?) in ad- ventu domini de virgine gloriosa.

Inc: „Exultate, fratres, in domino, quia de domina illa sermo succedit". Expl.: „Sponsa ad sponsum, qui est deus benedictus ..." Ed. Migne P. L. t. 184 col. 832—838 et t. 144 col. 557—653. Idem sermo in cod. 268 (17).

27. F. 142 — 143. R. Sermo beati Bernhardi abbatis in vigilia (nativitatis) domini.

Inc: „Sanctificamini hodie et estote parati celebraturi dominice nativitatis ineffabile sacramentum" . Expl.: „Omne utile, omne honestum". Ed. Migne P. L. t. 183 coi. 105—109.

28. F. 145—151. R. (Sermo) bcati Bernhardi in vigilia nativitatis domini.

Inc: „Hodie scietis, quia veniet dominus . . . Quique terrigene ei filii hominum audite". Expl.: „Quia qui crediderit, salvus erit". Ed. Migne P. L. t. 183 col. 94—100.

- 264 -

29. F. 151—157. R. Sermo beati Bernhardi (recte: s. Odonis, abbatis Cluniacensis) in festo sancti Benedicti abbatis.

Inc: „Festiva beatissimi Benedicti sollempnitas Christo domino propiciante refulget": Expl.: „Ut nobiscum sit deus pacis per ipsum. Amen". Ed. Migne P. L. t. 133 col. 721—729.

30. F. 157 — 163. R. Sermo beati Bernhardi de sancto Benedicto.

Inc: „Convenientibus nobis in unum ad audiendum verbum salutis". Expl.: „Que sic libidinem calcaverunt" .

Ed. Migne P. L. t. 183 col. 375—582.

31. F. 163—167*. R. Sermo beati Bernhardi (recte: sancti Petri Damiani) de sancto Bencdicto.

Inc: „Dixit Symon Petrus ad Iesum: Ecce nos reliquimus omnia. In huius patris nostri precipua sollempnitate" . Expl..* „Et habundancius habeamus, lesus Christus . . . "

Ed. Migne P. L. t. 144 col. 548—553. — Idem sermo in cod. 268 (8).

32. F. 167—176. (Sermones beati Bernhardi in honorem B. M. V.)

Inc: „Salve regina misericordie, vita, dulcedo . . . Domine, labia mea aperies . . . *.

F. 167'— 171 ed. Migne P. L. t. 184 c. 1059—1065; f. 171 —173 ed. Migne P. L. t. 183 c. 415— 417; f. 173 —176 ed. Migne P. L. t. 183 c. 421— 425.

33. F. 176—181. R. Sermo beati Bernhardi (recte: Petri Damiani) de assumpcione gloriose semperque virgines Nariae.

Inc: „Hic totum decurrat ingenium et aureus sermo". Expl.: „Cum potu- erint revelari".

Ed. Migne P. L. t. 144 col. 717—722. — Idem sermo in ord. 268 (10).

34. F. 181—195. (Sermones festivales beati Bernhardi.)

Inc: „Hodie, fratres, celebramus adventus inicium, cuius utique". F. 181— 185 ed. Migne P. L. t. 183 c. 35—40; f. 185'— 191 ed. Migne P. L. t. 183 c. 40— 47; f. 191—193 ed. Migne P. L. t. 183 c. 217—274; f. 193'— 195' ed. Migne P. L. t. 183 c. 256—259.

35. F. 195—197. R. Sermo sancti Augustini de Iacob et filio eius Ioseph.

Inc: „Quocies vobis, karissimi, lecciones de testamento veteri recitantur" . Expl.: „Excusare correcta prestante domino nostro ..." Opus spurium; ed. Migne P. L. t. 39 c. 1765—1767.

10

— 264 —

36. F. 197—197'. R. Dotnihica quarta in quadragesima, sermo beati Iohannis episcopi (recte: Petri Chrysologi) de Moyse et filiis Israel pugnan- tibus.

Inc: „Stabat Moyses in monte non armis, sed precibus pugnaturus" . Expl.: „Qui hostem precium instancia non fatigai".

Ed. Liverani 190 sqq. — Idem sermo in cod. 193 (90).

37. F. 197' — 199. R. Dominica in passione beati Iohannis episcopi. Inc: „Magnum leremie sanctissimi meritum". Expl.; „Celestis tribuat im-

perator":

Opus spurium.

38. F. 199—200*. R. Sermo de die dominica.

Inc: „Veneranda nobis est hec dies sancta". Expl.: „Gustus cum dulcedine et gaudium eternum cum Deo patre . . ."

De auctore nihil inveniri potuit. — F. 200' versus: „Bemhardc pater inclitc, pro nobis tua prece pete."

39. F. 201—206'. R. Sermo beati Bernhardi (?) ad Petrum de corpore Domini.

Inc: „Pater, sanctissime Petre, audi, quid loquatur deus in pauperculo servo tuo": Expl.: „Dum tam mirabilia per vos operatur, qui ..." Textus nostejr saepe ab eo, quem Migne edidit, differt. Idem. opus extat in cod. 264 (39), 817 (4), 1123 (1).

40. F. 207—208'. R. Epistola s. Bernhardi de cura et modo rei familiaris (ad Raymundum dominum castri Ambruosii).

Inc: „Gracioso ei felici militi Raymodo . . . Doceri petis a nobis de cura et modo rei familiaris." Expl.: „Sue dampnabilis senectulis." Ed. Migne P. L. t. 182 col. 647—651.

41. F. 208—210. R. In septuagesima sermo beati Iohannis (Chrysostomi) episcopi.

Inc: „Dignitas humane condicionis facile cognoscitur." Expl. : Jndulgenciam divina pietate percipiat. Per dominum nostrum ..."

Ed. Migne P. L. t. 95 col. 1205—1208. — Textus noster saepe ab eo differt, quem Migne edidit.

42. F. 210—212. R. In sexagesima sermo beati Iohannis (Chrysostomi) cpiscopi.

Inc. : „Nemo est, qui nesciat, in principio hominem." Expl.: „Contempseris persuasorem, Christum dominum nostrum." Ed. Migne P. L. t. 95 col. 1208—1210.

11

- 265 -

43. F. 212 — 214. R. In qujnquagesima sermo beati Iobannis Chrysostomi. Inc. : „Fides esi religionis sanctissime fundamentum." Expl : „Dominus

revocaret, cui est honor . . . "

Ed. Migne P. L. t. 95 ool. 1210—1213.

44. F. 214 — 215'. R. Dominica prima in quadragesima sermo sancti Augustini episcopi (?).

Inc: Jnter dies devocionum sancte quadragesime" . Expl.: „Animam re- ficit in etemum".

Opus spurium, a Migne omissum.

45. F. 215'— 216'. R. Sermo sancti Augusfini episcopi de quadragesima.

Inc: „Moyses quadraginta diebus et XL noctibus in heremo ieiunavit." Expl.: „Paucis diebus domino vivere debeamus, qui vivit ..." Ed. Migne P. L. t. 47 col. 1142—1144.

46. F. 216' — 218*. R. Domjnica secunda sermo beati Iohannis (recte: Petri Chrysologi) episcopi de Rebecca et geminis in utero certantibus.

Inc : „Portabat Rebecca geminos in utre fratres." Expl. : „Ex hereditate meruerit, quod est alienum."

Ed. Liverani 185 sqq.

47. F. 218—219'. R. Dominica quarta in quadragesima sermo beati Iohannis (recte: Petri Chrysologi) de Ioseph.

Inc: „Mittitur a Iacob patre sanctissimo loseph sanctus." Expl.: Justus iudex defuerit."

Ed. Liverani 187 sqq.

48. F. 221 — 222. (Registrum sermonum in hoc codice contentorum, in- compl.)

265

Chartac. s. XIV. ex.; f. 191; 29'7X20*8 cm; col. 2; variaemanus; Hgat. rec; litterae initiales rubrae; f. a cap. b. et f. ad calc. a: fragm. commentarii in s. Pauli cpistolas cum annotatione grammaticali, s. XII.; f. a cap. c et f. ad calc. c: fragm. tractatus philosophici, s. XIII. ex; f. 1, 107, 191': „Liber sancte Marie in Newnburga Claustrali" , s. XV.; f. 1: „Bibliothecae can. reg. Claustroneoburgensi iure inscriptus 9. Octobris 1655".

1. F. 1 — 5*. R. Incipiunt contemplaciones beati Bern(hardi) (?), Clare- vallensis abbatis, super passionem domini.

Inc: „Sepcies in die laudem dixi tibi. Rogasti me, ut aliquem modum contemplandi in passione domini dei tui monstrarem tibi secundum VII horas diei". Expl.: „Sedebis ibi iuxta eum ad monumentum eiusdem domini nostri Icsu Christi, qui ..."

12

— 265 —

Opus spurium. Ed. Migne inter Bedae Ven. opera ascetica dubia P. L. t. 94 col. 561 sqq. Idem opus in cod. 205 (18).

2. F. 5'— 18. R. Incipit fractatus sancti Bernhardi (?), Clarevallensis abbatis, super evangelium Iohannis: Stabat iuxta crucem Iesu.

Inc.: „Sicut christiane religionis defectus precipue ex ariditate causatur cordis". Expl.: „Te tandem assumat in gloriam suam, ubi regnat ..."

Idem tractatus asservatur in bibliotheca nation. Vindobon. n. 4241 (6), a Denis II 889—890 descriptus.

3. F. 18—47'. R. Secuntur sermones super antyphonas O: o sapiencia etc. in adventu domint, sancti Thome, episcopi Cantuariensis et martyris (recte: Engelberti abbatis Admontensis).

Prol. inc: „Aspiciebam in visu noctis et ecce in nubibus . . . Daniel vir desideriorum". Opus f. 20 inc: „Laudes igitur et preces, que a fidelibus". Expl.: „Misericordiam et gloriam in futuro, qui ..." In f ine versus :

„Aurea bis sena tibi pomula virga serena Atque tuo nato presento munere grato". Cf. Serapeum X p< 266. Idem tractatus extat in cod. 12 (3) et 572 (12). F. 48 script. vacat.

4. F. 49—97. R. Incipiunt sermones de mortuis domini Bernfrandi (de Turre).

Inc: „In diebus illis audivi vocem . . . Propter quandam visionem ostensam divinitus de rege glorie". Expl.: „Et intrabit cum sanctis patribus Ierusalem supernam, quod ..."

Bertrandus de Turre ex Cambolico (Camboulit), Candurcensis dioec, ex ordine Minorum a. 1319 ad archiepiscopatum Salernitanum assumptus, 1320 ad cardinala- tum, demum ad episcopatum Ostiensem, obiit circa a. 1334. Cf. Wadding 42 et Supplem. 140 ; Hurter o. c. IV 430.

F. 77 nota: „Sermo de mortuis domini Berntrandi, cardinalis, postea creatus in papam Clementem (!)"

Sermones de mortuis non sunt editi.

Sequitur f. 97' — 99 in additamento: R. De animabus sermo.

Inc: „Mittite partes eis, qui non properaverunt . . . Conswetudo est, quod aliqui usque ad moriem infirmati". Expl.: „Possunt clamare cum psalmo: Circumdederunt me canes multi ..."

5. F. 99 — 118'. R. Incipiunt prohemata (!) (Iohannis) Nilicii per totam quadragesimam.

Inc: „Acceperunt mercedem suam . . . Omnes: qui nunc in carnibus corrupti sunt". Expl.: „Ad patriam salutis eterne, quod, ut fiat . . . (R.) Ex- pliciunt prothemata Melicii super quadragesimam.

13

- 265 -

Idem opus ineditum asservatur in bibl. univ. Pragae, cf. Truhlar, catal. cod. man. script. lat. II N. 1670 (1).

Iohannes Militius (Milicz), archidiaconus Pragensis, celeber concionator ex- eunte s. XIV. floruit. Cf. Fabricius — Mansi IV. 104; Jocher III 533—534.

6. F. 118* — 120*. R. Incipit sermo bonus in die parasceve de beafa virgine.

Inc: „Quo abiit dilectus . . . Verba sunt ecclesie vel fidelis anime lugentis" . Expl.: „Et respicias in faciem Christi tui, quod nobis prestare dignetur, qui . . . (R.) Explicit sermo de passione domini, sed valde incorrectus, corrige eum tu lector, si non vis errare, nec neminem vituperacione confundaris(l).

De auctore nihil inveniri potuit.

7. E. 121'— 137'. R. Incipit tractatus domini Innocencii (III.) pape de contemptu mundi.

Prol. inc: „Domino et Petro karissimo, dei gracia Portuensi episcopo, Lotharius indignus dyaconus". Opus inc: „Quare de vulva matris mee egressus sum . . . Si talia locutus est ille". Expl.: „Sulphur et ignis ardens in secula seculorum" .

Ed. Migne P. L. t. 217 col. 701—746. — Cf. cod. 187 (2), 194 (7).

8 F. 137'— 147'. Prol. inc: „Audistis, quia antichristus veniet . . . Nunc autem multi antichristi facti sunt". Opus inc: De primo nota, quod fidem ratione ecclesie probant". ExpL: ,,/tem, si paratus es omni poscenti reddere racionem fidei". In fine (f. 147'): (R.) Explicit tractatus de hereticis fratris Reinheri (Sacconi) de ordine fratrum predicatorum.

Ed. in Max. bibl. veterum patrum XXV p. 262—274.

Rainerius Sacconus, Placentinus, primo Waldensium episcopus, dein monachus ord. praedicatorum et haeretici pravitatis per Lombardiam inquisitor obiit a. 1259. Cf. Quetif I 154 — 155; Fabricius Mansi VI 47. — F. 148' scriptura vacat.

9. F. 148—169. R. Incipit epistola beati Eusebii ad beatum Damasum, episcopum Portuensem, et ad christianissimum Theodonium, Romanorum senatorem de morte gloriosissimi Ieronimi, doctoris eximii nec non inter- pretantis lingwe ebrayce in latinum.

Salutatio: „Patri reverendissimo Damaso, Portuensi episcopo christianissimo Theodonio, senatori, Eusebius".

Epistola inc: „Multipharie multisque modis olym deus locutus est hominibus suum per filium dilectissimum Ieronimum" .

ExpL: „Et in futuro gaudia, que iam tu possides, adipisci. Amen".

Ed. Migne P. L. t. 22 col. 239—282.

10. F. 169—172'. R. Incipit epistola venerabilis doctoris (Pseudo-) Augu- stini episcopi ad beatum Cyrillum sanctum, Ierosolymitani pontificem, de

14

— 266 —

tnagnificencia eximii doctoris Ieronimi ef confessoris magnifici nec non infer- prefanfis lingwe ebrayce in Iafinum.

Inc: „Gloriossissimi christiane fidei adlethe, sancte matris ecclesie lapis angularis". Expl.: „Non enim suo equaliter defraudatur desiderio". Hoc opus spurium ed. Migne P. L. t. 22 col. 281—289.

11. F. 172—189. R. Incipit epistola sancti (Pseudo-) Cyrilli Ierosoly- mitani episcopi ad beatum Augustinum doctorem eximium de miraculis sancti Ieronimi, doctoris eximii.

Prol. inc: „Venerabili viro episcoporum eximio Augustino, Hyponensi presuli Cyrillus lerosolymitanus pontifex . . . Illius sc. Ieronymi gloriosi, cuius memoria".

Epistola inc.: „Post obitum gloriosi Ieronimi quedam heresis inter grecas sectas surrexit". Expl.: „Mei, Augustine karissime, in tuis oracionibus memor esto. Deo gracias."

Ed. Migne P. L. t. 22 col. 288—326. — F. 189'— 191' scriptura vacant.

266

Chartac. s. XV. in.; f. 218; 29.6X19.9 cm; col. 2; manus I; Hgat. rec; f. a cap. b (membr.) registrum sermonum in codice contentorum s. XV. et inscriptio: „Can.reg. Claustroneoburgensi bibliothecae iure inscriptus 9. Scptembris 1656" ; f. a cap. b': „Modus introduecionis novi sacerdotis ad possessionem unius ecclesie", s. XV.; f. 1, 121, 218': „Liber sancte Marie V(irginis), in Neunburga Claustrali", s. XV.; in marginibus notae pro rubricatore et correcturae.

1. F. 1 — 43. (Sermo de annunfiatione B. M. V.)

Inc: „In mense sexto missus est angelus Gabriel . . . Multipliciter in- finite divine beneficencie magnitudo protestatur exhibite". ExpL: „Ascendere per illam tantum scalam, possumus ad deum pervenire, quia non est hic aliud, nisi domus dei et porta celi, ad quam ..."

De auctore huius et sequentium sermonum nihil inveniri potuit.

2. F. 43—43*. R. De annunciacione Marie virginis (sermo).

Inb.: „Transite ad me omnes . . . Quia prima Eva sua temeritate et ne- gligencia nobis viscera misericordie dei exsiccavit". ExpL: „Ut detur mihi gracia ad loquendum, vobis ad audiendum, salutemus eam saluiacione angelica".

3. F. 43—46. (Sermo de annunfiaf ione B. M. V.)

Inc: Jerusalem surge et sta in excelso . . . Ecce propheta sanctus ex-

15

— 266 -

citet nos ut fidelis preco ad hodierne festivitatis gaudium". Expl.: „Hic in gracia salutari et in futuro in gloria coronari. Amen".

4. F. 46 — 46'. R. De annunciacione sermo.

Inc: „Audite celi, que loquar . . . Consuetudinis est, sicut scitis, karis- simi domini mei, ut magna et ardua negocia". Expl. : „Graciam impetremus, ipsam cum archangelo salutemus d(icentes): ave, gracia plena".

5. F. 46'. (De annunf ia(ione B. M. V. sermo.)

Inc: „Audite celi, que loquar . . . Hodie dilectissimi festum gaudissimum et mirabile celebremus" . Expl.: Jpsam matrem misericordie affectuossime salu- temus d(icentes): ave Maria".

6. F. 46—49. (De annunfjatione B. M. V. sermo.)

Inc: „Audite celi, que loquar . . . Legimus, karissimi, in lege veteri sanc- tum Moysen". Expl.: „Ecce me tibi offero ac spirituali salutacione nos dignos efficiat, qui ..."

7. F. 49 — 61. R. Sermo (=epistola) beati Ieronimi presbyteri de assumptione (B. M. V.).

Inc: „Cogitis me, o Paula et Eustochium, ymmo caritas Christi." Expl. : „Cum ipso et vos apparetis in gloria. Amen."

Ed. Migne P. L. t. 30 col. 126—147.

8. F. 61 — 68. (Sermo de assumptione B. M. V.

Inc*: „Que est ista, que ascendit . . . De his verbis, que beate Marie in hodierna sua solempnitate". Expl.: „Ut ad spem eius glorie, de qua hodie minus ydonee sermonem feci, pervenire mereamur ..."

Idem sermo extaf in cod. 567 (7).

9. F. 68—72'. R. De eodem (festo,, i. e. de assumptione B. M. V.). Inc: „Ascendam ad dominum . . . Verba proposita, karissimi, sicut scitis

suntbeatiMoysi(s)".Exp\.: „Nostri,domina,mementosupersidera,ubi regnas . . ."

10. F. 72—76'. (Sermo de assumptione B. M. V.).

Inc: „Beatam me dicent . . . Magnitudo hodierne solempnitatis a dei po- tencia divinatur". Expl.: Etemaliter cantare, quod ipsa nobis digneris im- petrare . . .

11. F. 76'— 81. R. De assumpcione Marie.

Inc: Excutere de pulvere, consurge, sede lerusalem . . . Quando enim rex vel princeps magnus vultfacere suis principibus". Expl.: „Cuius consorcium perducat. Amen."

Idem sermo extat in cod. 567 (5).

16

- 266 -

12. F. 81—83. R. De assumpcione virginis.

Inc.: „Ecce ascendimus Ierosolymam . . . Cum solempnes homines de terra sua recedunt". Expl.: „Super omnes hos Maria ascendit et in eternum regnat .."

13. F. 83—85. (Sermo de assumptione B. M. V.).

Inc: „Vis ire cum homine isto . . . Quare dictus patriarcha Abraham". Expl.: „Et calciamenta in pedibus eius et facit ei convivium magnum et sic peccator deo plene reconciliatur ei cetera".

14. F. 85 — 87. R. Sermo de nativitate beate virginis Marie.

Inc: „Parata sedes tua, deus, a seculo . . . In verbis propositis scilicet duo notantur, sed temporalis beate virginis nativitas". Expl.: „Creatura sic sedit nec ipsa umquam aliquam creaturam sic suscepit".

15. F. 87—88. (Sermo de nativitate B. M. V.).

Inc: „Descendisti in domum viguli . . . Iste vigulus deum significat, qui omnes nos". Expl.: „In annunciacione. Hac hodie natam scilicet laudibus in- veneremur, ut ei cum filio suo in eternum commaneamus. Amen".

16. F. 88 — 90'. R. Sermo (Pseudo-) Bernhardi de nativitate beate Marie semper virginis.

Inc: „De gaudiis properamus ad gaudia et ferventem stilum". Expl.: „Audi nos, nam te filius nichil negans honorat, qui ..."

17. F. 90'— 95'. R. De concepcione beate Marie.

Inc.: „Absit istam rem . . . Quod ergo sanctissima dei genitrix et gloria christianorum" . Expl.: „Quia Christus sic surrexit de muliere natus et fuit maior loanne baptizante, qui . . . ".

Idem sermo extat in cod. 567 (4).

18. F. 95—99. R. De concepcione Marie virginis.

Inc: „Domum maiestatis mee glorificabo . . . Videmus, quod postquam aliquis sapiens artifex". Expl.: „Et consolatricem piissimam in omni miseria . .",

19. F. 99—101*. (Sermo de conceptione B. M. V.).

Inc.: „Dixit deus, fiat lux . . . Scolastice dicunt recte, nisi nomen scieris, cognicio rerum perit". Expl.: Idcirco dicit Anselmus ad episcopos, quod non est verus amator virginis, qui respuit celebre festum concepcionis" .

20. F. 101' — 104. R. De purificacione virginis sermo.

Inc: „Positus est . . . Quia hodie, karissimi, festum non solum gaudiosum, verum fructuosum". Expl.: „Qui in nobis ruinam viciorum et resurreccionem virtutum profecisse operet".

Pf e l f f c r, Catal. cnd. |7 2

- 266 -

21. F. 104—105*. R. De purificacione virginis.

Inc: „Domus lacob venite ambulemus . . . Iacob, karissimi, sicut scitis, interpretatur luctator". Expl.: „Ad quam visionem nos perducat Iesus, lumen eternum, qui ..."

22. F. 105'— 106*. R. De purificacione Marie.

Inc: „Statim veniet ad templum sanctum suum dominator . . . In verbis istis quatuor sunt notanda de adventu filii dei in templum". Expl.: „Beata virgo fuit non sancta solum in anima, sed in corpore. Rogamus".

Idem sermo extat in cod. 505 (1).

23. F. 106—107'. R. De eodem (de purificatione B. M. V.).

Inc : „ Veniet ad templum sanctum suum . . . Antiqui patres cum magno desiderio". Expl.: „Ut ille in templo celesti nos suo patri velit presentari (!) Iesus Christus. Amen".

24. F. 107'— 109'. R. De eodem (de purificatione B.M.V.).

Inc: „Tulerunt illum in lerusalem ... //2 his verbis notandum est." Expl.: „Manete in me, scilicet per dilecionem et ego in vobis videlicet per gracie confirmacionem et consummacionem. Rogamus dominum".

25. F. 109'— 110'. R. De purificacione Marie.

Inc: „Surge illuminare Ierusalem . . . Sicut est conswetudo hominum.quod, postquam expectaverunt" . Expl.: „Apparebit in gloria, ubi lucebit in sanctis lux perpetua".

26. F. 110' — 114. R. De annunciacione beate Marie virginis.

Inc: „Ne timeas Maria . . . Maria sedens secus pedes domini". Expl. : „Graciam et gloriam dabit dominus, graciam in presenti, gloriam infuturo . . *

27. F. 114 — 117. R. De annunciacione Marie.

Inc: „Solem nube tegam . . . Rorate coeli . . . Celum super nubes sunt." Expl. : „Erit ibi status omnium bonorum agregacione perfectus, ubi nos perducere dignetur".

28. F. 117—119. R. De annunciacione Marie.

Inc: „Verbum caro factum est . . . Themate solempnitas hodierna com- mendatur". Expl. : „Per eukaristie in verbo similiter perpetuam confessionem, quod ..."

29. F. 119—122'. R. De annunciacione virginis.

Inc : „Ave gracia plena . . . Cum ut ait beatus leronymus nulli dubium est, quin totum ad gloriam". Expl: „Quo frui magis sitiunt, hoc est illa superna refeccione, ad quam ..."

18

— 266 -

30. F. 122' — 124*. R. De annunciacione Marie virginis.

Inc. : „Missus et angelus . . . In hoc ewangelio tria notantur, Gabrielis ad virginem missio". Expl.: „Creditur autem conceptus VIII. kal. Aprilis et revolutus XXXIII annis, eadem die mortuus est, qui est benedictus. ..."

31. F. 124' — 127. R. De annunciacione Marie virginis.

Inc: „Ecce ancilla domini . . . Verba sunt responsionis beate virginis eis, que dixerat angelus" . Epl.: „Virtutes has istis pedissequis figuratas nobis beata virgo una cum filio suo concedere dignetur, qui ..."

32. F. 127 — 129'. R. De assumpcione virginis.

Inc: „Fons ascendebat de terra . . . Sicut scitis, karissimi, quod in necessitatibus nostris bonum est recurrere". Expl. : „Trahe corda nostra ad superna gaudia, ubi regnas ..."

33. F. 129' — 130'. R. De assumpcione Marie virginis.

Inc: „Qui est ita . . . Si lingwis hominum loquar et angelorum, gene- iricem dei laudare". Expl.: Sic et ipsa est oculus humani corporis ..."

34. F. 130' — 132. De assumpcione Marie virginis.

Inc: „Te assumam et regnabis super omnia . . . Honor, si digne alicui confertur". Expl.: „Humilem spiritu suscipiet gloria. Hanc gloriam ..."

35. F. 132—134. R. De assumpcione (B.M.V.).

Inc: „Veni in ortum meum, soror mea, sponsa . . . Hec verba sunt summi regis". Expl.: „Qui redolet in diebus estatis ..."

36. F. 134 — 136'. R. De assumpcione Marie.

Inc: „Que est ista, que ascendit . . . Anima me liquefacta est . . . loquitur dilectus noster Iesus Christus". Expl.: „Ad gloriam, de exilio ad regnum, de supplicio ad gaudium, ad cuius consorcium nos perducat".

37. F. 136' — 137'. R. De assumpcione virginis.

Inc: „Ducta est Hester in cubiculum . . . Verba ista competunt regine nostre". Expl. ; „Cum iratus fueris, misericordie recordaberis" .

38. F. 137' — 141'. R. De assumpcione virginis.

Inc: „Ducta est Hester . . . Quantum ad historie adapcionem in verbis istis notantur 4or", Expl.: „Et sic dicere potest: hec requies mea, quia inveni, quem diligit anima mea ..."

39. F. 142—144. R. De assumpcione virginis.

Inc : „Que est ista . . . Tanta est dignitas virginis". Expl.: Habeamus accessum ad filium. Rogamus".

19 2*

- 266 —

40 F. 144—146. R. De eodem (de assumptione B.M.V.). Inc: „Elevabitur ut aquila . . . In hiis verbis mistice intellectis" . Expl.: „Et per quod genuit".

41. F. 146' — 149. (De assumpfione Nariae virginis.)

Inc.: „Rex Salomon dedit regine Sabba omnia . . . In quo describitur honor et gloria:" Expl.: „Distribuit graciam et perducit ad gloriam, ad quam ..."

42. F. 149—151'. R. De assumpcione Marie.

Inc: „Signum magnum apparuit in celo . . . Istud verbum de assumpcione." Expl. : „Evasit eam et suppeditavit."

43. F. 151'— 154. R. De nativifate Marie.

Inc : „Lux orta est . . . In verbis istis quantum ad presentem solempnitatem tria possumus considerare." Expl.: Letari debemus modo in presenti per graciam et in futuro per gloriam, ad quam . . . "

44. F. 154 — 156'. R. De nativitate Marie virginis.

Inc: „Parata sedes tua . . . In verbis propositis duo notantur". Expl.: „Peccatum nichil est et nichil sint homines, cum peccant . . . "

45. F. 156—158. R. De nativitate Marie virginis.

Inc: „Orietur stella ex Iacob . . , Qui audiunt me, non confundentur . . . Ultimum verbum propositum scriptum est in Ecclesiastico in laudem virginis" . Expl. : „Ad eternam claritatem lucis eterne ..."

46. F. 158—160'. R. De nativitate virginis.

Inc: „Quasi diluculum preparatus est . . . Quanto locus maior est ei dignior". Expl.: „Non inveniebatur mundum ad recepcionem gracie ..."

47. F. 160—164. R. De nativitate Marie.

Inc: „Paravi lucernam Christo meo . . . David prophetarum eximius." Expl.: Que in matre gesta sunt, demonstravit. Rogemus".

48. F. 164—166. R. De nativitate Marie virginis.

Inc: „Orietur stella . . . Cernens eterna sapiencia verbum patris, agnoscens." Expl.: Jndignabitur , inquit, furor meus et percuciam vos. Rogemus".

49. F. 166—169. R. De nativitate Marie virginis.

Inc: „Sicut sol oriens . . . Tanta est excellencia virginis gloriose". Expl.: „Ad contemplacionem premii eterni per adiutorium virginis Marie et donum beatissime trimitatis, cui est honor ..."

20

— 266 —

50. F. 169—170'. R. De nativitate virginis.

Inc: „Orietur stella . . . leguntur Numeri XXIV. et conveniunt nativitati beate virginis." Expl.: „Sicut cynamomum et balsamum aromatizans etc. Rogemus."

51. F. 170'— 171*. R. De nativitate virginis.

Inc.: „Fecit rex Salomon thronum . . . Rex deus, quiest pacificus". Expl.: „Omne, quod desiderat, adipiscitur et acquiritur".

52. F. 171' — 172. R. De purificatione Marie virginis.

Inc. : „Postquam completi sunt dies purgacionis . . . Ista duo verba nobis sunt proposita." Expl.: „Graciam suam nobis non subtrahat propter peccata nostra, sed effectum verbo suo tribuat."

53. F. 172—174*. (Sermo de purif icatione B. M. V.)

Inc: „Postquam impleti sunt . . . In his verbis materia solempnitatis hodierne." Expl.: „Nec corde concipi, hec hereditas omnibus una, ad quam . . . ."

54. F. 174'— 176'. R. De circumcisione domini.

Inc: „Vocatum est nomen eius . . . Hodie Christus secundum institutum legis circumcisus fuit." Expl.: „In omnibus oracionibus allegat meritum Christi nomen eius subiungendo, dicit per dominum ..."

55. F. 176' — 179'. R. De epiphania domini.

Inc : „In hoc apparuit nobis dei filius . . . Hic est filis meus dilectus

. . . Verba ista ultima proposita sunt verba nostri creatoris." Expl.: „Benig-

nissimam clemenciam totiusque trinitatis habebimus noticiam, ad quam ..."

56. F. 179'— 180'. R. De epiphania domini.

Inc: „Cum natus esset Iesus . . . In premissis igitur verbis tria sunt notanda, videlicet unde magi venerunt." Expl. : „Timor pene et supra te amor eterne glorie, quod ipso nobis concedere ..."

57. F. 180'— 181'. R. De epiphania domini.

Inc: „Ab oriente venerunt magi . . . In verbis istis notare possumus septem." Expl.: „In auro namque deum regem, in thure curam officii sacerdotalis et in mirra dominicam sepulturam."

58. F. 181'— 184. R. De annunciacione Marie virginis.

Inc. : „Hec est dies boni nuncii . . . Hodie, karissimi, celebramus diem, sicut gloriosa virgo." Expl.: „Ab ipso corripitur et obicitur ei illud Ysaie: Adipe victime tue non honorasti ..."

59. F. 184—203. R. Incipit (Alberti Magni) contractus (sermo) de an- gelica salutacione ad Mariam virginem.

21

- 267 —

Praemisso indice capitulorum prologus inc. : „Loqui cupiens de virgine gloriosa lingwa deficit." Opus inc: „Ave gracia plena. Verbum domini quad- rupliciter." Expl.: „Quartum concipit securitatem dominice recurreccionis . . . "

Opus ineditum. Cf. Analccta Bollandiana t. 21 col. 368. — F. 204 scriptura vacat.

60. F. 205—214. R. Tractus sancti (Pseudo-) Bernhardi super: Stabat iuxta crucem.

Inc: „Sicut christiane religionis defectus ex ariditate." Expl. : „Ut illa te tandem summat in gloriam suam, ubi regnat ..." Opus spurium. — Idem tractatus extat in cod. 265 (2). Sequitur breve additamentum manus alterius.

61. F. 214' — 215'. (Lectiones breviarii in festo assumptionis B. M. V.).

62. F. 215* — 218*. R. Omelia Anshelmi Cantuariensis episcopi (in festo assumptionis B. M. V.).

Ed. Migne P. L. t. 95 col. 1505—1508.

267

Membr. s. XIV in; f: 157; 51X20'5 cm; col. 2; manus I; ligat. rec. ; litterae initiales rubrae et caeruleae cum ornamentis ; f. 1; titulus codicis: „Flores beati Bernhardi" et: „Liber Newnburgensis" , s. XIV.; f. 2: „Can. reg. Claustroneoburgensi bibliothecae inscriptus 2. Iunii 1656."

l.F. 2 — 156. R. (f. 3) Incipit liber exceptionum collectarum de diversis tractatibus beati Bernhardi, Clarevallensis abbatis, (a Guilelmo s. Martini Tornacensis monacho).

Prol. inc: „Cum non essem alicui exercicio magnopere occupatus." Capitulis libri I. praemissis opus inc: „Quid est deus, qui est? Merito quidem nil con- petencius eternitati." Opus (lib. X.) f. 152 expl. : „Configuratum denique corpori claritatis sue."

2. F. 152' — 156 R. Incipiunt excerpta (de dictis sancti Bernhardi de dignitate et excellencia beate Marie).

Capitulis VI praemissis inc: „Non est, quod me magis delectet." Expl.: „ Te quoque intercedente participes nos faciat glorie et beartitudinis sue Iesus Christus ..."

Sequntur de dictis quaedam sententiae de diversis tractatibus s. Bernhardi. Idem opus asservatur bibliotheca nationali Vindobon. (N. 987), a Denis o. c. I 1083 descriptum.

Editiones vide ap. Hain o. c. N. 8220.

Guilelmus (Willermus) s. Martini Tornacensis monachus ca. a. 1240 floruit. Cf. Hurter IV 65; Fabricius Mansi III 154. F. 156' script. vacat. F. 157 exhibet tractatulum incompl. inc: „Quod manducare noceat", s. XIV.

22

— 268

268

Chartac. s, XV. f. 324; 31X21 cmjmanus I; ligat. rec; f. 1 initialis deaurata, variis coloribus picta cum ornamentis; f. a cap. b' et f. ad calc. a membr. frag- mentum hebraicum (secundum investigationes doctissimi viri Rabbi Dr. A, Z. Sdiwarz Vindobonae nobis comiter expositas) ex abbreviatione ccmpendii in Talmud ab Aser ben Jechiel scripti Nedarim XI, 1 usque ad finem, Qiddusin III 17 — IV usque ad finem et Niddeh I 1— IV, 2, s. XV.; f. a cap. b: „Can. reg. Claustroneoburgcnsi bibliothecac iure inscripius 9. Septembris 1656."

1. F. 1—28. R. Incipiunt sermones beati Bernhardi, abbatis Clareval- Iensis.

Inc; Jiodie, fratres celebramus adventus domini initium."

Ed. Migne P. L. t. 183.

f. 15—17': col. 119—122 f. 17—20 : col. 122—126 f. 20—21': col. 126—127 f. 21 —24 : col. 131—137 f. 24 —28 : col. 137—141.

F.	1— 5 :	col.	35—	40
f.	5— 7:	col.	40—	43
f.	7— 9':	col.	43—	47
f.	9—12 :	col.	90—	94
f.	12'— 15 :	col.	87—	90

2. F. 28 — 32'. R. Sermo beati Bernhardi (?) de epiphania domini.

Inc. : „Triplicem huius festivitatis racionem." Expl.: „Ubi nullus dolor, sed sempiternus honor inhabitai prestante domino salvatore ..." In editione Migne non inveniendus; cf. Denis II 543 sq.

3. F. 32* — 51*. (Sermones beati Bernhardi, abbatis Clarevallensis.)

Inc: „Apparuit benignitas salvatoris nostri dei. Gracias deo." Ed. Migne P. L. t. 183.

F.32'— 36': col. 141—147

f. 36'— 38 : col. 147—153

f. 38 —39 : col. 153—155

f. 39'— 41': col. 155—157

f. 41'— 44 : col. 167—171

f. 46'— 48': col. 183—186

f. 48'— 50 : col. 173—176

f. 50—51': col. 176—178

4. F. 51'— 54. R. Sermo beati Bcrnhardi (?) abbatis de proprietatibus lacrimarum.

Inc : „Bis quinas naturas lacrime principaliter habent." Expl. : „Donec ipsa velit sponsa sponsi Iesu Christi domini nostri, qui ..."

In impressis inveniri non potuit. Idem sermo extat in cod. 165 (4).

5. F. 54—102. (Sermones beati Bernhardi.)

Inc: „Dentes candidi sunt et fortes, carnem non habent."

Ed. Migne P. L. t. 183.

F. 54 — 55 : col.; 716 — 717 (initum ap. nos deest);

23

268 —

f. 55 —57 : col. 365—368

f. 57 —58 : col. 368—369

f. 58 —59 : col. 297—300

f. 59 —61 : col. 253—256

f. 61 —63 : col. 256—271

f. 63'— 65': col. 271—273

f. 65'— 73 : col. 273—288

f. 76—76': col. 666;

f. 76—79 : col. 736—739

f. 79—82 : col. 291—296

f. 82—83': col. 296—299

f. 83—85 : col. 299—301

f. 85—90': col. 309—316

f. 90—93 : col. 301—304

f. 93 —96 : col. 304—309

f. 96 —98 : col. 323—326

f. 98'— 102: col. 326—330.

6. F. 102—105. R. (Sermo beati Bernhardi?) De septem donis Spiri- tus sancti.

Inc: „Mediator dei et hominum Christus Ihesus, qua conveniencia et ne- cessitate in reconciliacione." Expl. : „Et suos intelligencie dona discernere faciat, per eundem ..."

In impressis non inveniri potuit. Cf. Denis II 542. — Idem sermo in cod. 261 (5).

7. F. 105—115. (Sermones beati Bernhardi.)

Inc: „Ut inhabitet gloria in terra nostra, misericordia et veritas voviaverunt sibi."

Ed. Migne P. L. t. 183.

F. 105— 110': col. 383—390; f. 112—112': col. 369—370;

f. 111—112 : col. 369—372; f. 112'— 114': col. 390—392.

8. F. 115—116. R. Sermo beati Bernhardi (?) abbatis de pena et gloria crucis.

Inc : „ Grave iugum super filios Adam a die nativitatis eorum . . . Quam diu filius sum veteris Adam." Expl. : „Ipsa est mestorum consolacio et esurien- cium refucio et perfectorum gloriacio per eum, qui in ea pependit dominum nostrum ..."

9. F. 116—120. R. Sermo beati Bernhardi (? beati Petri Damiani?) de sancta cruce.

Inc: „De virga Yesse advenimus ad virgam crucis." Expl.: Gloriare in cruce domini nostri, qui est deus benedictus ..."

Ed. Migne sub auctore Petro Damiano P. L. t. 144 col. 761 — 766.

10. F. 120—124'. R. Sermo (Petri Damiani? s. Bernhardi?) de apostolis videlicet Petro et Paulo.

Inc: „Hodierna dies, dilectissimi, clara est et sollempnis universamque creaturam." Expl.: „Ad intercessionem Petri pervenire valeamus, qui est deus benedictus."

Ed. Migne P. L. t. 144 col. 649—652. — Idem sermo extat in cod. 264 (44).

24

— 268 —

11. F. 124—128'. R. Sermo beati Bernhardi (? Petri Damiani?) de sancto Benedicto abbate.

Inc: „Dicit Symon Petrus ad Iesum: Ecce nos reliquimus omnia. In huius patris nostri precipua sollempnitate." Expl.: „Ut habundancius habeamus, lesus Christus dominus noster ..."

Ed. Migne P4L. t. 144 col. 548—553. — Idem sermo in cod. 264 (52).

12. F. 128—133. R. (Sermo s. Bernhardi? Petri Damiani?) De sancta Naria Magdalena.

Inc: „Hodie misericordia et veritas obviaverunt sibi et multitudo miseraci- onum domini." Expl. : „Placatum nobis iudicem nostrum reddat, amicum suum, qui est benedictus ..."

Ed. Migne P.,L. t. 144 col. 660—666 et t 185 col. 213—220. — Idem sermo in cod. 264 (25).

13. F. 133—144. (Sermones beati Bernhardi.)

Inc: „Virgo hodie gloriosa celos ascendens supernorum civium gaudia." Ed. Migne P.L.t. 183.

F. 133 —135 : col. 415—417; f. 138'— 141 : col. 421—425;

f. 135—138 : col. 417—421; f. 141—144': col. 425—430.

14. F. 144' — 148. R. Sermo dulcissimus Petri Damiani (? s. Bern- hardi?) in assumpcione sancte Narie.

Inc: „Hic totum decurrat ingenium et aureus sermo." Expl.: „Nam te filius nichil negans honorat, qui est deus ..."

Ed. Migne P. L. t. 144 col. 717—722. — Idem sermo in cod. 264 (56).

15. F. 148—153. R. Sermo beati Bernhardi (? Petri Damiani?) de nativitate beati Narie virginis.

Inc: „De gaudiis properamus ad gaudia et ferventem stilum." Expl.: Graciosius lucent, cum potuerunt revelari."

Ed. Migne P. L. t. 144 col. 736—740. — Idem sermo in cod. 264.

16. F. 153—162. (Sermones beati Bernhardi.)

Inc: „Festivitas hodierna, fratres, tanto nobis debet esse devocior." Ed. Migne P. L. t. 183.

F. 153— 155': col. 517—521; f. 157-158': col. 523—526;

f. 155'— 157 : col. 521—523; f. 158'— 160': col. 447—451;

f. 160—162 : col. 451—453.

17. F. 162—166'. R. Item sermo (s. Bcrnhardi? Petri Damiani?) de angelis.

Inc: „Circa rerum cardinem versamus". Expl.: „Videbimus eum in decore suo, qui est deus benedictus."

Ed. Migne P..L. t. 144 col. 794—800. — Idem sermo in cod. 264 (27).

25

- 268 —

18. F. 166' — 173'. R. (Sermo beati Bernhardi). In festo omnium sanc- torum.

Inc: „Festivitas omnium sanctorum hodie celebratur et dignum est." Expl.: „Absque omni dilacione percipitur ab eodem domino nostro ..." Ed. Migne P. L. t. 183 col. 453—462.

19. F. 173—179. R. Item dc eodem (festo omnium sanctorum sermo s. Bernhardi).

Inc: „Non immerito, fratres, nec ad insipienciam." Expl.: „Graciam in oculis eius, qui . . . "

In impressis non inveniri potuit. Cf. Denis II 985. I

20. F. 179—181. R. Item sermo beati Bernhardi abbatis in festo omnium sanctorum de nostra calamitate ct sanctcrum felicitate.

Inc: „Quia sanctorum omnium festivam hodie, dilectissimi." Expl.: „Donec veniai dies illa, qua adimplebit eos leticia cum vultu suo." Ed. Migne P. L. t. 183 col. 462—466.

21. F. 181—184. R. De omnibus sanctis sermo utilis (s. Bernhardi? Petri Damiani?)

Inc: „Hodie serenior dies arrisit nobis et sol." Expl.: „Perducant nos ad sponsum ecclesie, qui est deus ..."

Ed. Migne P.L. t. 144 col. 811—815. — Idem sermo in cod. 264 (19).

22. F. 184—185. R. De trina qualitate iudicorum sermo beati Bernhardi (?) abbatis.

Inc: „Quid retribuam domino . . . Indicabo tibi homo, quid sit bonum." Expl: „Cum ad eius similitudinem reformaris." Amen.

Ed. Migne in opera spuria s. Bernhardi P. L. t. 184 col. 1133 — 1136. Idem sermo in cod. 165.

23. F. 183—187*. R. Sermo beati Bernhardi (?) abbatis in annunciacione sen incarnacione dominica.

Inc: „Adest nobis, dilectissimi, sacratissima dies dominice incarnacionis." Expl.: „Adopcionis fratribus primogenitus lesus Christus ..." In imprcssis non inveniri potuit.

24. F. 187—192'. R. Sermo beati Bernhardi (? Petri Damiani?) de adventu domini.

Inc: „Exultate, fratres, in domino, quia de domina illa." Expl. : „Sponsa ad sponsum, qui est deus benedictus ..."

Ed. Migne inter opera spuria s. Bernhardi t. 184 col. 832 — 838 et inter opera Petri Damiani t. 144 col. 557—653. — Idem sermo extat in cod. 264 (26).

26

F. 198'— 201': c. 47— 50

f. 201'— 203 : c. 337—339

f. 203—206': c. 359—366

f. 206'— 210 : c. 392—398

- 268 -

25. F. 192—195. R. Sermo beati Bernhardi (?), abbatis in raniis pal- marum.

Inc.: „David futura spiritu previdens." Expl. : „Ut eum laudare et cum eo regnare valeatis, qui . . . "

In impressis inveniri non potuit. — Cf. Denis II 1002. Idem sermo in cod. 264.

26. F. 195—198'. R. Sermo beati Bernhardi (? Petri Damiani?) de sancto Stephano.

Inc: „Adhuc filium virginis habemus pre manibus." Expl.: „Ne statuat vobis aliquod peccatum qui est deus benedictus ..." Ed. Migne P. L. t. 144 col. 853—857.

27. F. 198—226. (Sermones sancti Bernhardi.)

Inc: „Dignum est, fratres, ut tota devocione domini celebremus adventum."

Ed. Migne P. L. t. 183.

f. 210—213': c. 481—489;

f. 213—221 : c. 489—499;

f. 221—223 : c. 499—502;

f . 225 —226 : c. 677—679.

28. F. 226—231. R. Sermo beati Bernhardi (? Petri Damiani?) in vigilia nativitatis domini.

Inc: „Hodie de mari ad portum, de promissione ad premium." Expl.: Jnnoceniibus brachiis amplectamur, qui est benedictus ..."

Ed. Migne inter opera Petri Damiani t. 144 col. 839 — 846.

29» F. 231—236. R. Sermo beati Bernhardi (? Petri Damiani?) in festivitate sancti Andree apostolL

Inc: „Ad quietum studium et attentum silencium." Expl.: „Et in se credere sponsus ecclesie, filius Marie, qui est deus ..." Ed. Migne P. L. t. 144 col. 828—834.

30. F. 236—242. R. Sermo beati Bernhardi (? Petri Damiani?) in festi- vitate sancti Nartini episcopi.

inc: „Nobilis ille confessor, sacerdotum gloria." Expl.: „Pacienter audistis me de illius paciencia disputantem, qui est benedictus ..." Ed. Migne P. L. t. 144 col. 815—822.

31. F. 242—245*. R. Sermo beati Bernhardi (? Petri Damiani?) in festo sancti Nycolay, episcopi.

Inc.: „Nicolaus isie deo dilectus, ymo vere electus." Expl.: „Amico suo pro nobis hodie supplicare dignetur, qui est benedictus ..." Ed. Mignc P. L. t. 144 col. 835—839.

32. F. 245—247'. R. Sermo beati Bernhardi abbatis in viglia Petri e( Pauli.

27

- 269 -

Inc: „In sanctorum vigiliis necesse est, vigilare hominem spiritalem." Expl.: „Amicum suum, iudicem nostrum, qui est deus benedictus ..." Ed. Migne P.L. t. 183 col. 403—406.

33. F. 247—249'. R. Sermo beati Bernhardi abbatis in festo sanctorum Petri et Panli.

Inc: „Gloriosa nobis solempnitas illuxit, quam preclari martyres." Expl.; „Et omnia reliquerunt propter nomen tuum, quod est benedictum ... * Ed. Migne P. L. t. 183 col. 406—408.

34. F. 249'— 317'. R. Incipit tractatus beati Bernhardi abbatis (rectc; B. Ogerii, abbatis Lucedii) super sermonem domini ante diem festum Pasce.

Praefatio inc: „Pascalibus dapibus esuriens." Opus inc: „Ante diem festum

pasce sciens lesus . . . Audistis, dilectissimi fratres, cum ewangelium legeretur

. . . Verbum patris, filius dei, quod pro salute generis humani." Expl. : „Hoc

premium, videlicet se ipsum, nobis concedat Christus, qui sine fine vivit ..."

Ed. Mi^ne P. L. t. 184 col. 879—950.

Ogerius (Oglerius), ord. Cisterc, abbas Lucedii in dioec. Vercellensi a. 1123 floruit. — Cf. Hurter IV 26.

33. F. 317—319. P. Sermo beati Augustini (?) episcopi de virtute humilitatis et obediencie.

Inc: „Nichil sic deo placet, quam obediencia." Expl. : „Qui habet aures audiendi, audiat in Christo Iesu domino ..."

Ed. Migne inter opera spuria s. Augustini P. L. t. 40 col. 1221 — 1224.

36. F. 319' — 324'. (Index sermonum eorumque initiorum.)

Alia manu s. XV.

269

Chartac. et membr. (sex priores sexterni et decimus quartus sexternus ab cx- teriore parte plagulam membranaceam habent) s. XIV. ex.; f. 336; 28,2x21 cm; col. 2; man. plur. (f. 242 — 277': Ioannis, cantoris in rapnasterio Campilii); ligat. rec; f. a cap. b: fragmentum chronicae rhythmicae Austriacae anonymi (1152 — 1268) s. XIII. ex., sc versus 341 — 349 a bibliopega partim mutilati (versus 1 — 111 vide in primo fragmento eiusdem chronicae in cod. nostro 79 asservato), cf. edit. Wattenbach Monum. Germ. histor. Scriptores t. XXV 357 sqq. et Ernst Klebel, Die Fassungen und Handschriften der osterr. Annalistik, Jahrbuch f. Landeskunde von Niederoster- reich, Neue Folge, XXI. Jahrg. (1928), S. 80 ff.; f. ad calc a: fragmentum missalis s. XIV.; f. a cap. c: „Can. reg. Claustroneoburg. bibiiothecae iure inscriptus 9. lulii 1656"; f. 1, 126, 335: „Liber sancte Marie virginis in Newburga, s. XV.

1. F. 1—212. (Alberti Magni expositio in evangelium s. Ioannis.) Prol. inc: „Aquila grandis magnarum alarum longo membrorum ductu ... //2 ista auctoritate commendatur lohannes ewangelista." Explanatio

28

- 269 -

prologi s. Hieronymi in ewangelium s. Ioannis inc. f. 3': „Huic libro Hiero- nymus premittit prologum." Expositio super evangelium inc. f. 6: „In principio erat verbum. Iste liber, ut diximus, ut de subiecto est." Expl.: „Mistica nobis viam spiritus sapiencie aperiat, qui ..." Edit. Lugdun. 1651, XI 1—340.

2. F. 212—241. (Expositio super evangelium s. Natthaei c. V. — VIII. et c. I.).

Inc: „Videns autem Iesus turbas . . . Hic ponitur lacio nove legis." Expl.: „Cum turbe ammiracionem introducit et hoc est, quod dicit glo(sa).a

Expositio c. I. inc: „Liber generacionis Iesu Christi . . . Hic incipit tractatus, qui dividitur (in) partes quaterdenas." Expl.: Jnterpretacionum pre- dictorum nominum, sicud et plane patet in glosis."

3. F. 242 — 269. R. Incipit tractatus beati Bernhardi, abbatis Clarevallen- sis super psalmum: Qui habitat.

Prol. inc: „Considero laborem vestrum, fratres, non sine multo miseracionis affectu." Explanatio inc: „Qui habital in adiutorio altissimi . . . Quis sit divini inhabitator adiutorii, per eos, qui non inhabitant illud." Expl.: „Cum viderint oculi mei salutare tuum, lesum tuum, dominum meum, qui ..."

Ed. Migne P. L. t. 183 col. 185—254.

4. F. 269 — 277. R. Incipit sermo eiusdem (s. Bernhardi) de quatuor virtutibus, scilicet humilitate, obediencia, timore et karitate.

„Quia humilitas est genetrix virtutum et hominis humilitas non ab homine . . . Christus vero, cum in forma dei esset . . . Exinanivit dico, ut fieret minor patre." Expl.: „Omnem ordinem racionemque caritatis."

Cf. Migne P. L. t. 184 col. 792 — 812, inter opera S. Bernhardo supposita, cum qua editione textus noster non omnino concordat.

Sequuntur sententiae variae S. Bernhardi, praesertim de caritate. Ad calcem: (R.) „Explicit hoc totum.

Scriptoiis nomen, si forte queris et omen,

Iohannes vocitor et sum officio cantor,

In claustro florum dicto Campusliliorum

Ordinis illorum, qui dictus est Griseorum.

Se moribus griseos faciunt nec non simul illos,

Qui sunt hiis iuncti, quia sciunt hoc bene cuncti."

5. F. 278—306. (Innocentii III. papae sermones de tempore et de sanctis.)

Prol. inc : Jnnocencius episcopus, servus servorum, dilecto filio Arnoldo, abbati Cysterciensi . . . Prophetica docet auctoritas, quod beati sunt." Sermones inc: „Cum venit plenitudo temporis . . . In propositis verbis apostoli IHJor precipue considerare debemus."

29

- 269 -

Ed. Migne P. L. F. 278 —281 : f. 281 —282': f. 282—284 : f. 284—288*: f. 285'— 286': f. 286—288 : f. 288—289': f. 289—291 :

t. 217. c. 309—320 c. 320—324 c. 327—333 c. 333—337 c. 337—341 c. 341—346 c. 451—455 c. 455—459

f. 291—292': f. 292—294 : f. 294—295': f. 295—297': f. 297'— 300 : f. 300'— 301 : f. 301 —302 : f . 302 —305 :

c. 459—465 c. 465—469 c. 483—489 c. 345—350 c. 505—514 c. 351—354 c. 354—357 c. 357—366

f. 305 —306 : c. 367—371.

6. F. 306 — 310. (Sermo Innocentii III. de eleemosyna.)

Inc. : „Date elemosinam . . . Nemo digne posset elemosinam commendare, quoniam ipsa veritas." Expl.: „Contra omne periculum est medicina."

Sermo a Migne omissus; idem sermo extat in bibl. monast. Cremifan. (cod. 2, 16); cf. Schmid, catal. cod. manuscript. Lentii 1877.

7. F. 310 — 324'. (Innocentii III. papae sermones de tempore et de sanctis.).

Inc: „Ductus est Iesus in desertum a spiritu . . . tres sunt, qui temptant: deus, demon, homo."

Ed. Migne P. L. t. 217.

F. 310 —311': c. 371—375

f. 311'— 312': c. 375—381

f. 313'— 314': c. 381—385

f. 314'— 316 : c. 385—389

f. 316—317 : c. 389—395

f. 317—318: c. 393—397;

f. 318—319': c. 397—400;

f. 319'— 319': c. 415;

f. 319'— 321*: c. 399—405;

f. 321'— 323 : c. 405—410;

f. 322*— 324 : c. 410—415.

8. F. 324 — 330'. (Statuta canonicorum regularium.) R. De novicio, qualiter recipiendus sit et vestiendus.

Inc: „Novicius, qui se ad communem vitam transferre." Expl.: „In singulis quatuor temporibus facimus per vigilias et missam." Cf. cod. 80 (3).

9. F. 330—333. R. Notabilia super regula beati Augustini.

Inc: „In primitiva ecclesia, cum oriri ceperunt religiones,fueruntduogenera religiosorum." Expl.: Jnquirat de ipsorum necessitatibus et pie subveniat eis etc. Laus tibi Christe."

10. F. 333' — 335*. (Sermo de passione domini.)

Inc : „[I]esus, ut sanctificaret per suum sanguinem, extra portam passus est . . . In quo quidem verbo innuuntur quator." Expl. : „Ius reddere possumus." De auctore nihil inveniri potuit. — F. 336 script. vacat.

30

— 270 — 270

Membr. s. XIV. in.; f. 103; 31,4X21 cm; col. 2; man. II; ligat. rec; f. 80sqq.: delineationes meteorologicae; teg. ant. b in schedula membr. adligata index contentorum, s. XVI. in.; f. 1, 102': „Liber sancte Marie in Newnburga Claustrali," s. XV.; f, 103: „pro III solidis," pretium, quo codex emtus est (?); margines infe- riores foliorum humore laesae et a tineis arrosae; f. 1 in margine: registrum contentorum s. XIV.

li F. a cap. b'. R. Incipit carmen (seu dispufafio infer corpus ef animam Gualferii Mapes) cancellarii Parisiensis.

Inc,- „[N]octis sub silencio tempore brumali." Expl.: „Et me Christi manibus totum commendavi. Amen."

In fine: „Fut esset den man, waz er der puech than. Qui te furetur, per culum falce cremetur."

Ed. Florileg. Cassinense IV 253—257. Cf. Huemer, Wiener Studien IX (1887) 90; Denis I 1272, 2318, 2464, 3091, II 1598; Chevalier, Repert. hymn. III 390; Bale, Index Britanniae script., Oxford 1902, p. 109.

Idem opus in cod. 576 (5) (s. XV.).

2. F. 1 — 40. R. Incipit liber domini Alberti (Magni), episcopi Ratis- ponensis, cuius tractatus primus est de modo, quo recognoscenda est anima.

Inc: „Omnibus, que de corpore mobili et de mobili secundum locum dicenda erani, expeditis." Expl.: „Hec igitur de anima, secundum quod in se ipsa con- sideratur, determinata sufficiant."

(R.) Explicit dominus Albertus (Magnus) episcopus in librum (Ari~ stofelis) de anima.

Edit. Lugdun. 1651, III 1—189.

3. F. 40'— 42'. R. Incipit (Alberti Magni) liber de nufrimento et nufrito.

Inc: „De anima secundum se ipsam in precedenti libro determinatum est, sed quia non tantum secundum se ipsam querimus cognoscere animam." Expl.: „Hec igitur de nutrimento et nutrito secundum suum diversum esse secundum Perypateticos dicta sunt a nobis . . . " (R.) Explicit dominus Albertus com- mentator, episcopus Ratisponensis.

Edit. Lugdum. 1651, V 175—184.

4. F. 43 — 44'. R. Incipit tractatus domini Alberti (Magni?) de sensu communi et de V potenciis anime.

Tractatus de sensu communi inc: „Queritur de sensu communi, et primo queritur, que sit nescessitas ponendi sensum communem. Ad quod dicendum, quod in omni natura, que pluribus est communis." Expl.: „Communis dicitar, quod per posterius sentit omnia sensata propria." R. (Tractatus) dc quinque sensibus interloribus seu de V viribus apprehensivis sensitivis (inc) : ,,/SJunt

31

- 271 -

autem secundum quosdam philosophos partes anime sensibiles apprehensive V." Expl.: „Et sic patet de V utilitatibus (recte; viribus) apprehensivis sensitivis. Deo gracias."

Vide Grabmann, Die echten Schriften des hl. Thomas von Aquin o. c. t. XXII 254 sqq.

5. F. 44'— 45. R. Incipit dominus Albertus (recte: Johannes Hispanus) in librum de secretis secretorum (Pseudo-) Aristotelis.

Prol. inc: „Cum de utilitate corporis veluti (!) tractabamus." Tractatus inc: „Alexander, cum tuum corpus sit corruptibile." Expl.: „Ubi hyemps incipit."

Cf. cod. 736 (4) et 795 (9). Vide Forster, Handschriften und Ausgaben des pseudoaristotelischen Secretum Secretorum in Centralblatt f. Bibliothekswesen VI 1 sqq.; Grabmann, Forschungen iiber die lateinischen Aristoteles-Obersetzungen des 13. Jahrhunderts in Beitrage zur Geschichte der Philosophie des Mittelalters, B. XVII, Heft 5—6, p. 250 sqq.; Rose, o. c. II 3, 1238.

6. F. 43 — 46'. R. Epistola (Alberti Magni?) de custodia humane nature. Prol. inc: „Libellum, quem premisi tibi omni creature exhibitum." Epist.

inc: „Omne utique corpus hominum vel pecudum." Expl.: „Salvatur enim virtus eorum." (R.) Expliciunt compendia domini Alberti, episcopi Ratisponensis.

7. F. 47 — 55. R. Incipit phylosophya (pauperum) domini Alberti (de Orlamunde).

Inc: „[P]hylosophya dividitnr in 3 partes: logicam, ethicam et physicam." Expl.: „Ex quibus cor calescit et infrigidatur." R. Explicit phylosophia Itrebsa Laudetur Christi circumcisio. Amen.

Cap. 31 et 32 parfis IV. et cap. I partis V. desunt, in fine autem textus noster capitulo uno amplificatus ext. — In bibl. Monac. hoc opus adscriptumestAlberto de Orlamiinde; cf. Grabmann, Die Philosophia pauperum und ihr Verfasser Albert von Orlamunde in Beitrage zur Geschichte der Philosophie des Mittelalters, Bd. XX, Heft 2, pag. 20 sqq. —

Cf. cod. 749 (6, 7). — F. 55 script. vacat. — F. 56 additamentum manus alterius exhibet.

8. F. 56'— 103. R. Incipit liber Netheororum domini Alberti (incompl.). Inc: „In sciencia naturali corpus mobile subiectum est." Lib. IV. tract. I.

cap. XII. expl.: „Que translative dictis digestionibus sunt similes." In ed. Lugdun. II 1 — 156. — F. 103 script. vacat.

271

Membr. (f. 1—92) s. XIV. et (f. 94—212) s. XIII., f. 34—212 orig. ital.; f. 212; 30,6x21 cm; col. 2; man. III.; ligat. rec; litterae initiales rubrae et caeruleae; f. ad calc. a: fragmentum hebraicum s. XIV.: (secundum indagationes doctissiml Rabbi Dr. A. Z. Schwarz Vindobonae, nobis ab eo benigne parefactas,) expositio super

32

- 271 -

Selihoth (commentarius ad Mahzor); f. 57 et 211': „Liber beate Marie virginis in Newn- burga Claustrali", s. XV.

1. F. 1 — 26'. (Alberti Magni libri tres de anima, incompL).

Ab initio manc. inc. (L. II. tract. I cap. IX. per verba): „ . . . et propter quam causam hoc contingat." ExpL; „Hec igitur de anima, secundum quod in se ipsa consideratur, determinata sufficiant."

In edit. Lugdun. 1651 III 56—189. — Idem opus in cod. 270 (2).

2. F. 26' — 33. (Alberti Magni tractatus de anima secundum opiniones aliorum.)

Inc: „[P]rincipium autem questionis est, secundum artem determinacionis." ExpL: „Non igitur in eis est una numero anima. Require in principio libri de anima."

In edit. Lugdun. 1651 III 12—46. — F. 53' script. vacat.

3. F. 34—74. Inc: „Misericors et miserator dominus, cuius misericordie non est numerus, misericorditer semper agens et salutem peccatorum siciens." ExpL: „Versus: per dispensacionem." (R.) Explicit de penitenciis et remiS" sionlbus et de dispensacionibus copiose (ex summa Henrici de Secusia super titulis decretalium.)

Summa extat in cod. 97. — Cf. Schulte, Quellen II 128.

4. F. 74*— 92\ (Commentarius in lib. I. t. I c. 1, 2 et lib. III t. XLI

c. 6 decretalium Gregorii IX.).

Comm. in c. 1. 1. I. 1. I. inc: „Firmiter credimus. Quare conditor canonum incipit a fide." Comm. in c 2. t. I. 1. 1. inc: „Dampnamus. Postquam dominus Innocencius II/us determinavit de veritate fidei katholice." Comm. in c. 6. t. XLI. 1. III. inc: „Cum Marthe etc. Circa canonem misse, de quo hic agitur et circa ea, que canoni sunt annexa." ExpL: „Pro quo precatur."

De auctore nihil inveniri potuit. — F. 93 script. vacat.

5. F. 94—212. R. Summa (Ioannis Faventini) de decreto.

Ab initio manca, inc (intra d. XXI per verba): „ . . . non in ista parte capituli." ExpL: „Et gloriam sempiternam."

Alia recentiore manu: „Summa magistri Ioannis Faventini super decreto. Sed a principio deficit quinternus."

Eadem summa, nondum edita, compilata ex Rufinini et Stephani summis, continetur cod. 655, a Schulte, Sitzungsberichte d. phil. hist. Classe d. Kais. Akad.

d. Wissensch., 57. Bd., 578 — 595, diligenter descripta.

Ioannes Faventinus, episcopus, addictissimus partibus Friderici I. imp., ipsum ad bellum sacrum comitatus obiit a. 1190.

Cf. Schulte, Quellen I, 137—140; Hurter IV, 159. F. 212 — 212' sequuntur additamenta.

P f e 1 f f e r, Catal. cod. 33 3

— 272 - 272

Membr. s. XIV. med.; f. 104; 35,7X23 cm; col. 2; man. I; ligat. rec; littera initialis prima rubro et flavo colore exarata, reliquae rubrae; teg. ant. b in schedula membr. adligata titulus codicis, s. XV. ex. ; f. a cap. b c et f. ad calc. a: fragmentum antiphonarii s. XII. cum neumis; f. a cap. c: „Can. reg.Claustroneoburg. bibliothecae inscriptus 18. Sept. 1656"; f. 1, 7, 32, 49, 51, 69, 95, 101: „Liber sancte Marie virginis in Newnburga Claustrali", s. XV.; in marginibus tituli capitulorum pro rubricatore annotati et variae emendationes; f. 103 syllabus abbreviaturarum in codicibus saepe- numero adhibitarum, s. XV.

1. F. 1 — 45*. R. Incipit Albertus (Magnus) super missam.

1. Prolog. inc: „Dixit dominus: Ecce ego declinabo . . . In quo verbo duo promittit dominus." II. Prolog. inc: „Anima mea desideravit te . . . Hec verba dixit Ysaias in desiderio." Opus inc: „Horum igitur primum clamorem." Expl.: „Alia subtilia melioribus relinquendo."

Edit. Lugdlun. 1651 t. XXI; divisio tractatus in capitula in codice nostro ab edita differt.

2. F. 45'— 101. Inc: „Quia autem de sacramento altaris." ExpL: „Multa in eis dicta invenient." (R.) Explicit summa de corpore domini, a fratre Alberto de ordine predicatorum compilata.

Edit. Li^gdun. 1651 t. XXI; divisio tractatus in capitula in codice nostro ab edita differt.

3. F. 101 — 101*. R. Oracio (Alberti Magni) de corpore domini.

Inc.: „Omnipotens sempiterne deus, fili dei unigenite, qui ex nostro et a nobis et propter nos." Expl.: „Operaris in eis omnem sue beatitudinis perfec- cionem, qui . . . Amen" (R.) Explicit oracio fratris Alberti episcopi ad corpus domini.

Edit. Lugdun. 1651 t. XXI.

4. F. 101'. (Oratio Alberti Magni ante conceptionem libri super missam.)

uNunc autem laborabimus ad misteria totius misse explananda adiuvante eo, de cuius dulcissimo corpore iam balbuciendo locuti sumus. Salve salus mundi, verbum patris, hostia vera, viva caro, deitas integra, verus homo. Tibi incorporati mereamur offerri in templo maiestatis divine ad corpus tuurn, quod in dextera patris est, tibi sociari, ut eternitatis tue futuri simus participes et beatitudinis tue consortes et sancte incorporacionis tue concor- porales, quia tibi est honor et gloria in secula seculorum. Perficiant in nobis, domine, tua sacramenta, que continent, ut quod nunc specie gerimus rerum veritate capiamus. Per Do- minum nostrum Iesum Christum, Ji(lium) tu(um), qui te(cum) est."

34

— 273—274 - 273

Membr. s. XV. in.; f. 201; 34,9x26 cm; col. 2; man. I; ligat. rec; litterae initiales rubrae et caeruleae; f. 2 initialis cum ornamentis auro et variis coloribus exaratis, f. 6 initialis deaurata imagine Mariae virginis cum infantulo Iesu elegan- tissime illustrata; f. 1 titulus codicis a. 1697 inscriptus; f. 1* et 109: „Liber s. Marie virginis in Newburga Claustrali," s. XV.; f. 201' alia manu s. XV.: „Liber be- ate Marie in Newnburg;" f. 2: „Can. reg. Claustroneoburgensi bibliothecae iure inscriptus 2. Iunii 1656."

F. 1—197'. (Mberti Magni Mariale, sive quaestiones super evangelium: Missus est angelus Gabriel, Luc. 1.).

Prol. inc: „Clara est et que numquam marcescit sapiencia.

Prologum sequitur elenchus titulorum singulorum capitulorum, quorum in eodem codice 313 numerantur.

Opus inc: „Primo queritur, an necesse fuerit." Expl.; „Et miraculum et de miraculo. Benedicamus domino et beate virgini." Edit. Lugdun. 1651 t. XX.

274

Membr. s. XIV.; f. 161; 26X18,2 cm; col. 2; man. plures; ligat. rec. ; litterae inltiales rubrae et caeruleae cum ornamentis, in marginibus picturae lineares, partim cum reclamantibus ; f. 49' et 161': „Liber sancte Marie in Neuburga Claustrali", s. XV. In marginibus et in fine codicis aliquot glossae et emendationes.

1. F. 1—30'. Inc: „Questio est de anima, et primo queritur, utrum anima possit esse forma et hoc aliquid. Videtur quod non." Expl.: Jntelligi possunt corporaliter" (R.) Expliciunt questiones de anima determinate a fratre Thoma de Aquino de ordine fratrum predicatorum.

In edit. Paris. 1660 XII 406—464.

2. F. 30'— 35*. (S. Thomae de Aquino quaestio disputata de unione verbi incarnati.)

Inc: „Questio est de unione verbi incarnati, et primo queritur, utrum hec unio facta sit in persona vel in natura, et videtur, quod in natura." Expl.: „Sed sunt in eo due actiones."

In edit. Paris. 1660 XII 464—474.

3. F. 35'— 40*. (S. Thomae de Aquino quaestio disputata de malo q. I. artic. IV— q. II. artic. III.).

Inc: „Queritur, utrum malum convenienter dividatur per culpam et penam, et videtur quod non." Expl.: „Non dicitur ex ignorancia peccare, sed ignorans ut diciiur in 3° Ethic.„

35 3»

- 274 —

4. F. 41—54'. (Hervaeus Natalis: Quaestiones de intentionibus. L. I. — ad partem 3. cap. L. III.).

Prol. inc: „Ad evidenciam aliqualem de secundis intencionibus habendam primo queritur de eis quedam in generali et postea in speciali." Opus inc. : „Ad primum sic proceditur et arguitur, quod prima intencio sit ipsa species intelligibilis." Expl.: „Obiectum est terminus, ad quam (!) terminatur secundum racionem actus intelligendi. Finitur."

Editiones vide apud Hain N. 8531. — Idem opus extat in bibl. nat. Vienn. (N. 2411).

Hervaeus Nafalis (de N6dellec) seu Brito, ex ordine praedicatorum, Parisiis docuit theoiogiam, obiit a. 1323. Cf. Hurter IV 384—385.

5. F. 54—83. (Quaestiones philosophicae.).

Inc: „Utrum anima nostra intelligat abstrahendo a fantasmatibus. Circa questionem istam tria sunt videnda." Expl.: „Que sumpta de pluribus putatur."

6. F. 83 — 83*. R. Tytuli questionum, que continentur in isto volumine.

7. F. 83' — 85*. (Quaestiones somatologicae.)

Inc: „Queritur, quare mulieres pocius quam cetera animalia post concep- cionem." Expl.: „Tunc cerebrum nihil a se emittit".

Sequntur notae philosophicae de cognitione principiorum universalium et de intellectu agenti.

Inter quaestiones f. 85 — 85' nofa de ponderibus et mensuris.

8. F. 86—103'. (Richardi de Nediavilla [Middletown] tractatus de gra- dibus formarum.)

Inc: „Questio est, utrum in quolibet composito sit una forma substancialis tantum et ostendo, quod sit, per raciones loycales." Expl.: „Sic patet solutio ad omnia argumenta."

Cf. Haureau, Notices et exfraits, t. V p. 69 sq. De auctore vide Geyer, Die piatristische u. scholast. Phil. 1. c. p. 489, 762 sq.

F. 104 et 104' script. vacant.

9. F. 105—113. (Quaestiones et dissertationes meteorologicae.)

Prol. inc: „Sicut dicit philosophus in XII0 metaphysicorum, quod ab habente primo derivatum est esse." Opus inc: „Queritur igitur de inpressionibus, ntrum de eis possit haberi sciencia et arguitur, quod non." Expl.: „Circa locum nubium etc."

10. F. 113—114'. (Quaestiones scholasticae.)

Inc: „Queritur de anima humana, utrum sit aliquid subsistens, secundo, utrum sit una numero in omnibus." Expl.: „Rex naturalium."

36

- 275-276 —

11. F. 115—129'. R. Incipit quodlibef. (III.) fratris Thomae de Aquino. Anno domini M°CC. septuagesimo.

Inc: „Quesitum est de deo, de angelis, de hominibus, de creaturis pure corporalibus . . . Ad primum sic proceditur: Videtur, quod deus possit facere, quod materia sii sine forma." Expl.: „In omnibus aliis computacionibus astronomicis."

In edit. Paris. 1660 t. XI.

Sequitur quaestio de electione praelatorum.

12. F. 130—147'. R. (S. Thomae de Aquino) Questio (disputata) de virtutibus in communi.

R. Utrum virtutes sint habitus?

Inc: „Et primo queritur, utrum virtutes sint habitus et videtur, quod non." Expl.: „Ad sperandum superna."

In edit. Paris. 1660 t. XII 475—504.

13. F. 148—161. Inc; „Sicut dicit Avicenna in sua logyca, omnia perfecte consistunt in speculacione veritatis et operacione boni." Expl.: „Ad illam cog- nicionem sit nobis innata." (R.) Et hec sufficiant supra librum posteriorum a magistro Iacobo de Duaco.

De auctore cf. Chevalier Ulysse, Repert. d. sources histor. du m. a. Bio-Biblio- graphie vol. II. col. 2314.

275

Membr. s. XIII. ex.; f. 183; 28X19,6 cm; ool. 2; manus I; ligat. rec; litterae initiales partim rubrae, partim non sunt exaratae; f. 1, 97', 183': „Liber S. Marie in Newnburga Claustrali," s. XV.; f. 1: „Ex libris can. reg. Claustroneoburgensis bibliothecae, 3. Septembris 1656."

1. F. 1 — 3. (Tabula quaestionum in codice contentarum et index alpha- beticus, s. XIV.)

F. 3' script. vacat.

2. F. 4—183. R. Questdones (disputatae XXIX s.) Thome (de Aquino) de veritate.

Inc: „Questio est de veritate et primo queritur, quid est veritas." Expl.: „Que verum concludunt, nisi aliqua eorum non sufficienter." In edit. Paris. a. 1660 t. XII 554—948.

276

Membr. et chartac. (constat sexternis, quorum externae plagulae membr.) s. XIV. ex. ; f. 422; 30X19,5 cm; col. 2; man. I; ligat. rec; litterae initiales rubrae;

37

- 277-278 -

f. 1 et 195': „Liber sancte Mane virginis in Newnburga Claustrali," s. XV.; in marginibus variae correcturae.

1. F. 1—145'. (S. Thomae de Aquino secunda secundae summae theo- logicae.)

Prol. inc.: „Post omnem consideracionem de virtutibus et viciis." Opus inc. : „Circa virtutes igitur theologicas erit considerandum." Expl. : „Repromittit et sempiternam requiem animarum, ad quam nos perducat . . . "

Ed.: Opera omnia, Romae 1882 sqq. t. VIII — X.

2. F. 416—422'. (Tabula quaestionum CLXXXIX operis eorumque arti- culorum omnium.)

277

Chartac. (solummodo plagulae externae duorum priorum sexternorum membr.) s. XV.; f. 240; 29,2x20 cm; col. 2; f. 229 scriptoris nomen: „Wolfhardus de Weytra" (canonicus reg. Claustroneoburg f 1410); ligat. rec; litterae initiales rubrae; f. 3: „Can. reg. Claustroneoburg. bibliothecae iure inscriptus 6. Octobris 1655;" f. 1, 141', 239': „Liber sancte Marie virginis in Newnburga Claustr&li," s. XV.

1. F. 3 — 229. (S. Thomae Aquinatis secunda secundae summae theo- logicae, quaestiones 101 — 189.)

Prol. inc. : „Deinde post religionem considerandum est de pietate." Opus inc. : „Ad primum sic proceditur, videtur, quod pietas non se extendat." Expl.: „Repromittit et sempiternam requiem animarum, ad quam nos perducat ..."

Edit.: Opera omnia, Romae 1882 sqq. t. IX p. 368 sqq. et t. X.

In fine: „Wolfhardus de Weytra. Summa etc." Sequuntur versus: „Omnium Czsche- chonum Wiklef dic esse patronum. Hoc probat Yssenitz, magister Huzz quoque Pollitz, Ieronimus, non doctor ac magister, sed ille fictor. Mensch von dach."

Versus ed. Zeibig in Serapeum XI 121. — F. 1 et 2 script. vacant.

2. F. 229'— 231'. (Tabula quaestionum earumque articulorum.)

3. F. 232 — 239'. (Alia manu: Index alphabeticus incompl.)

278

Chartac. s/ XV ex.; unica manus; f. 315; 29x21 cm; col. 2; ligat. lignea, corio fusco pulchre impresso obducta, s. XV. ex.; litterae initiales rubrae et cae- ruleae; tegum. ant. b inscriptio: „Hunc testatus est dominus Matheus Maydl amico suo librum domino Leopoldo Maydl, canonico Newnburgensi," s. XV., paulo inferius: „Sum ex libris can. reg. Claustroneoburgensis bibliothecae 9. Iulii 1656;" f. a cap. a et f. ad calc. (membr.): Imago viri, qui cunctas flebotomias ostendit, s. XV., cf. cod. 1055 f. 74.

38

— 278 —

1. F. 1—85'. (Henrici de Merseburg lectura in decretales.)

Prol. inc: „Sicut dicit lex C. de vetere iure ennucliando." Praemissa ta- bula capitulorum 1. 1. operis inc. : „ Quid est fides ? Est substancia, fundamen- tum." F. 83' expl.: „Breviature difficiles et diverse etc." Sequitur index al- phabeticus.

Idem opus ineditum extaf in cod. 1232, a Schulte, Sitzungsberichte, t. 57 p. 595 memorato.

Henricus de Merseburg (Magdeburg), ex ord. fratrum minor., vixit ca. a. 1550. Vide Schulte, Quellen II 244.

2. F. 86 — 190. R. Summa de quolibet Thome Aquino, fratris sacri ordinis predicatorum, viri quidem sanctitate et sciencia prestantissimi.

Inc. : „ Quesitum est de deo, angelo et homine. De deo quesitum est et quan- tum ad divinam naturam" Expl. : „In uno quodlibeto, videlicet. III q. XXIII."

Ed. Norimbergae a. 1474. In fine postscriptio, quae concordat cum ea in edi- tione citata (apud nos sub N. 26 asservata).

3. F. 191 — 206. (Iohannis de Deo summa de poenitenciis.) R. Incipit liber de generibus personarum postulancium, in quo libro quindecim capitula sunt distincta. De confessione infirmorum et eorum penitencia.

Inc: „Sic tene, quod subtiliter astute." Expl. : „Non enim solum in operibus, sed in amplitudine caritatis etc." (R.) Explicit liber VII. ad honorem summe trinitatis et individue unitatis in nomine patris etc Amen. A magistro Iohanne de Deo compilatus.

Idem opus non editum asservatur in bibl. Mellic. a Schulte in Sitzungsber. t. 57 p. 606—607 descriptum et ap. nos in cod. 337 (4), 364 (4), 374 (3).

Johannes de Deo, natione Lusitanus, Bononiae a. 1247 — 1253 docuit ius cano- cum. Cf. Hurter IV 292, Schulte Quellen II 94—107.

4. F. 207—208'. (Sermo de communione.)

Inc: „Probat (!) autem seipsum . . . Si humani generis decursum multi- plicem secundum varietatem hominum." Expl.: Judicabit peccata sua."

5. F. 208—211. (Casus papales.)

Prol. inc: „Possit homo querere : Quid est excommunicacio ?" Casus inc: „Omnes heretici male sencientes." Expl.: „Periit memoria eorum cum sonitu. In nomine patris etc. Amen."

6. F. 211'— 213'. Inc: „Tempore electissimo felicissimoque, cum nostra in- clinata terra Bohemie a gentilitatis errore eversa est." Expl. : „Obedire sedi apostolice." (R.) Summa articulorum octoginta (Hussitarum).

39

— 278 —

7. F. 213'— 218*. (Dialogus Salomonis et Marcolfi.)

Inc. : „Cum rex Salomon sedere[t] super solium David patris sui." Expl. : „Et sic Marcolfus mansit in vita."

Idem opus extat in cod. 305. De hac poesi vide Goedeke I 347; editiones ,vide ap. Hain n, 16143 — 16146. Nova editio: Benary, Salomon et Marcolfus. Kritisdier Text mit Einleitung, Anmerkungen. Heidelberg 1914.

8. F. 219—221. (Tractatus de ieiunio.)

Inc: „Cum ieiunatis, nolite fieri . . . Circa quam propositionem intendo movere XX dubia." Expl.: „Ypocrita, virtus id est iustus." (R.) Expliciunt bona dubia de ieiunio secundum ordinem collecta a quodam doctore in theologia Parisius etc.

9. F. 221' — 222. (Versus latini et germanici de peccatis capitalibus.) Inc: „Superbia. Glorior et sperno . . . Ich pyns dy hochfart auff dem

plan." Expl.: „Gutter sach der acht ich nicht, zw frumkchait pin ich gar enwicht."

Sequuntur versus latini de ammonitionibus mortis et notae de spiritu sancto.

10. F. 222'— 230. R. Sermo de indulgenciis et earum valore magistri Iohannis Gews.

Inc: „Quodcunque solveris . . . Hec verba Christus dominus noster dixit beato Petro." Expl.: „Quod soli episcopi et superiores scilicei archiepiscopi possent indulgencias facere etc."

Ioannes Geuss (Geiz) docuit in universitate Viennensi ab a. 1416. Obiit a. 1440. Cf. Aschbach I 452—453.

F. 230' sequitur nota de materiis, quae in festo assumptionis beatae Mariae virginis applicari possunt.

11. F. 231 — 289. R. (Pauli) Wann sermones (de tempore, incompl.). R. Dominica prima in adventu domini. Inc: „Ecce rex tuus . . . In prece- dentibus dominicis et per totam estatem." Expl. sermo de dominica Laetare (per verba): „Que nobis proponuntur in exemplum imiiacionis ..."

Editiones vide ap. Hain n. 16143 — 16146.

Paulus Wann, theol. et decret. doctor, canonicus et praedicator eccl. Pata- viensls, docuit in universitate Vienennsi a. 1448 — 1477. Cf. Aschbach 570 sq. ; Hurter IV 931.

12. F. 290—299. (Vocahularium latino-germanicum, incompL).

Inc: „A id est sine. Aaron est nomen proprium." Expl. : „Catharacta via subterranea, qua aqua sub terra currit." Cf. ood. 727—729.

40

— 279—280 —

13. F. 299— 301' et 308—314. R. (Bartholomaei Mettlinger): Ein Regi- ment der jungen Kinderen.

Inc. : „ Constantinus spricht, so die frucht in die welt geporn wuert, so sol die hebam dem kchind greyffen an seinen mund." Expl.: „Und seiner werden muter der Iunnkchfrawn Marie Amen. Anno [14[78."

Editiones vide apud Hain N. 11127—11130.

Bartholomaeus Mettlinger, doctor med. Aug. Vindel., vixit c. 1450. Cf. Hartwig in Centralbl. f. Bibliothekswesen III 258.

F. 502 — 307: determinationes latino-germanicae vocabulorum.

279

Membr. et chartac. (constat sexternis, quorum externae plagulae membr.) s. XV. in.; f. 240; 30.4X20 cm; col. 2; man. I; ligat. rec; f 1*: littera initialis rubro et caeruleo colore exarata ciim ornamerntis, reli/juae ut numeri distinctionum in marginibus superioribus rubrae; f. a cap. b et f. ad calc. a et b: fragmenta decreta- lium cum apparatu (L. I t. 2, 3, 7) s. XIII.; f. 1 et 240: „Liber s. Marie in Neu(n)burga Claustrali," s. XV.; f. 1: „Can.reg. Claustroneoburgensi bibliothecae iure inscriptus 9. Sep- tembris 1656."

F. 1 — 240. (Thomae de Aquino commentarius in quartum librum Sen- tentiarum Peltri Lombardi, incompl., usque ad dist. XVL, quaest. III, art. I.).

Inc: „Misit verbum suum et sanavit eum . . . Ex peccato primi hominis." Expl. (per verba): „Ad causam vel paracionem ..." In edit. Paris 1660. t. X 1—297.

280

Chartac. s. XIV. ex. (a. 1392); f. 288; 29,5x21 cm; col. 2; man. I; ligat. rec; t. a cap. b: fragmentum antiphonarii cum notis choralibus s. XIV.; f. ad calc. b: fragmentum tractatus philosophici s. XIV. in.; f. a cap. c: „Ex libris can. reg. Claus- troneoburgensis bibliothecae 15. lulii 1656"; f. 13, 152, 288': „Liber sancte Marie virginis in Nevburga Claustrali", s. XV.; f. 1 — 12 script. vacant; f. 12: „Glossa divi Thomae Aquinatis super Matthaeum" (falso!), s. XVII. ex.

1. F. 13—15. (S. Thomae de Aquino epistola dedicationis ad Urbanum IV. papam et prologus [incompl.] in catenam auream super evangelum s. Matthaei.)

Inc: „Sanctissimo ac reverendissimo patri domino Urbano . . . Fons sapiencie unigenitum." Expl. (per verba): „Fideliter crediderunt." In editione Paris. 1660. t. XVII.

2. F. 15—288. (Nicolai de Gorran postillae in evangelium s. Natthaei.) Prol. I. inc: „Generacionem eius, quis enarrabit . . . Cantate domino

canticum novum, quia mirabilia fecit, fecit enim de simplici piscatore primum

41

— 281—282 —

papam." Prol. II. inc: „Matthdus. Presens prologus in tres partes dividitur, in quarum prima actor describitur." Opus f. (18') inc: „Sicut fluvius de loco voluptatis egrediens." Expl.: Jtern queritur de forma baptismi [13]92. Deo gracias." (R.) Finitus est liber proxima feria 3a ante Stephani prothomartyris. Anno [13]92° etc

Idem opus asservatur in bibl. nat. Vierai. (N. 1408); cf. Denis II 250. De auctore vide cod. 14 (1); editiones vide ap. Fabricius - Mansi III 76 sq.

281

Membr. s. XIV. italic. originis; f. 133; 30,6X19,6 cm; col. 2; manus plures; ligat. rec; litterae initiales rubrae et caerulae, floratae; f. a cap. b notitiae philo- sophicae et dogmaticae, s. XIV.; f. a cap. b', f. 37, f. 133': „Liber sancte Marie in Newnburga Claustrali", s. XV.; f. 1: „Can. reg. Claustroneoburgensi bibliothecae iure inscriptus 9. Septembris 1656;" f. 133: „lste liber est dominorum canonicorum in Newburga Claustrali", s. XIV. ex. ; margines infimi humore laesi.

F. 1—133. (Guilelmi Petri de Godino lectura Thomasina super sen- tentias.)

Lib. I. inc : „ Queritur de sacra theologia, utrum sit sciencia et arguitur, quod non, quia de particularibus non esi sciencia. Lib. II. (f. 40') inc; „Circa diffinicionem secundi libri queritur primo, utrum mundus potuerit fuisse ab eterno. Et videtur, quod non solum mundum esse ab eterno." Lib. III. (f. 77) inc: „Utrum congruum fuerit, filium dei incarnari. Videtur, quod non, quia que in infinitum distant." Lib. IV. (f. 107') inc; „Utrum post lapsum primi hominis fuerit necessarium, institui sacramenta aliqua. Videtur, quod non, quiasu- perflue fit per plura." Expl.: „Ad quam contemplacionem nos perducat filius dei, qui cum patre etc. Amen." (R.) Explicit quartus liber sentenciarum sancti Thome de Aquino (falsol), qui dicitur Thomasina, quos libros 4or compillavit ..." Ultima sequentia verba rasa sunt.

Cf. Quetif-Echard I 547; M. Grabmann, Kardinal Guilelmus Petri de Godino O. P. (f 1336) und seine lectura Thomasina in: Divus Thomas, Jahrbuch f. Philo- sophie und spekulative Theologie IV (1926) p. 385 sqq.

F. 133' sequntur tituli primi libri.

282

Chartac. s. XV. in.; f. 323; 30,5X20,5 cm; col. 2; manus I; ligat. rec; litterae initiales rubrae et virides; f. a cap. b: „Sanctus Thomas: Contra gentiles", s. XV.; f. 1: „Can. reg. Claustroneoburgensi bibliothecae iure inscriptus 17. Aug. 1656"; f. 1, 158', 316: „Liber sancte Marie virginis in Newnburga Claustrali", s. XV.; f. 316': „Idem (!) librum comparavit dominus Stephanus de Gars, canonicus ecclesiae Neunburgensis ; cui retribuat deus in vita eterna. Anno domini 14180 etc."

42

— 283—284 —

F. 2 — 316. R. Incipit liber de veritate catholice fidei contra errores infidelium, editus a fratre Thoma de Aquino ordinis fratrum predicatorum.

Praemissis titulis capitulorum 1. 1. inc. : „ Veritatem meditabitur guttur meum

. . . Multitudinis usus, quem in rebus nominandis sequendum philosophus

censet" Expl.: „Sed gaudebitis et exultabitis usque in sempiternum. Amen."

Ed. lib^ I. — III.: S. Thomae de Aquino opera omnia Romae 1882 sqq. t. XIII. ef XIV.; lib. IV. edit. Paris. 1660, t. XIV.

283

Membr. s. XIV. in. italic. originis; f. 181; 31,5x22 cm; col. 2; man. I; ligat rec; litterae initiales rubrae et caeruleae, floratae; f. 1, 179, 181': „Liber sancte Marie virginis in Newnburga Claustrali", s. XV.; in marginibus et in fine codicis notae et glossae ab aliis recentioribus manibus s. XIV. scriptae.

1. F. 1 — 3. (Index distinctionum et articulorum operis sequentis.)

Alia rec. manu additus.

2. F. 4—179. (Thomae de Aquino commentarhis in librum tertium Sententiarum.)

ProL inc: „Ad locum, unde exeunt flumina, revertuntur . . . Ex verbis istis duo possumus accipere." Opus inc: „Ad primum sic proceditur. Videtur, quo impossibile fuerit, deum carnem assumere." Expl.: „Et virtutes perficit, quibus ad vitam pervenitur eternam, in qua cum Christo vivamus . . . " R. Explicit liber 3. fratris Thome de Aquino ordinis predicatorum.

Ed. Paris. 1660, t. IX.

284

Membr. s. XIII. italic. orginis; f. 115; 31,5x23,5 cm; col. 2; man. I, eadem, quae scripsit f. 125 — 138 codicis nostri 366; ligat. rec; f. 1: „Can. reg. Claustroneo- burg. bibliothecae iure inscriptus 9. Iulii 1656;" f. 2 etll5: „Liber s. Marie in Niwenburga, Albertus Saxo" s. XIII. ex.; f. ad calc a: probationes pennae; folia ultima incisa et humore laesa.

1. F. 1'— 2. (Index capitulorum opcris sequentis.)

2. F. 3—114'. (Verbum abbreviatum Petri Cantoris. Pars. II.)

R. Quod mali abhominantur vitam iustorum et vitam simplicum fatui- tatem reputant.

Inc: „Hexod. XVI. (!) Abhominaciones Egyptiorum immolabimus deo nostro . . . Nota. Egyptii i. e. mundani." Expl.: „Et magis laudabiles, ergo magis diligibiles."

43

— 285—286 —

Edit. Migne P. L. t. 205 col. 23—370, sed textus noster saepissime ab edito differt.

Sequitur (f. 115) cap. I. incompl., partis I. quod in cod. nostro 366 deest, incip.: „[V]erbum abreviatum fecit dominus . . . Si enim verbum de sinu patris."

Ed. Migne P. L. t. 205 col. 23—25. — De auctore vide Hurter IV 125; Schmid- Gutjahr, Petrus Cantor Parisiensis, Graz 1899; Grabmann, Die Gesch. d. schol. Methode II 478 et 480.

285

Membr. s. XIV. in.; f. 131; 30.7-/20.2 cm; col. 2; man. II; ligat. rec; litterae initiales rubrae; f. l:„Can. reg. Claustroneoburgensi bibliothecae inscriptus 6. Septembris 1656"; in superiore margine: „Sermones de sanctis s. Thome" (falso!), s. XV.; f. 2, 79, 130', 131': „Liber beate virginis in Newnburga Claustrali", s. XV.; folium ultim. humore laesum.

1. F. 1. (Alia manu s. XIV. scripta tabula sermonum contentorum.)

2. F. V — 131. (Ludovici de Saxonia ord. frat. minor. sermones de festis et de commune sanctorum.)

R. De sancto Andrea. Inc: „//// continuo relictis retibus secuti sunt eum . . . Ita scribitur in evangelio hodierno . . . quod legitur de beato Andrea." Ultimus sermo de s. Luca expl.: „Temperanciam servavit in omnibus actibus suis. Rogemus ..."

De auctore vide Franz, Drei deutsche Minoritenprediger, Freiburg 1907, p. 57 sqq. In bibl. canoniae ad St. Florianum sub n. 230(2) idem opus extat et cuidam Saxoni tribuitur. In opere: Franz, Drei deutsche Minoritenprediger Freiburg i. B. 1907, textus p. 57 sqq. concordat cum eo in f. 119 cod. nostri.

286

Membr. s. XIV.; f. 168; 33,8x24 7 cm; col. 2; man. I; ligat. antiqua coriac. restaur.; f. 1* — 4': imago s. Agnetis et figurae phantasticae (droleries) variis coloribus exaratae, f. 5 initialis picta cum imagine s. Thomae de Aquino, reliquae litterae initiales, numeri quaestionum nec non annotationes in marginibus coloribus et ornamentis pulchre decoratae; f. 1, 62': „Liber sancte Marie virginis in Newnburga Claustrali," s. XV., f. 168': „Liber beate Marie in Newnburgk," s. XV.; f. 1: „Can. reg. Clausironeoburgensi bibliothecae iure inscriptus 9. Sept. 1656."

1. F. Y — 4\ R. Incipiunt capitula tercie partis Summe fratris Thome de Aquino ordinis fratrum predicatorum.

2. F. 4*. (S. Thomae de Aquino oratio ad ss. Eucharistiam.)

44

- 287 —

1. „Adoro devote latens veritas 4. Plagas sicut Thomas intaeot, te, que sub hiis formis vere latitas. meum tamen deum te confiteor. Tibi se cor meum totum subicit Fac, me tibi semper magis credere, quia te contemplans totum deficit. in te spem habere, te diligere.

2. Visus, tactus in te fallitur, 5. O memoriale mortis domini,

sed solus auditus tute creditur. panis veram vitam prestans homini,

Credo quicquid dixit dei filius presta mee menti, de te vivere

nichil veritatis verbo verius. et te semper dulce sapere.

3. In cruce latebat sola deitas, 6. Pie pellicaney Yes(u) domine,

sed hic latet simul et humanitas. me immundum munda tuo sanguine,

Ambo tamen credens atque confitens cuius una stilla munda totum mundumfacere

peto, quod petivit latro penitens. posset omni scelere.

7. Iesu, quem nunc velatum aspicio, quando fiet illud quod tantum cupio, ut te revelata cernens facie, sim beatus v(isu) tue glorie. Amen." Sequitur: R. Hanc oracionem fecif Thomas de Aquino super corpus domini in exfremis vife suc horis.

Edifores a Chevalier in Reperforio hymn. I 32 allafos ef Dreves (v. Analecfa hymnica L 589 sqq.) fexfus nosfer latuif. De quaestione super aucfore hymni v. Grabmann, Die echten Schriften des hl. Thomas von Aquin, in Beitrage z. Gesch. d. Philos. d. Mittelalt. XXII B. 1.— 2. Heft 233 ff. Cf. praeterea Wilmart, La traditfon litt£raire et textuelle de Y Adoro te devote, Recherches de th^ologie ancienne et medieVale, I, Louvain 1929, 21 sqq.

3. F. 5 — 168. R. Incipit fercia pars summe theoiogicae Thome de Aquino.

Prol. inc.: „Quia salvator noster dominus lesus Christus." Opus inc: „Circa primum queruntur sex, primo, utrum conveniens fuerit, deum incarnari." Expl.: „Heu, cur incidimus in peccatum mortiferum."

287

Membr. s. XIV. in. gallicae originis; f. 167; 34x25,7 cm; col. 2; man. I; ligat. rec; f. 1 littera initialis coloribus tegentibus et auro exarafa cum pulchris orna- mentis, reliquae ut numeri quaestionum in superioribus marginibus diversis colori- bus floratae; f. a cap. b. index aucforitatum bibliae, quae in I. parte Summae theol. S.. Thomae de Aquino ponunfur, s. XIV. in., et titulus eodicis s. XVII. ex.; f. a cap. b': verba rasura deleta: „Fste liber est fratris . . . predicatorum . . . ;" f. 1 : „Sum ex libris can. reg. Claustroncoburgensis bibliothecae 9. Iulii 1656." Codex nitidc scriptus et bene conservatus est.

1. F. 1 — 162. R. Incipit summa theologie fratris Thomae de Aquino ordinis predicatorum, (pars prima).

45

- 288-289 —

Prol. inc.: „Quia catholice veritatis doctor." Opus inc: „Ad primum sic proceditur: Videtur, quod non sit necessarium preter philosophicas disciplinas aliam doctrinam haberi." Expl.: „Talis enim partus decebat eum, qui est super omnia benedictus ..."

2. F. 163—166. (Tabula quaestionum et articulorum.)

In fine (f. 166): „Expliciunt rubrice prime partis summe de theologia fratris Thome de Aquino ordinis fratrum predicatorum de Rode Romana provincia Ameriensi.

Alia manus s. XIV. addidit quaestiones sequentes, f. 166: „Queritur, utrum voluntas sit alcior et nobilior potentia intellectu," f. 167: „Queritur, utrum sciencia hominis acquisita remaneat in anima separata".

288

Membr. s. XIII. ex. gallicae originis ; f. 237; 35,3x23,5 cm; col. 2; manus L; ligat. rec; litterae initiales colore rubro et caeruleo exaratae et floratae sunt; f. 1: „Can. reg. Claustroneoburg. bibliothecae iure inscriptus 9. Iulii 1656"

1. F. 1 — 232. R. Incipit secunda pars (i. e. prima secundae) summe theologie, edite a fratre Thoma de Aquino, ordinis fratrum predicatorum.

R. Questio prima de ultimo fine hominis in communi. Prol. inc: „Quia sicut Damascenus dicit, homo factus ad ymaginem dei dicitur." Opus inc: „Ad pri- mum sic proceditur. Videtur, quod homini non conveniat agere propter finem." Expl.: „Non autem mali. Et hec de moralibus in communi dicta sufficiant."

Ed. S. Thomae Aqu. Opera omnia Romae 1882 sqq. t. VI et VII.

2. F. 232—236'. R. Incipiunt capitula prime partis secundi libri summe edite a fratre Thoma de Aquino ordinis fratrum predicatorum.

F. 237 script. vacat.

289

Membr. s. XV. (a. 1419); f. 218; 33,7x22,8 cm; col. 2; man. II; ligat. rec. ; litterae initiales rubrae et caeruleae, multae desiderantur; f. 1, 117, 218': „Liber beate virginis Marie in Neuburga Claustrali", s. XV.

1. F. 1 — 175. (S. Thomae de Aquino expositio super evangelium s. Matthaei ex catena aurea.)

Epistola dedicationis inc: „Sanctissimo ac reverendissimo patri domino Urbano . . . Fons sapiencie unigenitum."

Prologus inc; „Glosa. Ewangelii prenuncciatur (!) apertus." Opus inc: „Liber generacionis . . . Quia faciem hominis Matheus significat." Expl.: „Cuius glorie participes nos faciet ipse Christus rex glorie, qui . . . " — In fine alia rec manu (s. XVII. ex): „Finis catenae aureae d. Thomae super Matthaeum."

In edit. Paris. 1660 T. XVII.

46

— 290—291 —

2. F. 176 — 218. (S. Thomae de Aquino expositio super evangelium s. Narci ex catena aurea.)

Epistola dedicationis inc: „Reverendo in Christo patri domino Anibaldo . . . Rex rerum opyfex deus solo sue bonitatis intuitu." Prooemium inc. : „Glosa. Vocacionem gencium et causam salutis earum."

Opus inc: Jeronimus. Marcus ewangelista sacerdocium in Israel agens." Expl.: „Quia te decet sermonum et operum gloria. Amen." In fine: „Expliciunt dicta Thome super Marcum. Sub anno domini MCCCCXIX0 feria sexta post assumpcionis Marie virginis."

Alia rec manu: „Catena aurea d. Thomae superMatthaeum et Marcum. 1697."

In edit. Paris. 1660 T. XVII.

290

Membr. s. XV. (1418—1419 — v. Cernik, Das Schrift- u. Buchwesen im Stifte Klosterneuburg, 1. c. p. 139); f. 525; 34x24 cm; col. 2; man.II; ligat. rec; f. 2 in littera initiali imago s. Thomae, f. 15, 20', 26, 35', 40, 46, 53*, 64, 71', 76', 87', 96, 102, 115, 146', 159, 197', 208', 217' 235', 243', 256*, 265', 283, 287', 295, 307, 311', 319', 321', 341, 346, 353', 369, 402', 419', 432, 443', 453', 507 litterae inifiales deauratae variis coloribus pictae cum pulchris ornamentis, reliquae initiales et distinctiones in marginibus rubrae et caeruleae; f. 1, 186, 525: „Libers. Marie virginis in Newnburga Claustrali", s. XV.; „Can. reg. Claustroneoburg. bibliothecae iure inscriptus 8. Septembris 1656."

1. F. 2—517'. Prol. inc: „Misit verbum suum et sanavit eos . . . Ex peccato primi hominis." Opus inc: „Ad primum sic proceditur : Videtur, quod inconvenienter diffiniatur sacramentum." Expl.: „Finis, ad quem omnia ordinan- tur, cui est honor ..." (R.) Explicit quartus sentenciarium secundum fratrem Thomam de Aquino ordinis predicatorum, de quo benedictus etc

1n edit. Paris. 1660 T. X.

2. F. 518—525. (Index distinctionum et partitionum operis praece- dentis.)

In fine: (R.) Expliciunt probleumata quarti sentenciarum de opere fratris Thome, ordinis predicatorum, de Aquino.

291

Chartac. s. XIV.; f. 272; 27,5x20 cm; col. 2; man. plures; ligat. rec; Htterae ini- tiales rubrae; f. a cap. b: fragmentum libri gradualis cum neumis s. XII.; f. 1, 121, 272': „Liber sancte Marie virginis in Newburga Claustrali", s. XV.; f. 1: „Can. reg. Claustroneoburg. 15. Iulii 1656." Inter f. 161 et 163 unum folium, inter f. 229 et 231 quinque folia excissa.

47

— 292 -

1. F. 1—161'. Inc: „Primum dubium est, utrum anima possit venire ad tantum meritum, quod non possit ulterius." Expl.: „Ad cuius honorem et glo- riam consumate sunt." (R.) Reportaciones libri sentenciarum secundum lecturam fratris Gyrardi Odonis, de ordine fratrum minorum, bacullarii in theologia, legentis sentencias Parysius anno incarnacionis domini MCCCXXVII ipso iuvante, qui etc.

F. 150, 154 — 157 script. vacant. — Hoc opus non est editum.

Gerardus Odonis (Othonis, Gerald Endo), Gallus, magister theologiae Pari- siensis, electus in ministrum generalem ordinis, a. 1329 in Sicilia peste atireptus decessit a. 1348. Cf. Hurter IV 430; Wadding 99; Sbaralea 306 sg.

2. F. 163—172. Inc: „Ad defensionem veritatis, quam quidam impugnare nituntur de dependenciis effectuum ex suis causis." Expl.: „Ut superius videbatur. Et hac ad presens sufficiant ad istam questionem." (R.) Explicit questio de dependenciis et convenienciis et diversitatibus determinata per Magistrum Iohannem Buridan. Anno domini 1332°,

Idem opus ineditum extat in bibl. univ. Pragensis, v. Truhlar o. c. (n. 1536) I p. 567.

Iohannes Buridanus, Gallus, philosophiae professor Parisiensis et aliquoties universitatis rector init. s. XIV. Eius discipuli coacti sunt post eius mortem Pa- risiis secedere. Plures eorum Viennam confugerunt et induxerunt in facultatem philosophicam academiae Vienn. nominalismum. Cf. Hurter IV 518 ; Aschbach I 81 ; Geyer, Die patristische und scholastische Philosophie o. c. 595 sqq. et 783 sq.

3. F. 172—205'. Inc: „Alias composui quendam tractatum de diversitate generis ad speciem, contra quem duo magistri multipliciter dubitaverunt." Expl. „Studere non possum in aliis." (R.) Expliciunt defensiones determinacionis magistri Iobannis Buridan de diversitate generis ad speciem, quas idem magister congregavit anno domini 1335.

Idem opus ineditum extat in bibl. univ. Pragensis, v. Truhlar o. c. (n. 1536) I p. 567.

4. F. 205 — 271. (Quaestiones philosophicae de variis materiis.)

Inc: „Doctor quidam reverendus determinavit de natura numeri et unitatum." Expl.: „Et appetibiles."

De auctore nihil inveniri potuit. — F. 239', 240, 252', 271', 272 script. vacant.

292

Membr. et chartac. (f. 267 usque ad finem constat sexternis, quorum externa et interna plagula membr.) s. XIV. ex. et s. XV. in; f. 349; 28.5x21 cm; col. 2; man. plures; ligat. rec; litterae initiales rubrae; f. a cap. b et f. ad calc. a fragmentum quaestionum philosophicarum; f. 1, 114', 349': „Liber sancte Marie in Neunburga Claustrali," s. XV.; f. 1 : „Can. reg. Claustroneoburg. bibliothecae inscriptus 9. Iulii 1656."

48

- 293 -

1. F. 1—158. (Conradi de Ebraco Iectura in primum et secundum li- brum senfenciarum.)

Inc: „Flumen dei repletum est . . . Spiritali dulcedine celestium fluento- rum." ExpD „Ex dictis articulis."

Idem opus extat in bibl. Bodleiana, v. Little o. c. 97. Cf. Birkenmajer: Ver- mischte Untersuchunjgen zur Gesch. d. mittelalt. Philos. Beitrage zur Gesch. d. Philos. d. Mittelalters B. XX. H. 5. S. 217.

Conradus de Ebraco, ord. cist., theologiae doctor et magister theol. u.tiivers. Vienn. f 1399. Cf. Aschbach I 407 sq.; Innsbr. Zeitsch. f. kath. Theol. XXIX 747 sqq.

\ F. 159 — 162'. (Index distinctionum et partitionum operis sequentis.)

3. F. 163 — 266'. (S. Thomae de Aquino commentarius in II. libr. sen- tentiarum, incompl.)

Prol. inc: „Spiritus eius ornavit celos . . . Creaturarum consideracio pertinet ad theologos et ad philosophos." Opus inc: „Ad primum sic proceditur: Quod sint plura prima principia." Expl. (per verba art. III. dist. XVI.): „Quia non sequitur diversitatem nature."

In edit. Paris. 1660: T. VIII 1—153.

4. F. 267—293. R. Tabula secundum alphabetum super quatuor libros sentenciarum.

5. F. 294— 345. (Sententiae morales ex sacra scriptura sumptae, libri V.) Inc: „[I]ob XXVI e: Obstetricante manu. XVIII e: Et calcet super eum,

quasi rex." Expl. : „Proposito sibi gaudio." De auctore nihil inveniri potuit.

6. F. 345—349. (Tabula sententiarum praecedentium.)

293

Chartac. s. XIV.; f. 243; 29x30 cm; col. 2; man. plures; ligat. rec; litterae initiales rubrae et caeruleae; f. 1, 106', 243': „LibersancteMarieinNeunburgaClaustrali," s. XV. ; f. 1: „Ex libris can. reg. bibliothecae Claustroneobut gensis 15. Iulii 1656."

1. F. 1—124. (Conradi de Ebraco lectura in tertium et quartum Iibrum sententiarum.)

Inc: „Flumen dei repletum est aquis . . . Dulcissimum sancti spiritus organum beatus pater abas et doctor egregius Bernhardus." Expl.: „Perpetuam securitatem, ad quam nos perducat Christus dei filius, qui est super omnia benedictus, et sic est finis questionum sentenciarum anno domini MCCC0 XL LXXXVIP (1387?) in die sancti Acapiti."

De auctore vide cod. 292 (1).

P f e I f f e r, Catat. cod. 49 4

- 294 -

2. F. 124 — 132'. Inc. : „Questio in vesperiis fratris Conradi de Ebraco, utrum laiitudo cuiuslibet culpe ymaginaliter sit mensuranda." Expl.: uEt in hoc terminantur" (R.) questiones super quatuor libros sentenciarum magistri (Conradi) de Ebraco, doctor[is] sacre theologie.

F. 133 — 134' script. vacant.

3. F. 135—136'. R. Hugo (de s. Victore tractatus) super Itrarchiam (i. e. hierarchiam).

Inc: „Mobile enim eorum semper." Expl. : „Ut iocundum tibi sit, quod extra te est."

Idem opus ineditum extat in bibl. nation. Vienn. (N. 90X1, 3).

4. F. 136' — 138'. R. Incipit tractatus de arbore amoris divmi.

Inc: „Aspiciebam et ecce arbor." Expl.: „Accessibile eis relinquo." (R.) Explicit tractatus de arbore amoris divini. Deo gracias.

F. 139 figura arboris amoris. — Idem opus in bibl. nat. Vienn. (N. 900, 4) as- servatur.

5. F. 139'— 152. R. Incipit viridarium consolacionis (Rolandi de Co- mitibus).

Prol. inc: „Quoniam, ut ait apostolus Petrus, spiritu sancto aff(l)atu locuti sunt sancti homines." Capitulis praemissis opus inc: „Quoniam omne peccatum a superbia trahit originem." Expl: „Lux sine nube, dies sine nocte, pax sine fine, ad quam . . . "(R.) Explicit viridariam consolacionis.

Edit. in Florilegio Casinensi, p. 263 — 313.

6. F. 152'— 215'. Inc: „Fuit in diebus Herodis, regis Iude. Iste Herodes fuit Ascalonita." Expl.: „Formam vituli. Amen." (R.) Expliciunt postillae super Lucam secundum fratrem Hugonem (de s. Charo).

Idem opus in cod. 16.

7. F. 216—242'. (Bartholomaei? Godefridi? Herilacensis expositio ora- tionis dominicae.)

Inc: „Pater noster . . . Carissimi, vos debetis scire, quod inter omnia opera." Expl.: „Quod fiat et tenetur optante et deprecative Amen."

Cf. catal. manuscript. bibl. in Einsiedeln N. 213 et Rose II, 1 p. 362.

8. F. 243—243'. (Sermo in illud:) Omnia mea tua sunt.

Inc: „Omnia mea tua sunt. Quamvis istaverba dixerit Christus ad patrem." Expl.: „Inter lilias virginum. In isto viridario ..."

De auctore nihil inveniri potuit.

294

Chartac. s. XIV. ex.; 296 f.; 29,6X21 cm; col. 2; man. II ligat. rec; litterae initiales desunt; f. 1, 19, 206': „Liber s. Marie in Neuburga Claustrali", s. XV., f. 1: „Can. reg.

50

- 295 -

Claustroneoburg. bibliothecae iure inscriptus 31. Octobris 1656"; in marginibus variae annotafiones theologicae et emendationes.

F. 1—206. (Quaestiones circa quatuor libros sententiarum.)

Circa 1. I. f. 1—144'. Inc. : „Utrum ex testimoniis veritatis in eternum fundatis constet, theologiam esse scienciam omnibus scienciis humanitus inventis condistinctam. Arguitur primo, quod non." Expl.: „Usque ad interiora velaminis} ubi precursor pro nobis intravit lesus, qui est super omnia deus . . . * ■

Circa 1. II. f. 144' — 166'. Inc: „Utrum deus creare potuerit eternaliier entitatem actu infinitam aliqualiter. Quod non." Expl. : „Quelibet tamen pars eius finita alium situm acquirere posset".

Circa 1. III. f. 166'— 190. Inc: „Utrum beata virgo Maria concurrente unione ypostatica sit verifica mater dei et hominis Iesu Christi. Quod non." Expl. : „Que ex concursu anime et carnis desierunt ut animalitas, sensibilitas, humanitas etc."

Circa 1. IV. f. 190—206. Inc: „Utrum quolibet sacerdote verba consecra- cionis eukaristie secundum morem ecclesie proferente panis in corpus Christi et vinum in sanguinem vere convertatur. Arguitur, quod non." Expl. : „Alia opera eius facere."

295

Chartac. s. XIV. (f. 1—78: 1390) et s. XV.; f. 238; 29,6X20 cm; col. 2; man. plures; ligat. rec; litterae initiales rubrae; f. 1: „Can. reg. Claustroneoburgensi biblio- thecae iure inscriptus 2. Iulii 1656." In catalogo Maximiliani Fischer (a. 1822) haec nota: „Afforis notatum est: Item hnnc librum tradidit reverendissimus pater dominus Wolf- gangus ecclesiae Hypponensis episcopus monasterio beatae Mariae virginis Niwenburge Claustralis pro salute animae suae." Wolfgangus episcopus titul. Hipponensis, Passa- viensis suffraganeus, qui c. a. 1463 vixit, beneficus canoniae nostrae fuit. Cf. Hanslz, Germania sacra, Aug. Vind. 1727 I 572 et tabularium nostrum.

1. F. 1 — 78. (Quaestiones circa poenitentiam et cetera sacramenta a quodam fratre O. Pr. iuxta Summam de poenitentia et de matrimonio Raymundi de Pennaforte, s. Thomam de Aquino aliosque theologos discussae.)

Inc: „Post abyssum et laqueos Babylonis, profunditates scilicet et intrica- ciones peccatorum iniquos illaqueancium:" Expl. : „Ad loca, unde hec collecta sunt et ad maiorem summam, que distincta est per quatuor libros, recurrere poterunt, prout eis videbitur oportunum." (R.) Finitus est hlc liber excerptus de maiori summa Iohannis (recte: Raymundi de Pennaforte) anno domini M° CCC LXXXX0 XV. kal. IulH feria VIa post Viti.

51 4*

- 295 -

Summa Raymundi de Pennaforte, qua (lib. III. dist. XXXII et lib. IV.) auctor praecipue innititur, extat in codice nostro 660 (saec. XIII. med.).

Sequitur (f. 78): (R.) Nota de precariis. Inc. : „Questio est, an precarie sint licite et possint sine peccato comparari."

1. F. 78—80. R. Ex compendio fheologice veritatis (Hugonis de Ripla Argentinensis. 1. III. c. XXII). R. Quando septem vicia capitalia slnt mortalia vel non."

Inc: „Omnia peccata, scilicet VII vicia capitalia, quamvis semper sint peccata." Expl.: „Sicud in generativa."

Sequuntur quaestiones et versus latini de peccatis.

Hoc compendium theologicum ob suam utilitatem plurimum fuit adhibitum et primis adscriptum theologis, modo Alberto Magno, modo s. Thomae vel s. Bona- venturae. Auctor, ord. praedic, prior domus Argentinensis, s. XIII. floruit.

Editiones vide ap. Hain N. 432 — 446. — De auctore vide Quetif-Echard I 47Q.; Grabmann, Zur Autorfirage des compendium theologicae veritatis, Zeitschrift fur kath. Theologie, Innsbruck 1921, Jahrg. 45, S. 147 ff.

3. F. 81 — 83. (Sermo in coena domini.)

Inc: „Ante diem festum pasce . . . Hec dies sortita est unum nomen." Expl.: „Vocati sunt, ad quam nos ..."

4. F. 83 — 93. (Concordantia brevis passionum Christi.)

Inc: „Egressus Iesus cum discipulis . . . Considerando diem hodiernam" Expl.: „Ista historia passionis est."

Sequuntur octo glossae de passione Christi. Idem opus extat in cod. 233 (11).

5. F. 93—95. (Sermo in sabbato sancto.)

Inc: „Vespere autem sabati . . . Ultimo heri in sero post vesperas." Expl.: „Ubi videbimus eum etc."

6. F. 95—95'. (Sermo de virginibus.)

Inc: „Sicut lylium inter spinas . . . Seculares puelle bene dicuntur spine," Expl.: „Non humana, ut dicit leronymus ..."

7. F. 95—97'. R. Sermo de virginibus.

Inc: „Emulor enim vos de emulacione . . . Emulor i. e. diligo." Expl. : „Libenter inhabitat."

8. F. 97'— 99. R. Sermo bonus de Naria Nagdalena.

Inc: „Que est ista, que progreditur . . . Verba ista, licet exponantur." Expl.: „Et admiratur magnificencia eius."

52

- 296 —

9. F. 99—99'. R. (Quaestio) Utrum sanguis Christi in aliquibus reli- quiis sit venerandus.

Inc. : „Respondetur sine omnibus conclusionibus, quod non." Expl.: „Ad eterne beatitudinis terminum in secula etc."

10. F. 100 — 100*. R. Expositio dominice oracionis.

Inc: „Carissimi, oraciones vestras." Expl.: „Scalam velit conscendere."

11. F. 101—105. (Sermo de spiritu sancto.)

Inc. : „Accipite donum spiritus . . . Quibusdam gradibus ad alciora." Expl.: Mansionem apud eum faciemus ..."

12. F. 105—108*. R. Sermo ad clerum de corpore Christi.

Inc: „Ego sum panis vivus . . . Forte dicas." ExpL: „Huius tibi salutiferi." Sequntur aliquot glossae. — F. 109 script. vacat.

13. F. 110—238. (Huguccionis summa decreti P. III. incompl.)

Inc: „De ecclesiarum consecracione. Hic incipit tercia et ultima pars istius operis, in qua de ecclesiasticis annectitur sacramentis." Expl. (per verba): „In nocturno dierum ferialium."

F. 144' script. vacat.

Completa summa extat in cod. 89 (P. III ibi f. 333—384').

De auctore et opere cf. cod. 89.

296

Chartac. s. XIV. ex.; f. 280; 29,5X21,3 cm; col. 2; man. plures; ligat. rec; litterae initiales desiderantur; f. a cap. b et b' membr. manu s. XI.: fragmentum Manlii Severini Boethii in Porphyrium comment. 1. IV., ap. Migne ed. P. L. t. 64 coL 129 — 132 et f. ad calc. a et a' membr. ab eadem manu: fragmentum Manlii Severini Boethii in Porphr* commenti 1. V., ap. Migne ed. P. L. t. 64 col. 155 — 158; f» a cap. a, 108', f. ad calc. a': „Liber s. Marie in Newnburga Claustrali", s. XV.

1. F. 1—267. (Adamus Goddamus [de Wodham]: Lectura in quatuor libros Sententiarum, abbreviata per Heinricum de Oyta [?].)

In LLInc: „[I]esus Christus, tocius sacre scripture principium atque finis esse dinoscitur ipsius igitur gracia directrice humiliter postulata. Quero circa principium libri sentenciarum, utrum studium sacre theologie sit meritorium vite eterne. Quod non." Expl.: „Perveniamus ad portum, per te lesu Christe, salvator et gubernator noster, qui cum ..."

F. 267' — 268 sequitur epilogus.

De auctore lecturae vide Geyer, Die patrist. u. scholast. Philosophie, 1. c. p. 587 sqq.' et 782 sqq.; de hoc opere vide Birkenmajer, Beitrage zur Geschichte der Phllosophie des Mittelalters XX p. 95 et 103 sub linea.

53

- 297-298—299 -

2. F. 268—280. (Registrum titulorum operis praeccdentis.) Inc: Jncipiunt tytuli primi libri sentenciarum de lectura Ade."

297

Chartac. s. XV.; f. 313; 30X21 cm; col.2; manus I; ligat. rec; litterac initialesrubrae; f. a cap. b : „Sum Ioannis Nlaier, Gintzburgen (Gunzburg) 1568. Domine creasti nos ad te et inquietum est cor nostrum, donec quiescat in te. Haec Augustinus," in schedula super ultimum folium transverse agglutinata: „Textus sentenciarum pro VI lib. den. emi ego Vincencius Stewber de Erenburg anno MCCC0 71° die Bartholomey in Prukh super Leytta"; f. 1; „Can. reg. Clausironeoburgensi bibliothecae inscriptus 9. Iulii 1656."

F. 1 — 313. (Petri Lombardi libri quatuor Sententiarum.)

Prol. inc.: „Cupienies aliquid de penuria." Praemissis capitulis opus inc: „Veteris ac nove legis continenciam diligenti indagine." Opus expl.: „Via duce pervenit."

Ed. S. Bonaventurae Opera omnia, 1. 1 — IV. Quaraccrfii 1882 — 1889.

298

Charrac. s. "XV. (a. 1424); f. 161; 29x20.3 cm; col. 2; manus II; ligat. rec; littera initialis prima rubra, reliquae desunt; f. 1, 74, 161': „Liber s. Marie in Neuburga Claustrali," s. XV.

F. 1 — 160'. Inc: „Uirum solius verbi persona sit humane nature personalis subsistencia. Arguitur primo, quod non" Expl.: „Sicut cliristiani a Saracenis recipiunt pro pace et utilitate communitatis." (R.) Expliciunt questiones tercii liberi (!) sentenciarum. Anno 1424.

F. 161 script. vacat.

299

Membr. s. XIII. ; f. 168; 29.7x22 cm; col. 2; man. II; ligat. rec; litterae inlti- ales desiderantur; f. a cap. d et f. 167': „Liber sancicMaiie in Niwenburga, Al. Saxo," s. XIII.; f. a cap. d: „Can. reg. Claustroneoburgensi bibliothecac inscriptus 3. Novemb. 1656" ; in marginibus f. a cap. d, f. 163, 167', 168 f. ad calc. a' multae annotationes theologicae s. XIII.

1. F. 1—163. (Summa theologica.)

Inc: „[C]um voces sint signa rerum et per signa res conprehendantur, ut per noticiam signorum veniamus ad conprehensionem rerum, a vocibus inchoan- dum est. Vocabulorum, que de deo dicuntur, quedam sunt adiectiva, quedam sunt substantiva." Expl.: „Ad quam fioritioncm nos perducat dominus noster fesus Christus etc. Amen".

— 300—301 —

F. 111' verba deleta legenda sunt: „Magistro Gaufrido Pictaviensi." Auctor adhuc gnotus e numero summistarum Parisiensium circa 1200 est uti Martinus de Fugeriis, Petrus Capuanus etc. Vide Grabmann, Die Gesch. d. scholast. Methode II 520 sqq.

2. F. 164—165. (Sermo in illud:) Respice de celo et vide.

Inc: „Iuris professores consueveruni in prologo." Expl. : „Quomodo te debeat condempnare."

3. F. 165'— 166. (Sermo de corpore Christi.)

Inc: „Domini paires et fratres karissimi, qui estis sacri gregis Christi arietes." Expl.: „Maliciam et iniquitatem."

300

Chartac. s. XV. (a. 1431); f. 265; 31x21.5 cm; col. 2; manus Ioannis Spey- ser; ligat. lign. corio impresso obducta, s. XV.; teg. ant. b et posf. a: vestigia fragmenfi hebraici s. XIV. olim agglutinati; f. a cap. a (membr.): „Hunc librum testatus est dominus Matheus Maydl domino Leopoldo Maydl, canonico, anno [15] 15" et inferius „Sum can. reg. Claustroneoburgcnsi iurc inscriptus 2. Septembris 1656."

F. 1 — 265. (Quaestiones ad quartum librum Sententiarum.)

Inc: „Circa initium quarti Sententiarum queritur primo, utrum in quolibet statu hominis fuerint aliqua sacramenta." Expl. : „Sed prior perficeretur etc." (R») Et sic est finis questionum et dubiorum circa qartum sentenciarum moveri solitarum impositus anno etc [14]31 in secunda feria post epiphaniam. Iohannes Speyser daz edel plut.

301

Chartac. s. XV. (a. 1417); f. 343; 31x21,5 cm; col. 2; man. Wolfhardi de Weytra; ligat. rec; f. a cap. b, 142', 343': „Libcr s. Marie in Neunburga Claustrali," s. XV.; f. a cap. b: „Bibliothecae Claustroneoburgensi sum iure inscriptus 16. Septembris 1656."

1. F. 1—142. Inc: „Utrum creaxio sit possibilis, quod non." Expl.: „Et unitate in trinitate per (in)finita secula. Amen." (R.) Finita est lectura solempnis magistri Nicolay Dinchelspuchel super secundo libro Sententiarum. Anno domini MCCCCXVII0 finitus est liber iste feria sexta proxima post festum sancte Margarethe. Wolfhardus S. de Weytra.

De auctore vide cod. 47 et de scriptore cod. 277.

2. F. 142'— 335. Inc: „Circa distincionem primam quarti sentenciarum moveo illam questionem, uirum nove legis sacramenta." Expl.: „Sedens super solium excelsum in secula etc. Amen." (R.) Explicit lectura (in quartum

IBKAHH

55

— 302 -

librum Sentenciarum pronunciata per illustrem magistrum Nicolaum de Dynkchelspuchel, professum (1) sacre paginis ad universitatem Wyennensem. Et comparatam (!) per dominum Stephanum (de Gars), canonicum Newnbur- gensis ecclesie. Et scriptam (1) per me Wolfhardum S. de Weytra.

3. F. 335 — 341. R. Libellus de predestinacione sanctorum, editus a fratre Feliciano, ordinis predicatorum.

Prol. inc.: „Venerabili in Christo patri ac domino Iacobo." Praemisso registro capitulorum opus inc.: „Quia omnis disputacio et determinacio." Expl.: „In numero beatorum, quod nobis prestare dignetur etc. Amen". (R.) Explicit opusculum de predestinacione, editum a fratre Feliciano, ordinis fratrum predicatorum. Wolfhardus S. de Weytra.

Editiones vide ap. Hain N. 6950 — 6954.

Felicianus ord. praedic, cuius patria ignoratur, claruit s. XV.; cf. Hurter IV 839.

F. 342 — 343 script. vacant.

302

Chartac. s. XV. 01415); f. 262; 31,2X19 cm; col. 2; man. plures (f. 17— 60' et 73 — 252* eadem manus Friderici Iohannis de Fridburg); ligat. rec. ; f. a cap. b: „Bibliothecae Claustroneoburgensi sum inscriptus 16. Sept. 1656" ; f . 1 et 145: „Liber sancte Marie virqinis in Neuburga Claustrali," s. XV.

1. F. 1 — 12\ (Quaestiones dogmaticae de divinitate et humanitate Christi et aliae.)

Inc: „Utrum Christus in triduo mortis sue fuerit verus homo et arguitur quod non." Expl.: „Questio, ut proponitur, est vera." De auctore nihil inveniri potuit. Sequntur aliquot sententiae.

2. F. 13—252. R. (Nicolai de Dinkelspiihel) Questiones sententiarum libri quarti.

Inc: „Circa diffinicionem primam quarti sentenciarum moveo illam que- stionem, utrum nove legis sacramenta." Expl.: „Sedens super solium excelsum in secula benedictus. Amen." In fine: „Anno domini millesimo quadringentesimo quinto decimo, feria tercia, proxima post festum sancti Nycolay, hora prima finitus est liber iste questionum sentenciarum libri quarti per Fridricum Iohannis de Fridburg.

3. F. 253 — 259*. (Quaestiones dogmaticae de damnatis et aliae.)

Inc : „Utrum in dampnatorum punicione perpetua ex parte dei punientis concurrat iusticia cum misericordia. Quod non." Expl.: „Aliqua nobis nociva ut dictum etc."

De auctore nihil inveniri potuit. — F. 260 — 262 script. vacant.

56

- 303—304 — 303

Membr. s. XIII.; in Gallia exaratus; f. 190; 35X24 cm; col. 2; man. I; ligat. lign. corio impresso obducta s. XIV., clausurae et catena, quibus codex olim munitus fuit, desunt; f. 1, 2', 3, 54', 56, 101, 102, 134, 135' litterae initiales orna- mentis et figuris pictis et deauratis splendent, reliquae rubrae et caeruleae, floratae' teg. ant. a in schedula adligata: „Textus sentenciarum" , s. XV.; f. a cap. a, b, c: theologicae annotationes, f. a cap. b' supra: „Iste liber est deputatus ad usum fratr Adloldi de Austria", s. XIV., in margine inf.: „fste liber est deputatus ad usum fratris Laurentii de Austria," s. XIV.; f. a cap. c: „Bibliothecae can. reg. Claustroneoburgensi iure inscriptus sum 1. Septembris 1656"; f. 1, 104, 187': „Liber sancte Marie virginis in Newnburga Claustrali", s. XV.; in marginibus et inter lineas multae glossae s. XV. — Codex nitide scriptus et bene conservatus inter elegantiores bibliothecae referri potest.

1. F. 1—187*. (Petri Lombardi Hbri quatuor senfentiarum.)

Praemissis capitulis libri I. prol. inc: „Cupientes aliquid de penuria." Opus inc: „Veteris ac nove legis continenciam diligenti indagine." Opus expl.: „Via duce pervenit."

Ed. S. Bonaventurae Opera omnia, t. I — IV. Quaracchi 1882 — 1889.

F. a cap. c notae: „Secundum magistros Parisienses magister in sentenciis declinavit a communibus opinionibus magistrorum . . . ," et: „Primus liber sentenciarum communiter falsus est quoad intitulacionem auctoritatum in hiis locis . . . " Et allegantur loci.

304

Chartac. et membr. (usque ad f. 62 constat ex sexternis, quorum externae plagulae membr.) s. XIV. ex. et XV.; f. 289; 36x31 cm; usque ad f. 62 col. 2; man. plures; ligat. rec; f. I: „Ex libris bibliothecae Claustroneoburg. can. reg. 14. Augusti 1656"; f. 1, 152', 289': „Liber sancte Marie virginis in Newburga Claustrali," s. XV.; f. 31 excissum. In marginibus multae glossae.

1. F. 1—55'. (Thesauri theologici verborum Httera R.)

Inc: „Racio. Nota, quod in scriptura invenitur racio sequenda, docenda." Expl. : „Et retrorsum et similia." (R.) Explicit littera R, sequitur littera S. F. 56 — 61* script. vacant.

2. F. 62—67'. R. (Quastio.) Utrton theologia sit sciencia.

Inc: „Ad primum sic proceditur. Arguitur, quod non. Omnis sciencia est de solis intelligibilibus." Expl.: „Et in hoc terminaiur summa prologi." De auctore nihil inveniri potuit.

3. F. 68—195. Prol. inc: „[C]onfidens in illum, quilabore lassos." Expositio prologi inc: „Cupientes. In toto prologo magister intendit, quod dei." Expositio operis inc : „Veteris ac nove legis. Tota theologia est de rebus vel de signis

57

- 305 -

sicui quelibet dodrina." Expl. : „Si quis vellet." (R.) Et in hoc finitur exposicio litteralis quatuor librorum sentenciarum magistri Petri Lombardi, quon~ dam episcopi Parysiensis, per fratrem Iohannem Clenke, inceptorem theologie universitatis Oxonie, ordinis fratrum heremitarum sancti Augustini. Anno domini 1359 quinta die mensis Augusti.

Hoc opus non editum est.

Johannes Clenke (Klenke), natione Germanus, sodalis coenobii Erfordensis, vixit s. XIV. Cf. Ossinger 489; Hurter IV 510.

4. F. 196—256. (Meditationes.)

Inc: „Christus passus est pro nobis . . . Passus est autem pro nobis." Expl.: „Deficit spiritus meus, id est voluntas eic." F.256' et 257 script. vacant.

5. F. 258—289*. (Qua/estiones in secundum librum sententiarum.)

Inc. : „[C]irca principium secundi libri sentenciarum quero istam questionem, utrum deus summe necesse esse." Expl.: Jgitur pari racione."

305

Chartac. s. XV. (a. 1472 et 1473); f. 235; 29,2X22 cm; col. 2; man. I; ligat. lign. corio impresso obducta, s. XV.; aliquot litterae initiales coloribus exornatae, aliquot desiderantur; teg. ant. a in schedula adglutinata: registrum in hoc codice contentorum, s. XVI.; f. a cap. a: fragmentum bullae Martini papae IV., s. XIII.; f. ad calc: fragmentum vocabularii s. XV.; f. 1: „Can. reg. Claustroneoburgensi biblio- thecae iure inscriptus 12. lunii 1665"; in marginibus multae glossae.

1. F. 2—39. (Petri Lombardi sententiarum lib. III.)

Praemissis capitulis prol. inc: „Iam nunc hiis intelligendis." Opus inc: „Cum venit igitur plenitudo temporis . . . Tempus autem plenitudinis dicitur tempus gracie." Expl.: „Ut viciorum fere occidantur". (R.) Finitum est hoc opus f. 3a post Lucie virginis. Anno etc [14]72°.

F. 39' — 48* scriptura carent.

2. F. 49— 103'. Praemissis capitulis prol. inc: „Samaritanus enim vulnerato appropians." Opus inc: „Sacramentum est sacre rei signum." Expl: „Via duce pervenit." (R.) Explicit feliciter quartus liber sentenciarum magistri Petri Lombardi in profestio s. Egidii anno etc [14]72°.

Ed. Bonaventurae opera dmnia Quaracchi 1883 — 1889.

3. F. 103—107'. (Dialogus Salomonis et Marcolfi.)

Inc: „Cum rex Salomon sederet super solium David patris sui." Expl. : „Et sic Markolfus evasit manus regis Salomonis, manens in vita." Idem opus extat in cod. 278 (7).

58

- 305 -

4. F. 109 — 169. R. In nomine etc. Incipit materia (sermones octo) de confessione, edita per venerabilem et egregiuni doctorem magistrum Tho- mam de Haselpach, in Austria situata, et predicata ab eodem anno 1432 in castro Wiennensi etc. In tempore quadraglesimali.

Inc. : „Hortamur vos, ne in vanum . . . Quia tempus valde preciosum est. Expl.: Debet occidi, ut patet 33 q. 8va: Legi etc.

Hi sermones extant in bibl. nat. (N. 4639), a Denis II 295 descript.

Thomas Ebendorfer de Haselbach ab a. 1412 in universitate Viennensi docuit, primum in artistica facultate, ab anno 1419 in fac. theol., inter cuius doctores praeclarissimos habetur. Factus est quoque canonicus ad s. Stephanum, capellanus aulicus, parochus in Falkenstein, postea in Perchtoldsdorf. Obiit die 8. Jan. 1464. Reliquit plura scripta historica, theologica, philosophica, e quibus multa non prodierunt. Cf. Zeibig, Archiv f. 6st. Gesch. V 315; Hurter IV 775 sq.; Pez, Script. rer. Austr. II 682 sqq.; Fabricius-Mansi III 193; Birk, Script. conc. Basil. I XXXI sq.; Aschbach 493 sqq.

5. F. 169—174*. R. In nomine etc. Incipit tractatus seu confessionale vcnerabilis et egregii doctoris magistri Nicolai Diinkelspuhel de confessione et discussione consciencie.

Inc: „Secundum magistrum et doctores in quarto (Sententiarum) dist. 16. tres sunt partes vere peniiencie. Expl.: „Preces fundere neglexerit. (R.) Et hoc opusculum editum est a domino doctore magistro Nicolao Diinskelspiihel, doctore sacre theologie studii Wiennensis, qui obiit Wienne a. domini MCCCC0 33°."

6. F. 174'— 175*. R. Incipit generalis katholicorum confessio (Andrcac de Escobar, incompl.).

Inc: Quoniam omni confitenti necessarium est." Expl.: „Sed quando potui, vindicavi etc."

Editiones vide ap. Hain N. 997—1017 et 11451—11455. De Andrea de Escobar, Hispano, ord. s. Bencdicti, deinde episcopo Megarensi cf. Fabr. Mansi I 93 sq. et Hurter IV 626.

7. F. 175'— 176. R. Tractatus magistri Iohannis Gerson, cancellarii Parisiensis, de absolucione excommunicacionis. — De modo confessionis ct absolucionis sacramentalis. In responsione magistri Johannis Gerson, can- cellarii Parisiensis, super questione sibi facta dc statuto nostri ordinis Cartusiensis, quo dicitur, quod nullus absolvat a mortali certo, sed remittat confitentem ad priorem suum.

Inc: „Confessio sacramentalis fundatur in solo iure divino et ewangelico." Expl. : „Que sacramentaliter et expressa sunt confessa ctc."

Ed. Hagae Comitum 1728 II 460 sq. — De vita auctoris cf. Schwab, Ioh. Gerson;, Prof. d. Theol. und Kanzler d. Univ. Paris, Wiirzburg, 1858.

59

- 305 -

8. F. 176 — 177. R. Sequitur ciusdejm (Iohannis Gerson) magistralis et brevis distinctio de modis excommunicacionum irregularitatum et absolu- cionibus ab eisdem.

• Inc: „Excommunicacionum tot sunt genera." Expl.: „Simplex eciam fiat penitencie iniunccio."

Ed. 1. c. II 403—405.

9. F. 177. II. Excerpta a quodam tractatu (de obligationibus con- fessarii.)

Inc: „Ad sciendum, quomodo confessor debeat se habere ad excommunicatos maiori excommunicacione. Expl.: „Confessorem alios scire etc."

10. F. 177 — 181. R. Incipiunt casus excommunicacionis maioris (et quaestiones de poenitentia).

Inc: „Primo igitur articulo, quo tanguntur omnes fideles." Expl.: „Est solum veniale etc."

11. F. 181—185*. R. Casus excommunicacionis excerpti a summa Pisani

(Bartholomaei de s. Concordio.).

Inc: „Dubitatur, in quibus casibus homo." Expl.: „In terciam personam. (R.) Explicit hec materia de excommunicacionibns et finita in die s. Scolastice virginis, anno domini etc. [14]73° post meridiem."

De auctore Bartholomaeo de s. Concordio seu de Pisa et de editionibus cf. Hurter IV 500; Fabr. Mansi I 177; Quetif-Echard I 623 sqq.

12. F. 186. R. Incipiunt hic notari casus papales.

Inc: Jtemfalsificatoresliterarumpapalium." Expl.: „Si quis Romi petas etc."

13. F. 186—186*. R. Casus episcopales.

Inc: Primo hereticos iudeos." Expl.: „Speciali reservacione episcopi etc."

14. F. 186' — 187*. R. Removendi a communione sacramenti notabuntur. Inc: „Nota. Sequentes removendi sunt." Expl. : „Peccancium introductam

etc. Deo gracias etc." F. 188 script. vacat.

15. F. 188'— 192*. (Sermones de tempone ab adventu usque ad domini- cam quartam post epiphaniam.)

Inc: „Cum appropinquarei . . . Sed, quia hoc evangelium legitur in die palmarum." Expl.: „Ipse suos discipulos corripuit et tantum de hoc ewangelio."

16. F. 192*. R. De fuga luxurie, alique cautele.

Inc: „Nota, quod inter omnes impugnaciones." Expl.: „Nullum bonum opus fieri potest et tantum de illo."

60

- 305 -

17. F. 193 — 193'. R. (Sermo incompl. de) Dominica in palmis.

Inc: „Cum appropinquaret . . . Dominus noster lesus Christus ante sex dies pasce". Expl. : „Ut, cum quis diceret ..."

18. F. 194 — 202. (Sermones a dominica XII. tisque ad dominicam XXII. post qentec.)

Inc: „Exiens lesus de finibus Tyri . . . Tyrus et Sidon et alia nomina." Expl.: „Ergo de hiis precipue dictum est."

19. F. 202'— 204*. R. Sermo bonus (Nicolai de Graz) de cena Chtfisti domini.

Inc: „Homo quidem fecit cenam . . . Honorabiles patres et domini . . . Sicut sancti ewangelii leccione." Expl. : „Et tantum de illa."

Idem sermo asservatur in bibl. nat. Vienn. N. 3640, 6.

20. F. 205—220. R. Sermones (Nicolai de Dinkelspiihel) de corpore Christi.

Inc: „Caro mea vere est cibus . . . Hoc ewangelio precedente." Expl. ; „Unus deus in secula benedictus. Amen."

Sunt sermones quinque, de quibus Denis I 234 ita indicat: „Inter rarissima Nicolai scripta esse inde conjicias, quod vix unus alterve bibliographus eorum me- minerit."

21. F. 220—221. (Sermo Nicolai de Dinkelspuhel de corpore Christi.) Inc: „fVJenite ad me omnes . . . Dilectissimi, in domino locturus." Expl.:

„Pro illius dubii responsione."

22. F. 221—222. (Sermo Nicolai de Dinkelspuhel in dominica Iudica.) Inc; [FJilii diaboli Hussite." Expl. : „Sed magis ex patre dyabolo."

23. F. 222. (Decretum concilii Constantiensis de communione sub utra- que specie.)

Inc: „In nomine patris . . . Cum in nonnullis partibus. Expl. : „Salubriter adinventas."

Ed. Mansi XXVII 727 et 728.

24. F. 222—224'. (Glossae Nicolai de Dinkelspiihel ad decretum con- cilli Constantiensis de communione sub utraque specie.)

Inc: „Illa est ecclesie determinacio." Expl.: „Et tantum de illo nunc sit dictum"

25. F. 224—225'. (Tractatus Nicolai de Dinkelspuhel de effectibus sanctissimi sacramenti.)

Inc: „[DJe effectibus huius venerandi sacramenti." Expl. : „Vide de hoc s. Thomam parte 3° 80" articulo decimo etc.

61

- 306 —

26. F. 226—228'. (Tractatus de defectibus missae.)

Inc: „[DJefectus misse sunt, quando requisita." Expl.: „Et sacrificium perficere etc."

Cf. Denis I 234.

27. F. 229 — 235. R. Incipiunt sermones de septem donis spiritus sancti collecti per venerabilem magistrum dominum Nicolaum de Dunkchelspuhel sancte theologie professorem.

Inc: „Egredietur virga de radice . . . Ex hac auctoritate et aliis." Expl.: „Sed magis ad pias affecciones etc."

Cf. Denis I 2814. — F. 235* script. vacat.

306

Charfac. et membr. (constat sexternis, quorum externa et inferna plagula raembr.) s. XIV, ex.; f. 333; 28,5X21,5 cm; col. 2; man. II; ligat. rec; litterae initiales rubrae multae desiderantur; f. a cap. b: fragmentum breviarii cum neumis, s. XII., ibidem b': „Can. reg. Claustroneoburgensi bibliothecae iure inscriptus 7. lulii 1656"; f. 1, 172, 333': ,Liber sancte Marie virginis in Newnburga Claustrali," s. XV.

1. F. 1—4. (Prologus et registrum alphabeticum ad floretum senten- tiarum.)

Inc: „In hoc presenti opusculo, ubi ponitur alphabeti assignacio." Opus vide sub N. 6. (F. 17—131'.)

2. F. 4—5. R. Nota de hoc: Pater clarifica filrum tuum, ut filius tuus clarificet te.

Inc: „Clarificatum a patre filium." Expl.: „Cum nichil sit in eo inordinatum ac irracionabile."

3. F. 5 — 7'. R. Sermo de sancto Egidio.

Inc: „Fecit illum dominus . . . Occurrit in concione VIII. leronymi." Expl.: „Marie filius, qui cum deo patre ..."

4. F. 7* — 11. R. Item sermo de sancto Egidto.

Inc: „Oculus fui ceco . . . Pro divina gracia." Expl.: „Sermo subtiliter concludatur. Amen. Deo gracias."

F. 11' — 12' script. vacant.

5. F. 13—16'. R. (Sermo in) Dominica Letare.

Inc: „Colligite, que superaverunt . . . Increata sapiencia." Expl.: „Ac laborem alacriter accedamus."

6. F. 17—131'. R. Incipit floretum sentenciarum ex diversis Hbris sacre scripture (ac doctorum sanctorum) receptum.

62

- 306 -

Inc: „Circa principium huius libri nota, quod modus procedendi instructivus in theologia est quadruplex." Expl.; „Vel non confirmatum."

7. F. 131 — 139. R. Incipiunt questiones de trinitate personarutn (et aliae XII theologicae Engelberti Admontensis).

Quaestiones de trinitate inc: „De questione quadam a quodam familiari meo simpliciter." Expl.: „Vel recipiat." Duodecim quaestiones f. 136' inc: „Questiones subscriptas quidam vir bonus et amicus meus, in scriptura sancta. Expl.: „Ascendit semper." „Superbia est eic."

Cf. Widiner III 543 et Xenia Bernardina I 41. — De auctore cf. cod. 12.

8. F. 139—164'. R. (Engelberti Admontensis tractatulus) de miraculis Christi.

Prcl. inc: „Mirabilia testimonia tua domine . . . Quia sicud Augustinus de verbis domini XLIIII0 dicit." Opus inc: „Quia sicud dicit Augustinus super psalmum CII." Expl.: „Quia mutabile est. Amen."

Cf. Wichner III 522 et Xenia Bernardina I 40.

9. F. 165—179. R. (Engelberti Admontensis) tractatus de fascinacione. Prol. inc: „Cum secundum philosophum in primo Posteriorum." Opus

inc: „Nomine igitur fascinacionis." Expl.: „Quia mirabilis deus in sanctis suis etc."

Cf. Wichner III 541 et Xenia Bernardina I 41.

10. F. 179—181'. R. Sermo de sancto Hugone.

Inc : Implebit dominus splendoribus . . . Venerabiles domini et patres, re- cordor." Expl.: „Denarium, quem nobis dignetur concedere unigenitus dei filius etc. Amen."

11. F. 181'— 191'. R. Incipit (Engelberti Admontensis) tractatus de libero arbitrio.

Prol. inc; Jnter plures ceteras questiones." Opus inc: „Primum sic declaratur, quia cum natura racionalis." Expl : „Non pigrum, vobis autem tutum est."

Edit. Bern. Pez. Thesaur. anecdot. IV 2, 121—148.

12. F. 191—197'. (Sermo de nativitate domini.)

Inc: „Liber generacionis . . . Liber iste clausus est." Expl.: „Caro factum nos reficiat, quod cum patre etc. Amen."

13. F. 197'— 200'. R. (Sermo) In Epiphania.

Inc: „Vidimus stellam eius . . . Ego in patre." Expl.: „Concedat Christus, rex angelorum, qui cum patre . . . Amen."

63

- 306 -

14. F. 201 — 208'. R. Incipit conpendium de modo sermocinandi.

Inc: Notifico thema, subdivido, conprobo." Expl.: „Ad simplices et illiteratos etc. Amen."

15. F. 209—212'. (Tractatus de gradibus perfectionis.)

Inc: „Si vis scire, quod puritas cordis." Expl.: „Quoniam suavis est dominus."

16. F. 212—217. (Sermo in illud:) Stellae dederunt Iumen in custodiis suis.

Inc; „Reverendi patres, divina bonitas, que nobis." Expl.: „In gloriam tuam, quod nobis prestare dignetur etc."

17. F. 217—218'. (Sermo in illud:) Quia si hii tacuerint, lapides clama- bunt.

Inc: „Magnum et admirabile." Expl.; „Ad gaudia eternalia pervenire va- leamus. Amen."

18. F. 218—221'. (Sermo in illud:) Misericordia domini plena est terra. Inc: „Nomine terre convenienter homo designatur." Expl.: „Facere non

potuit".

19. F. 221—223'. (Sermo in illud:) Caro mea vere est cibus.

Inc; „Hic sermo debetur auribus." Expl.: „Non prodest quidquam."

20. F. 223' — 226. R. Sermo de resUrreccione domini.

Inc: „0 quam gloriosus . . . Doctor venerabilis pater noster Augustinus." Expl.: „Ad quam gloriam nos perducat idem etc. Amen."

21. F. 226--229. (Sermo in illud:) Tu quis es.

Inc: „Beatus Augustinus de doctrina christiana". Expl.: „Meritis et preci- bus nobis concedere dignetur, qui ..."

22. F. 229—231'. (Engelberti Admontensis tractatus de quaestionibus super antiphonam: Cum rex gloriae.)

Inc: „De illo glorioso et letabili cantu." Expl.: „Sunt venerabiliter accep- tanda."

De hoc opere vide Wichner III 531 sq.

23. F. 231—233'. R. Sermo de s. Ioanne Baptista.

Inc.: „Magnus es tu . . . Pauper non sufficiens." Expl. : „Ut per inter- cessionem istius precursoris etc."

24. F. 233—236. R. Incipit sermo de sancta Maria Magdalena.

Inc: „Surgam et circuibo civitatem . . . Res naturales." Expl.: „Utilius est in vita."

64

— 306 —

25. F. 236 — 258. (Floretum locorum s. scripturae per ordinem alpha- beti.)

Inc: „Abstinere a cibis. Quod abstinendum est." Expl.: „Dyabolo suggerente. Amen." (R.) Hunc librum in dominice incarnacionis et passionis laudem et devocionem legentibus swadendam et excitandam viis et verbis sanctorum et expositorum, quantum scivi et potui, sequendis me inprimens, hoc tempore autumnali in laborem michi assumpsi et utcunque perfeci, veniam a legentibus postulans de minus bene et plene dictis vel necessariis omissis, quia non omnia possumus omnes, sed sufficit, si quod possumus melius sit ut possumus, in laudem dei et gloriam faciamus. Amen. Deo gracias."

16. F. 258—260*. (Sermo de beata Maria virgine.) Inc: „Priusquam te formarem . . . Formarum naturalium gradus." Expl. „Reconciliacione letemur, cui est . . . "

27. F. 260—264. R. Sermo de sancta Maria Magdalena.

Prothema inc: „Vidi alterum angelum . . . Sicud lux sensibilis." Sermo inc: „Sicud lux meridiana . . . Beaius Jacobus apostolus." Expl. : „Marie Magdalene misericorditer perungai dominus noster etc. Amen." (R.) Hoc opus exegi, gracia mediante peregi. In quibus erravit scriptor, tu corrige, lector.

28. F. 265 — 284'. (Reinheri Sacconi tractatus de haereticis.)

Prol. inc: „[A]udistis, quia antichristus venit . . . Dicit glosa, antichristi sunt omnes heretici." Capitulis praemissis opus inc: „Fidem Romane ecclesie probant." Expl.: „Heresis est loviniani." (Alia manu R.:) „Expliciunt secte hereticorum comportate per fratrem Reinherum, olim heresiarcha, nunc dei gracia sacerdos in ordine fratrum predicatorum."

Idetn opus extat in cod. 265 (8).

29. F. 284—324. (Hugonis de Novo Castro victoria Christi contra anti- christum.)

Prol. inc: „[NJon sum propheta neque filius prophete . . . Humilis ille propheta." Praemissis capitulis opus inc: „Quia vero omnis noticia." ExpL: „Probabilitatem, sed forte ficticiam falsitatem ..."

In codice nostro ultima verba cap. XXXV. et cap. XXXVI. 1. II. desunt.

Bibl. nat. Vienn. exhibet idem opus (N. 4143) a Denis I 1221—1222 descript. — Edltiones vide ap. Hain, N. 8993. De auctore vide Wadding 122, Sbaralea 361, Hurter IV 371.

30. F. 324—329*. R. Ute sunt (Philjppi) peregrinaciones Ierusalem et tochis terre sancte.

Pf eif f er, Catal. cod. 65 5

- 307 -

Inc: [GJloriose ac sancte civitatis Ierusalem." Expl.: „Ad utilitatem pereg- rinorum breviter memoriter commendavi. Amen."

Idera opus exhibet bibl. nat. Vienn. N. 1663, 6. — Ed. Neumann in Ost. Viertel- jahrsschrift f. kath. Theologie, Wien, 1872, 28—78, 165—174.

307

Membr. s. XIV.; f. 249; 28X21,5 cm; col. 2; man. plur.; ligat. rec; f. 1 littefca initialis et margines totius paginae coloribus et auro ornatae sunt, reliquae litterae capitales nec non paragraphi caeruleae et rubrae; teg. ant. b in schedula membr. agglutinata titulus: „Gregorius de Aringo super sentencias," s. XV. ex.; f. 1: „Can. reg. Claustroneoburgensi bibliothecae insertus 10. Iunii 1656"; f. 83 et 247': „Liber sancte Marie in Newnburga Claustrali", s. XV.; in marginibus multae emendationes et notae.

1. F. 1 — 18. (Quaestiones sex dogmaticae - morales.)

Inc: „Utrum aliquis necessario vel voluntarie possit offendere Christum. Quod sic, quia (si) aliquis involuntarie facit contra preceptum iusticie." Expl.: „Licet alia velit voluntate." In fine: „Explicit iste liber, qui scripsit, sit bene- dictus. Amen. Vinum scriptori debetur de meliori. Amen."

De auctore nihil inveniri potuit. — De versu scriptoris cf. Serapeum XI 122.

2. F. 18 — 50. (Thomas Buckingham quinque quaestiones super senten- tias.)

Inc: „Utrum deo frui sit summa merces cuilibet creature beate. Arguitur quod non, quia tunc quam bona est creature racionabili fruicio divina." Expl.: „Aliquando est causa, quare vero infligitur pena eterna. Et est finis questionis et operis. Deo gracias." In fine versus scriptoris: „Vinum scriptori debetur de meliori; bonum est. Explicit, expliceat, ludere scriptor eat."

Ed. Parisiis a 1505. — Quaestio I. item in cod. Berolin.; cf. Rose o. c. II, 335 n. 480.

Thomas Bockingham (Buckingham), theologus Oxoniensis atque episcopus Lin- colniensis, qui renuncians muneri episcopali (1377) ingressus est ord. s. Benedicti obiit a. 1398. Cf. Hurter IV 554; Fabricius-Mansi IV 59.

F. 50' script. vacat.

3. F. 51—96'. Prol. inc: „[C]uncte res difficiles, ait Salomon . . . Et cur intelligit, eas esse difficiles, subdit." Quaestiones inc: „Est ergo prima quaestio, utrum in divinis essencialia sint inmediatoria ipsi essencie divine vel notionalia. Arguitur, quod nocionalia." Expl.: „Non ex hoc tamen aliquid novum ponimus in deo, ut dictum est. Et per hoc sunt solute raciones. Et in hoc terminatur." (R.) Quolibetum felicis memorie magistri Ioannis (Duns-) Scoti ad laudem et gloriam omnipotentis dei . . .

66

- 307 -

Sequitur registrum titulorum 21 quaestionum operis. Expl.: „Expliciunt titull quaestionum Quolibeti fratris Io. Scoti, de ordine fratrum minorum." Saepius editum ; usi sumus edit. Simonis de Luere, Venetiis 1506.

4. F. 97—105. (Quaestiones theologicae et philosophicae.)

Inc. : „Secuntur due questiones de deo in comparacione ad extra et erat prima questio illa : Utrum perfecciones creaturarum virtualiter contente in essencia divina." Expl.: „Quando dicitur, quod fraus et dolus nemini debent patrocinari, concedo, quia concludit verum."

F. 105 sequitur registrum titulorum 16 quaestionum, quarum codex noster prae- ter laudatam tantummodo quinque tractat.

5. F. 105 — 120. (Iacobi de Asculo quaestiones quodlibetales.)

Prol. inc : [QJuia teste beato loanne Apoc. 1° capitulo deus est principium et finis omnium, scilicet alfa et o." Opus inc: „In nostra disputacione de quolibet querebatur quedam de deo, quedam de creaturis." Expl.: „Nisi cum eo concurrat accio agentis primi."

Hoc opus non est editum. — De auctore, ord. min. prov. sup. Germ. ministro (1310), vide Sbaralea 565, Hurter IV 377.

6. F. 120—126'. Inc: „[I]ntelleccionem intellectuale natura precedere." Expl.: „Talis simplicitas ceteris paribus non potest esse in creatura." (R.) Explicit libellus theorematum magistri Iohannis Scoti (Pseudo-), de or~ dine fratrum minorum.

Editiones affert Sbaralea 411. — Cf. Geyer, Die patirisf. u. scholast. Philoso- phie, 1. c. 505 sqq.

7. F. 127—241. Inc: „Circa prologum libri sentenciarum quero primo, utrum de obiecto theologico per theologicum discursum noticia proprie scientifica acquiratur." Expl.: „Ut in omnibus nostra sit divine voluntati conformis eo prestante, qui . . . " (R.) Explicit primus (L e. lectura primi libri senten- tiarum) magistri Gregorii de Arimino, qui legit Parisius anno domini 1344. In fine: „Egidius obiit anno domini MCCC 16 vicesima tercia die mensis decembris, doctor vero subtilissimus, scilicet lohannes Scotus, post Egidium Parisius sollempniter viguit."

De auctore et editionibus cf. Hurter IV 508 sq.; Ossinger 74 — 76. — Cf. cod nostrum 41.

8. F. 241'— 246. R. Tabula super primum sententiarum magistri Gregorii de Arimino, fratrum heremitarum sancti Augustini.

Alphabetice est disposita et verbo „ablativus" incipit et verbo „ydolum" «x- plicit.

F. 247: registrum titulorum quaestionum.

67 5*

- 308

Chartac. s. XV.; f. 324; 29X20,6 cm; f. 1— 144', 169—240', 281—326': col. 2; ligat. rec; litterae initiales rubrae, partim cum ornamentis, multae desunt; f. a cap. b(inversum adglut.): tractatus moralis fragmentum, s. XIII ex.; f. 1: „Can. reg.Claus- troneoburgensium bibliothecae iure sum inscriptus 27. Septembris 1656."

1. F. 1—48. (Ioannis de Fonte conclusiones super quatuor libros senten- tiarum.)

Prol. inc: „Ad preces studencium, dum esset lector." Opus inc: „Veteris ac nove legis. Distinctio prima habei decem conclusiones." Expl.: Jmpiorum ineffabili calamitate. Deo gracias."

Editiones vide ap. Hain, N. 7225. De auctore vide Hurter IV 727; Sbaralea 419.

2. F. 49—168' et 317—324. (Iacobi Magni sophologium.)

Praemissa tabula capitulorum prol. inc : „Illustrissimi principes regis Francorum." Opus inc: „Dicit Aristoteles 4'° Ethicorum, quod homo sapiens maxime felix est." Expl.: pLoquitur vidue etc."

Ediriones vide ap. Hain, N. 10.467—10.480. — De auctore vide Hurter IV 647 sq.; Ossinger 532 sq.

3. F. 169—190'. Inc: „Benedixit te dominus . . . Quamvis illud verbum secundum litteram sensum de Iudith sit." Expl.: „Videbitur et congrui etc* (R.) Expliciunt sermones dicendi per adventum domini de historiis Iudith per Nicolaum Aldehans de Waldnpruck.

Idem opus asservatur in Bamberg; cf. Leitschuh o. c. I 796. F. 191 — 193* script. vacant.

4. F. 194 — 240*. (Sermones de tempore.)

Inc: „Tunc videbunt filium hominis . . . Ad natalicia regum celebtanda consuevit antiquitus." Expl. : „Eterne beatitudinis nos ducat Christus lesus, qui est in secula benedictus. Amen."

F. 241 — 244' scriptura vacant.

3. F. 243—234'. R. Secuntur libri beati Augustini(Pseud.) de penitencia. Prol. inc: „Quantum sit appetenda gracia penitencie." Opus inc: „Fides est fundamentum boni" ExpL: „In odorem suavitatis. Amen." Ed Migne P.L.t. 40 col. 1113—1130.

6. F. 234—260. R. Incipit liber secundus Augustini de penitencia (in- compl.).

Inc: „Quam sit utilis ac necessaria." Expl. (per verba): 9Quidquit enim feceris, quecunque ..."

Ed. Migne P. L. t. 39 col. 1535—1548. — Idem opus extat In cod. 217 (4).

68

— 308 -

7. F. 260'— 261'. (S. Augustini sermo de poenitentibus.) Inc: „Penitentes, penitentes, penitentes, si estis penitentes." Expl. : „Tene certum. Deo gracias etc." (R.) Expliciunt libri beati Augustini de penitencia cum quodam sermone seu exhortacione ad penitentes etc. In fine; „Istud librum comparavit dominus Iohannes de Volkra, custos dominarum in Neuenburga Claustrali. Si quis furatus fuerit, anathema sit"

Ed. Migne P.L.t. 39 col. 1713—1715.

8. F. 261— 280' et 243—244*. R. Incipit liber beati Augustini (Pseud.) de spiritu et anima (incompl.).

Prol. inc.: „[Q]oniam dictum est michi, ut me ipsum cognoscam." Opus inc: „Animus est substancia quedam." Expl. (per verba): „Quam cernere es finis, cui est gloria etc. Amen."

Ed. Migne P.L.t. 40 col. 779—816.

9. F. 281—292'. (Alberti Magni biblia Mariana, incompL).

(R.) Sequitur liber Genesis pro declaracione beate virginis. Inc: „In principio creavit . . . Celum scilicet empirium, per quod intellegitur domina mundi." Expl. (per verba): „Maligni venenosi . . . "

Edit. in Opera omnia. T. XX. P. 2 1—39. — Idem opus extat in cod. 1149, 1075(2).

10. F. 293—294'. R. Sequitur sermo de indulgenciis consequendis. Inc: „[V]ere dominus est in loco . . . Libenter debemus visitare ecclesiam."

Expl.: „Quam liberacionem prestet nobis trinus et unus"

11. F. 294'— 295. R. (Sermo) de dedicacione ecclesiae.

Inc: „Domus mea domus oracionis . . . Hodie peragitur festum." Expl.: „Qui nos participes faciat in sua gloria. Amen."

12. F. 295-295'. R. (Nota) de scandalo.

Inc: „Nota secundum Thomam 2a 2e q. XLII assumens Ieronimum." Expl.: „Per quem scandalum etc."

13. F. 295—297. R. Incipiunt quidam sermones ad placitum ex dictis et sermonibus magistri Wilherti (de Tornaco) ad personas diversorum sta- tuum collecti et primo ad milites (incompl.).

Inc: „Accipe gladium . . . In isto verbo informantur milites." Expl. (per verba) ; , Quam interfectus fame ..."

Gilberfus de Tornaco, ord. min., theol. Parisiensis, obiit 1270. — Cf. Hurter IV 293.

F. 297'— 302" script. vacant.

69

- 309 -

14. F. 303—314'. (Sermones. Ultimus incompl.)

Inc. : „[U]nanimes in oracione . . . Doctor gloriosus beatus Ambrosius." Expl. (per verba) : „Sui apertissimi proditoris ..." F. 315—316* script .vacant. — F. 317—324 vide sub N. 2.

13. F. 324 — 324'. (Epistola s. Bernhardi ad Raymundum, dominum castri s. Ambruosii incompl.)

Inc: „Gracioso et filici (!) militi domino Raymundo, domino castri Am- brosii Bernhardus in senium deditus . . . Doceri petisti a nobis de cura et modo rei familiaris." Expl. (per verba) : „ Vigilare precepit."

Ed. Migne P. L. t. 182 col. 647 sqq.

Eadem epistola extat in cod. 264 (40), 383 (3), 403 (8), 491 (3), 637 A (7), 933 (60).

309

Membr. s. XIII. et XIV.; f. 217; 32,4 X 21 cm; col. 2; man. plur.; Iigat. rec; f. 5 littera initialis deaurata cum imagine Thomae de Aquino, reliquae rubrae et caeruleae; f. 1: „Bibliothecae Claustroneoburgensi sum inscriptus 6. Septembris 1656"; f. 1, 58, 216' „Liber s. Marie in Neuburga Claustrali" s. XV.; ultima folia tineis arrosa.

1. F. 1 — 3. R. Incipit tabula questionum in hoc libro contentarum (manu s. XV. script. in 3 columnis).

2. F. 4. (Registrum alphabeticum, incompl.; alia manu s. XV. script.)

3. F. 5—28*. (S. Thomae de Aquino commentarius in IV. lib. Senten- tiarum, in fine mancus.)

Prol. inc: „Misit verbum suum et sanavit eos . . . Ex peccato primi ho- minis humanum genus duo incurrerat." Opus inc: „Ad primum sic proceditur. Videtur, quod inconvenienter diffiniatur sacramentum." Expl. in dist. VI. quaest. I. a. II. per verba: „Quia ordinat sacramentum ad finem indebitum, non propter hoc in . . . "

Ed. Parisiens. 1660, t. 10, f. 1—91.

4. F. 29 — 34. (Quaestiones de oratione.)

Inc: „Queritur, an debeat tradi forma oracionis. Quod sic. Patet exforma tradita a domino Matth. VI. et Luc. XI." Expl.: „Sic preceptum quandoque dicitur documentum."

F. 34* sine script.

5. F. 35 — 43. (Quaestiones de modis essendi dei in creaturis.)

Inc: „Queritur de modo essendi deum in creaturis et primo a parte nec- cessitatis creature et queritur primo, utrum posset in esse conservari sine

70

- 309 —

essentiali presencia creatoris." Expl.: „Quod significat quid permanens et ut permanens."

6. F. 43—44'. (Quacstiones de existentia rerum in deo.)

Inc; „Postea supposito ex precedentibus, quod deus sit in rebus et quod in omnibus et quomodo, queritur de existencia rerum in deo." Expl.: „Non per proprietatem."

7. F. 44'— 49. (Quaestiones de ideis in deo.)

Inc: Post hec queritur de ydeis, primo si est ydeas ponere in deo vel non. Quod non videtur." Expl.: „Omnia equaliter cognoscit."

F. 45 in margine superiore nota: „Questiones Rygaldi." (Odonis? vel: Iohannis? vel Raymundi? Cf. Sbaralea 455 et 568; Quetif-Echard I 475.)

8. F. 49—57. (Quaestiones de dei voluntate.)

Inc : „Queritur de voluntate dei, utrum sit in deo ponere voluntatem. Et

idetur quod non, quia finis et bonum idem, ut vult philosophus." Expl.: „E

antum dicitur conformari." t

9. F. 57—59'. (Quaestiones de voluntate humana respectu voluntatis divinae.)

Inc: „Deinde querebatur supposito, quod aliquo modo possit esse confor- mitas voluntatis nostre ad divinam, utrum conformare teneamur. Quod non videtur, quia cum non teneamur deo, nisi per obedienciam." Expl.: „Et conce- dimus ipsum nolle, quod non vult."

10. F. 59' — 60*. (Quaestiones de libero arbitrio, in fine mancae.)

Inc: „Queritur de libero arbitrio. Et primo queritur, an sit. Quod non videtur. Augustinus in Ench.: Male utens homo libero arbitrio et se perdidit." Expl.: „Sicut dormiens, quando non consentit temptacioni, non ..."

11. F. 61—69. (Quaestiones de praedestinatione.)

Inc; „Queritur, quid sit predestinacio. Diffinitur autem sic: predestinacio est presciencia beneficiorum dei. Item, predestinacio est alicuius ad gloriam pcreordinacio." Expl.: „Non potest presciri, quod esse futurum non est nec igesse."

12. F.69— 71. (Quaestiones de reprobatione.)

Inc: „Queritur de reprobacione et primo, in quo genere sit. Ut dicit ma- gister in Sent. libro I. d. XL, reprobacio est presciencia iniquitatis quorundam et preparacio dampnacionis eorundem." Expl.: „Peccatum enim originale est inicium reprobacionis."

71

- 309 -

13. F. 71—75'. (Quaestiones de dei dilectione respectu creaturarum.) Inc: „Queritur de dilectione dei, qua diligit creaturas, et primo, an diligat

creaturas. Quod sic." Expl. (alia manu): „Propter alia, que tacta sunt ..."

14. F. 76—78'. (Quaestiones de cognitione creaturarum respectu dei.) Inc: „Queritur, an dominus sit cognoscibilis. Quod sic videtur. Augustinus

De trinitate: Anima dicitur ymago dei, eo quod capax eius." Expl.: „Est causa inconprehensibilis. "

15. F. 79—83'. (Quaestiones de differentia veteris et novae legis.)

Inc: „Quaeritur de differencia veteris legis et nove et primo, an differant essentialiter. Et videtur, quod non." Expl.: „Quia peccata nostra meruerunt."

16. F. 83' — 85*. (Quaestiones de sacramentis.)

Inc.: „Queritur, utrum sacramenta fuerint necessaria ad salutem hominis post lapsum. Quod sic patet." Expl.: „Nomine institucionis communiter sumpto."

17. F. 86—89'. (Quastiones de virtutibus in generali et in speciali.) Inc: „Queritur de hoc verbo : Caritas est forma virtutum." Expl.: „Possi-

bilitas ad hec."

F. 86 in margine superiore: „Questiones m. W."

18. F. 89—92'. (Quaestiones de sanctificatione.)

Inc.: „Queritur de sanctificacione et primo queratur, an sanctificacio sit solum rei racionalis." Expl. : „Id, quod ipsa prius interrogabat."

19. F. 92'— 95. (Quaestiones de decimatione.)

Inc: „Queritur, utrum filii decimati erant in parentibus. Quod sic. Expl.: „Quod supra est, aliquo modo."

F. 94 in margine superiore: „De q. m. W."

20. F. 95—97. (Quaestiones de Christo.)

Inc: „Queritur, utrum Christus consideratus ut in gratia unionis poterat peccare. Quod non." Expl.: „Pene dampnatum iniuste."

21. F. 97'— 101*. (Quaestiones de primis motibus peccati.)

Inc: „Queritur, quid sit primus motus, et diffinitur sic: primus motus est motus sensualitatis." Expl.: „Nichilominus inperat racio."

F. 101 scriptura vacat.

22. F. 102—108. (Quaestiones de peccato in generali.)

Inc: „Queritur de peccato, quid sit, ei diffinitur multipliciier. Augustinvs in libro de U(bero) arbitrio: Peccaium est voluntas aversa ab inconmvtabili bono." Expl.: „Ordinat ipsam partem inferiorem."

11

- 310 —

23. F. 108 — 110'. (Quaestiones de angelis in ordine ad peccatum et ad dilectionem dei.)

Inc: „Queritur, utrum in angelis ante lapsum poterat esse consensus mali in inferiore parte." Expl.: „De amore naturali rationali.

24. F. 110'— 112*. (Quaestiones de modis diligendi deum.)

Inc: „Queritur de modis diligendi deum et primo videtur, quod nullus sit modus." ExpL: „Gustacio actu est ipsa fruicio, actio."

25. F. 113—118'. (Quaestiones de innovatione mundi.)

Inc: „Queritur, quorum erit innovacio in fine mundi et primo, vtrum vegetabilium et sensibilium." Expl.: „Passibilitas et corrupcio."

26. F. 119—184. (Quaestiones de sacramentis in generali et in speciali.)

Inc: „Queritur: quid est sacramentum. Diffinitur autem multipliciter, uno modo sic: sacramentum est sacre rei signum." Expl.: „Sed pocius dampnacionis dispendium."

F. 184' scriptura vacat.

27. F. 185—217. (Titulus legitur f. 193: R. Questiones nove de peoi- tentia.)

Inc: „Queritur de penitencia et primo, utrum sit virtus vel non. Quod sic videtur." Expl.: „Ut est ratio vel rationale."

310

Chartac. s. XV.; f. 247; 29X21,5 cm; col. 2; man. plurcs; ligat. rec., f. 1 littera initialis cum ornamentis rubr. et caerul., reliquae rubrae et caeruleae; f. a cap. a: fragmentum Digestorum (L. 37, T. 8), s. XIV.; f. ad calc. a: fragmentum gradualis cum neumis, s. XII.; f. 109' et 179; „Liber beate Marie virginis in Newburga Claustrali," s. XV.

F. 1—246. (Narcissi Herz de Berching quaestiones in III. lib. Senten- tiarum.)

Inc: „Cum venit igitur plenitudo temporis. Ut ait apostolus: Misit deus filium suum . . . Iste est tercius liber sentenciarum Petri Lambardi(l)." ExpL: nQui legem dedit Iesus Christus, deus in secula benedictus. Amen."

Idem opus (non editum) asservatur in bibl. ap. Scotos Viennae ; cf. Hubl, N. 264 (1).

De auctore, rectore univ. Vienn. a. 1423 et 1431, vide Aschbach 453 sqq. et Zeibig in Arch. f. ost. Gesch. V (II) 2, 314.

F. 246 et 247 script. vacant. -

73

— 311—312

311

Mcmbr. s. XII. ex. ; f. 83; 28X19,5 cm ; col. 2; man. I; ligat. rec; litterae initialcs rubrae; f. 82: „Liber sancte Marie in Nuenburch", s. XII.; f. 1 et 27: „Liber sancte Marie in Newnburga Claustrali", s. XV.; folia ultima tineis arrosa.

R. Incipit prologus sententiarum magistri Hugonis ex veteri testamento F. 1 — 82. (Hugonis de s. Victore tractatus de sacramentis christianae f idci, lib. I.)

Prol. inc: „Librum de sacramentis christiane fidei studio." Sequitur tabula capitulorum. Opus inc: „Cum igitur de prima eruditione." Expl.: „Precepta sacramenta promissa."

F. 82' — 83: delineatio disputationis. Vide Winkler, Die Buchmalerei in Nieder- osterreich v. 1150—1250, Wien 1923 p. 11 et tab. 6. Ed. Mignc P. L. t. 176 col. 173—364,

312

Membr. s. XII. ex; f. 150; 27X17 cm; man. plures; ligat. rec. ; iitterae initiales variis coloribus pictae; f. 1: „Bibliothecae Claustroneoburgensi sum iurc inscriptus 16 Sept. 1656"; f. 150: „Explicit liber s. MfarieJ Waltsassen (?)... Cedeliz."

1. F. 1—80*. (Pseudo - Hugonis de s. Victore summae sententiarum, tract. I— VI.)

Praef. inc: „De fide et spe, que in nobis est, omni poscenti." Opus inc: „Fides, ut ait apostolus." Expl.: „Per invocacionem trinitatis."

Ed. Migne P. L. t. 176 col. 41 — 154. — Cf. Andreas: Die Summa sentent. Kein Werk des Hugo von S. Victor, in Katholik, 1909, 99—117.

2. F. 80—88. R. Augustinus (falso) de coniugio.

Inc: „Secretum dei fuit, homines per sacramenta salvari." Expl.: „In hoc conversacione permanserit"

3. F. 88'— 131. (Flori, diaconi Lugdunensis, opusculum de expositione missae.)

Inc: „Opusculum de actione missarum." Expl.: „Fit post consecrationem et participationem eorundem sacramentorum." Ed. Migne P. L. f. 119 col. 15—72.

4. F. 131—143'. (Pseudo - Hugonis de s. Victore summae sententiarum tract. VII, incompl.)

Inc: „Coniugium, quod matrimonium appellatur." Expl. (per verba cap. XX.): „Que deus coniunxit, homo non separat." Ed. Migne P. L. t. 176 col. 153—171.

74

— 313 —

5. F. 143'— 147'. (Epistola Gualteri de Mauritania ad Hugonem de s. Victore.)

Inscriptio epistolae: „Hugoni sancti Victoris priori G. salutem." Epist. inc: „Nuper de Parisius veniens." Expl.: „Et heresim manifestam abdicare etprorsus respuere."

Bibl. nat. Vienn. exhibet eandem epist. (N. 998, 4), a Denis I 620—622 des- cript.

6. F. 147— 148'. (Tractatus moralis de caritate.)

R. Quid sit karitas. Inc: „Karitas est motus animi ad diligendum deum." Expl.: „Separabit me a cariiate Christi."

7. F. 148' — 130. (Hugonis de s. Victore tractatus de sapientia animae Christi, incompl.)

Prologus inc: „Prudenti ac religioso verbi divini" Opusculum inc: „Queritis de anima Christi, id est de illo rationali spiritu." Expl. (per verba): „Venientem in hunc mundum . . . "

Ed. Migne P. L. t, 176 col. 845—849.

In fine probationes pennae et psalm. 135 incompl. a. XII. et XIII.; f. 150': pro- bationes pennae et canticum in B. Mariam V. inc. ; „Salve regina virginum, Maria, dya celi ierarchia," s. XIV.

313

Chartac. s. XIV. (f. 1—189 a. 1377); f. 249; 29X21,5 cm; col. 2; man. II; lig.rec; litterae initiales rubrae; f. 1 et 10: „Liber s. Marie in Newnburga Claustrali," s. XV.; f. 1: „Can. reg. Claustroneoburgensium bibliothecae iure inscriptus 27. Sept. 1655"; in marginibus f. 1—188 litterae initiales et tituli capitulorum pro rubricatore annotati sunt.

1. F. 1—189. R. Incipit Hugo (de s. Victore) de sacramentis (libri duo.) Praef. inc: „Librum de sacramentis christiane fidei studio quorundam scribere conpulsus sum." Sequuntur divisio operis et tabula capitulorum 1. I* eiusdem. Prol. (f. 3) inc: „Cum igitur de prima erudicione sacri eloquii." L. I. (f. 4) inc: „Arduum profecto et laboriosum opus." Expl.: „Ecce, quod erit in fine sine fine."

Sequitur nota de morbo et obitu auctoris: „Nota. Hugo de sancto Victore Parisius claruit, qui de contemplacione et moribus multa scripsit. Huic in extremis laboranti hostiam lnon consecratam monadii propter vomitus periculum attulerunt, sacram eucaristiam simu- antes. Quod Hugo per spiritum intelligens exclamavit: Cur me fallere, fratres, voluistis, ste non est dominus meus /esus Christus. Qui territi corpus Christi attulerunt, scd Hugo proptcr vomitum communicare non audens sic orabat: Ascendat filius ad patrem et cum eo spiritus meus ad eum, qui Jecit illum. Quo dicto eucaristia disparuit et Hugo feliciter exspiravit. Idem Hugo vixit sub imperatore Heinrico quarto, qui obiit Mo Co XXV." Postre- mo in scriptura minore colophon: „Finitus est Hugo de sacramentis per Procopium

75

- 314-315 -

Tursund, civem Pragensem, in ccclcsia s. Petri hora q(uasi) XXII. in die s. Michaelis anno eiusdem Mo CCCo LXXVIIO."

Ed. Migne P. L. t. 176 col. 174 — 613. — Quoad notam de morbo et obitu Hu- gonis cf. Migne P. L. t. 175 col. CLIX. — F. 189—190' script. vacant.

2. F. 191—231. Inc. opus: „Occurrit discutere, utrum sit necesseponere, deum esse." Expl.; „Spiritu, ut puio, divino instigatus hoc opusculum sim agressus. Deo gracias. Amen." (R.) Explicit liber de fide contra vanos et curiosos philosophos etc. Amen.

F. 232: Registrum operis.

Textus noster maxima ex parte verbotenus de opere sumptus est, quod in cod. 1589 (1) bibl. Nat. Vindob. sub titulo „Liber de articulis fidei" asservatur.

3. F. 232—249. (Aldobrandinus de Tuscanella: Tractatus super decetn praecepta legis, incompl)

Inc. : „Legem pone michi, domine, viam iustificacionum tuarum . . . Loquitur hic propheta dicens : Ex quo legem petivi." Expl. (per verba): „Facit enim eas inutiles sibi."

In codice nostro praefatio et pars ultimi capitis desunt. Opus integrum in cocL 15.019 (2) bibliothecae Nat. Vindob. requiras. — De auctore vide Quetif- Echard I 527.

314

Chartac. s. XV; f. 269; 29X21 cm; col. 2; man. I Hgat. rec. ; f. 25 littera initialis deaurata cum ornamentis et cum insignibus canoniae nostrae, reliquae caeruleae et rubrae; f. 1: „Can. reg. Claustroneoburg. bibliothecae iure inscriptus 27. Sept. 1655"; margines infimi f. 1 — 3 et 257 abscisi sunt.

F. 1 — 269'. Praemisso registro alphabetico prol. inc.: „Decalogi legem sa- cratissimam primum." Opus inc: „Sunt igitur tria principaliter." Expl.: Jntrem in gaudium domini, qui es trinus et unus deus etc. Amen." (R.) Explicit preceptoriutn divine legis fratris Iohannis Nyder, sacre theologie professoris eximii, ordinis predicatorum convenrualis Nurenbergensis.

Sequitur registrum capitulorum.

Editiones vide ap. Hein N. 11780 — 1796. — De auctore vide Aschbach 446 sqq.; Hurter IV 715 sqq.; Quetif-Echard I 792 sqq.

315

Chartac. s. XV.; f. 463; 31X21,2 cm; col. 2; man I; ligat. rec; litterae ini- tlales rubrae; *. ■ cap. a, 180', 460: „Liber sancte Marie in Newnburga Claustrali" , s. XV.; f. 1: „Can. reg. Ctaustroneoburg. bibliothecae iure inscriptus 9. lulii 1656."

76

- 316 -

1. F. 1—458. Inc: „Circa distinctionem primam quarti sentenciarum moveo

illam questionem, uirum nove legis sacramenta causativam gracie habeant."

Expl.: „Secundum, quod dicit Augustinus. Ex dictis patet solucio obiectorum. (R.)

Explicit lectura illustris magistri Chunradi de Ratenburkch (recte : Rothen-

burg) super tercio et quarto sentenciarum, pronunciata ad unversitatem

Wyennensem.Comparata per dominumStephanum canonicum Newnburgensem.

Haec lectura non edita est.

De auctore cf. Aschbach I 418 sq. — F. 461 — 463 script. vacant.

2. F. 458'— 460'. (Quaesfio moralis).

Inc: „Utrum precepta decalogi obligent sub pena mortalis peccati. Quod non." Expl.: „Ex dictis patet, quid sit dicendum ad questionem. Et sk ..."

316

Chartac. s. XV.; f. 361; 29 X 21,2 cm; col. 2; man. plur.; ligat. rec. ; Utterae intiales rubrae, multae desiderantur.

1. F. 1—143. (Lectura in II. et III. lib. Sententiarum.)

Lectura super II. lib. inc: „Creacionem rerum insinuans scriptura. Liber secundus in quo determinat magister de creacione rerum."

Lect. super III. lib. inc (f. 65) : „[C]um venit igitur plenitudo temporis. Liber 3US. Postquam in precedeniibus libris determinavit magister de rebus di- vinis et creatis." Expl.: „Ad quem omnia ordinantur, cui est . . . *

Sequitur nota de fletu damnatorum et nota (f. 143'): „In supra scripiis punctis magister sentenciarum non tenetur a doctoribus modernioribus." Loci isti afferuntur.

F. 143': registrum capitulorum,

Idem opus asservatur in bibl. Nat. Vienn. (N. 4497, 1), a Denis II 1231 sqq. descriptum. — F. 144 script. vacat.

2. F. 145—253. Praef. inc: „Legimus in ecclesiastica hystoria, beatum Iohannem." Opus inc: „Apocalipsis lesu Christi plenior esset sensus." Expl. : „Et in gracia terminum poneret. Et sic est finis etc." (R.) Explicit glosa Hay~ monis super Apokalipsin venerabilis doctoris etc.

3. F. 254—358. (Guidonis de monte Rocherii tractatus de sacramentis.) Praemisso registro capitulorum prol. inc: „[R]everendo in Christo domiao

domino Raymundo . . . Fons divine sapiencie dei." Opus inc: „[Q]uoniam secundum, quod dicit propheta Malachias." Expl. : nPreces ad dominum fundat. Amen."

Idem opus in cod. 211 (3), 351 (4), 392 (1). Editiones vide ap. Hain, N. 8157— 8215. — De auctore vtde Hurtex IV 500 sq.; Schulte, Quellen II 425 »q.

77

- 317-318 - 317

Charfac. et membr. (sexternis constat, quorum externae plagulae membr.) s. XIV. ; 344 f.; 30X21 cm; col. 2; man. I; ligat. rec; litterae initiales rubrae ; f. 1, 152', 344': „Liber sancte Marie virginis in Newnburga Claustrali," s.XV.; in marginibus emendationes et notae variae; margines f. 1 et 2 humore laesi.

1. F. 1—324. Lib. I inc: „In primis supponatur, quod deus est summe perfectus et bonus." L. II. (f. 117) inc: „Post predicta in primo libro est hic de libero arbitrio disserendum. Quedam enim prehabita videntur, liberum arbitrium penitus tollere." L. III. (f. 167') inc: „Quia Pelagiani negant predestinacionem providenciamque divinam in bono et in malo, coefficienciam dei." Expl. f. 319': „Reducatur perspicue ad semitam veritatis et in ipsa indeclinabiliter confirmetur."

In sequentibus autor 36 articulos ut errores condemnatos et totidem veritates eis oppositas adiecit, inc: „Quod deus non est tam perfectus et bonus." Expl.: „Electos gaudium sempiternum. Amen." (R.) Explicit istud opus (Thomae Bradwardini) de causa dei contra Pelagium et de virtute causarum, virtute dei, cause

causarum, scriptum Parysius anno a nativitate domini 1361 die Veneris 5a Novembris.

In cod. nostro prologus deest.

Ed, a Henrico Savilio, Lond. 1618.

De auctore vide Quetif-Echard I 744; Fabricius-Mansi I 267 sqq,; Hurter IV 451 sqq.; Sbaralea, Suppl. script. Francisc 671 sq.; Geyer 622 sqq. et 788.

2. F. 324—342. R. Incipit tabula seu repertorium (alphabeticum) de causa dei, edita per magistrum Thomam Embredoardi (recte: Bradwardini), quondam archiepiscopi Cantuariensis.

F. 343 sine scriptura.

318

Chartac s. XIV. (f. 180—323: a. 1374—1376); f. 323; 28,3X20,5 cm; col. 2; man. plur.; ligat. rec; lifterae initiales rubrae, maiores cum ornamentis; f. 1 et 196': „Liber sancte Marie virginis in Newnburga Claustrali," s. XV.; f. 1: „Can. reg. Claustro- neoburgensi bibliothecae inscriptus 4. Novembris 1656"; infimi margines humore laesi.

1. F. 1—94. (Tractatus de gratia dei.)

Inc: „Quia sub providencia divina magnifica." Expl.: „Placeat satrapis, placet et michi." In fine: „Spiritus veritatis nos doceat veritatem."

Tractatus magnam similitudinem cap. 37 — 47 libri I. operis infra sub n. 4 re- censiti prae se fert.

2. F. 95 — 170'. (Speculum militare de diversis Hbris compilafum, prin- cipi Ottoni, duci Austriae, dedicatum.)

Prol. inc: „Omnia tempus habent . . . Quia igitur apud philosophos tempus mensurat." Opus (f. 97') inc: „Licet Augustinus XVII 1° de civitate dei

78

— 319 —

et Ysidorus." Expl. (f. 168'): „Terminus idem, tibi laus et gloria etc. Amen." In fine (f. 168') registrum capitulorum et (f. 168'— 170') tabula alphabetica.

E. 171'— 178' script. vacant.

Idem opus exhibet cod. 688. — In bibl. Nat. Vienn. in cod. 2460 idem opus extat cum prologo metrico, qui apud nos deest.

3. F. 179—192'. R. Incipit encheridyon sancti Augustini episcopi, (sive liber de fide, spe et caritate).

Praemisso registro capitulorum prol. inc. : „Dici non potest dilectissime Laurenti." Opus inc: „Fundamentum enim aliud, ait apostolus." Expl. : „De fide spe et caritate conscripsi. Deo gracias." (R.) Explicit encheridyon Augustini episcopi. Anno domini 1376.

Ed. Migne P. L. t. 40 col. 231—290.

4. F. 193—309. R. De causa dei contra Pelagium et de virtute causarum domini Thome Bragwardini (recte: Bradwardini), doctoris profundi, Can- tuariensis archiepiscopi.

Praef. inc: „Magnorum et multorum peticionibus atque rogacionibus cu- mulatis." Opus (f. 194) inc: „ln primis supponatur, quod deus est summe perfectus." Expl.: „Gaudium sempiternum. Amen." (R.) Finito libro, sit laus et gloria Christo. Deo gracias. Amen. Anno domini 1374° conpletus est liber iste in vigilia conversionis sancti Pauli hora 17". Wienne. Amen.

F. 309 — 311' exhibentur questiones morales, quarum prima: „Quaeritur, utrum possibile sit, aliquem in peccato mortali constitutum pro tunc agere aliquem actum moraliter bonum." In fine : „Anno domini 1374 proxima die ante vigiliam nativitatis virginis gloriose et eximie Marie dei genitricis finita est questio illa in Wienna."

F. 312 — 313': Tabula super summam. Idem opus extat in cod. 317 (1).

5. F. 314—320. R. Incipiunt sentencie Prosperi (Aquitani) in libros beatissimi Augustini episcopi et doctoris eximii.

Inc: „Innocencia vera est, que nec sibi." Expl.: „Si te ipsum respexeris." Ed. Migne P. L. t. 95 col. 1859—1898.

6. F. 320—323. R. Incipit tabula (alphabetica) seu reportatorium de causa dei edita per magistrum Thomam Ebredoardi (recte: Bradwardini), quondam episcopi Canthuariensis.

319

Chartac. s. XIV.; f. 171; 29,2X21,5 cm; col. 2; man. I; Iigat. rec; Iltterae ini- tiales rubrae; f. 1: „Can. reg. Claustroneoburgensi bibliothecae inscriptus 7. Novembris 1656"; f. 171': „Liber sancte Marie virginis in Newnburga Claustrali," s. XV.

79

- 320 -

F. 1 — 171. (Summa Pisana Bartholomaei de s. Concordio.) Prol. inc: „Quoniam, ut ait Gregorius super Ezechielem." Opus inc: nAbbas in suo monasterio." Expl.: „/nvidia, ut dictum est antea. Invidia p. 2."

Sequntur aliquot adnotationes de summa: De casibus et de matrimonio. Editiones vide ap. Hain N. 2524—2529. — De auctore vide Schulte, QuelLen 428 sqq. — Idera opus extat in cod. 364 (1) et 379 (1).

320

Chartac s. XIV.; f. 211; 29,8X22 cm; col. 2; man. plures; Hgaf rec; litterae initiales rubrae, haud raro deslderantur; f 1; „Can. reg. Claustroneoburg. bibliothecae iure insctiptus 9. Sept. 1656"; f. 211': „Liber beate Marie virginis in Newnburga Claus- trali," s. XV.

1. F. 1 — 116'. R. Summa colleccionum magistri Iohannis Salensis (recte: Guallensis).

Tabula capitul. inc: „Summa collacionis huius, que potest dici summa colleccionum." Prol. (f. 3) inc: „Cum exemplo beati Pauli apostoli ad Ro- manos primo capitulo doctor sive predicator.* Opus inc.: „Primum capitulum, quid sit respublica. Ubi notandum, quod respublica est res populi." Expl. (f. 107); „Gracia iltuminante studeant adimplere. Explicit."

Sequitur tabula alphabefica.

Editiones vide ap. Hain N. 7440—7446.

loannes Guallenis (Valleis, Wallius, Wallensis), ord. min., Anglus, coenobii Wigoriensis alumnus, Oxonii et Parisiis docuit. Vixif ca. a. 1330. Cf. Hurter IV 418 sq.; Wadding 143; Fabricius-Mansi III 109 sq.

2. F. 116—117. (Tractatus de sibyllis.)

Inc: „Sibillae dicuntur omnes femine sacre." ExpL: „Sine peccato esse potuerit etc."

Cf, opus spurium Bedae Venerabilis, ed. Migne P. L. t. 90 col. 1181 sqq.

3. F. 117—139'. (S. Isidori Hispalensis episcopi sententiarum libri tres excerpti.)

Tabula cap. inc: Jn nomine . . . premitlende sunt tabule capitulorum." Opus (f. 118) inc: „Solus deus dicitur inmortalis, quia solus est incommuta- bilis." Expl. : „Ad inferna descendunt. Amen."

Ed. Migne P. L. t. 83 col. 537—737.

4. F. 139' — 202. (Sermones dominicales et festivales.)

Sermo prlmus inc : „Mulierem fortem quis . . . Huic questioni usque ad tempus." Sermo ult. expL: mMasculum et feminam."

F. 202 — 206' variae glossae et «dnotatiotws. alia manu scriptae.

S0

— 321-322 —

5. F. 207 — 208. (Tractatus Hilgrimi, licentiati in decretis, de valore contractuum quorundam fraternitatis s. Martini Claustroneoburgi).

Inc: „Reverendissime pater, humili recommendacione . . . Quia ut quod super quasdam literas." ExpL: „Leso satisfaciant"

F. 208' — 211 variae adnotationes, alia manu scriptae.

321

Chartac. s. XV. in.; f. 138; 29x21 cm; col. 2; man. I; ligat. rec; f. 1 littera initialis deaurata et variis coloribus picta cum ornamenfjs, reliquae rubrae et caeruleae; f. a cap. b, 74, 138': „Liber sancte Marie virginis in Newburga Claustrali," s. XV.; f. 1 : Can. reg. Claustroneoburgensi bibliothecae iure inscriptus 9. Septembris 1655."

1. F. 1 — 138. R. Incipit exposicio super libros: De civitate dei beati Augustini secundum fratrem Thomam (Vallensem) et fratrem Nycolaum Triveth de Anglia.

Prol. inc: „Fluminis impetus . . . Fons sapiencie verbum dei residens." Expositio Thomae Vallensis inc: „Historia capcionis urbis a Gothis. Circa vero causam effectivam librorum: De civitate dei." Expl. (f. 126', cap. 29. libri X.) verbis: „Misterium quod absconditum fuit." (R.) Finitur opus secundum fratrem Thomam Valers (!), ordinis predicatorum, sacre pagine professorem. Sequencia sunt de exposicione fratris Nycolai Trivech, magistri in theologia eiusdem ordinis, ne opus inperfectum obmissis sequencium librorum expo- sicionibus videretur.

Commentarius secundum Nicolaum Trivetum f. 126' cap. 29. Hbri X. inc: „In capitulo vicesimonono secundum Nicolaum Trivech contra Porphirianos." Expl. : „Resurreccionis future ad beatiiudinem, ad quam nos perducat ..."

Edit- Moguntiae 1473 et saepius. Commentarius Nicolai Triveti nunquam integer prodiit, sed ex illo commentarius Thomae Vallensis completus est.

Thomas Vallensis (Walleis, Guallensis), ex ord. praedic, Anglus Oxoniae theologiam docuit, tum ad aulam pontificiam, quae Avenione morabatur, se contulit, Johannem XXII. haereseos accusavit, ob id in vincula coniectus, sed paulo post liberatus. Vixit ca.- a. 1330. — Cf. Hurter IV 459 sq.; Quetif — Echart I 597; Fabricius — Mansi VI 265.

De Nicolao Triveto cf. cod. 138.

2. F. 138'. (Argumenta librorum operis s. Augustini de civitate dei.)

322

Membr. s. XIII. ex. et XIV.; f. 182; 31,7X22 cm; f. 1—166: col. 2; man. plures; ligat. antiqua lignea ; litterae initiales variis coloribus exaratae; f. 1: „Can reg. Claustroneoburgensi bibliothecae iure inscriptus 10. lunii 1656"; f. 75 et 182': „Liber sancte Maiie in Newnburga Claustrali," s. XV.; f. 145 deest; in marginibus multae glossae et notae; fol. ult. humore laesum.

Pf e 1 f f e r, Catal. cod. 81 °

- 322 -

1. F. 1 — 1'. (Thomae de Aquino prologus ad commentaria sua in se- cundum librum Sentenfiarum et fragmentum quaest. I. art. I. commentarii illius, incompL)

Inc: „[S]piritus eius ornavit celos . . . Creaturarum consideracio pertinet ad theologos et ad philosophos." Expl. (per verba): „Nullum tale est principium primum. Si autem ..."

2. F. 2—6. R. (Robertus) de Orforth: Super secundum Sententiarum. Inc: „An creacio sit. Videtur, quod non." Expl.: „Peccatorum autem diverse

sunt radices, ut patet q. precedenti."

Roberfus de Orford, ex. ord. praed., floruit c. a. 1292. Cf. Quefif-Echard I 431; Hurter IV 248; Geyer, Die patristische und scholastische Philosophie, 542; Grab- mann, Kurze Mitteilungen uber ungedruckte englische Thomisten in „Divus Thomas" III (1925) S. 212.

3. F. 6 — 7. R. Articuli, in quibus frafer Thomas melius in summa, quam in scriptis dixit.

Inc. : „In primo libro in prologo articulo 4° in pede dicit, quod ens divinum cognoscibile per inspiracionem." Expl.: „Et mereri vitam eternam."

Similem elenchum, paulo ampliorem vide in cod. nostro 813, f. 110 — 110', s. XIV. inc. De opusculo cf. Grabmann, Hilfsmittel des Thomasstudiums aus alter Zeit in „Divus Thomas" I. (1923) p. 98 sqq.

4. F. 7 — 10'. (Thomas de Suthona [Sutton]: Concordantia dictorum s. Thomae de Aquino.)

Prol. inc: „Pertransibunt plurimi et multiplex erit sciencia . . . In visione prophetica." Tractatus (f. 7') inc: „In primo igitur Sentenciarum diximus, sub- iectum theologie posse sic vel sic accipi. Expl.: „In quo alius non placet, in passione igitur."

Cf. Pelster, Thomas von Sutton, „Zeitschrift f. kath. Theologie" 46 (1922) S. 232 ff.; Grabmann 1. c. et p. 105 sq. nec non 380.

Sequitur brevis quaestio, an conscientia sit potentia.

5. F. 11 — 17. (Tractatus contra pluritatem formarum Thomae de Suthona [Sutfon].)

Prol. inc: „Quoniam sanctum est, honorare veritatem." Opus inc: „Primo via sumitur ex distinccione formarum ad invicem." Expl.: „Summa essentia, que est forma prima et actus purus et exemplar omnium, cui sit gloria in secula. Amen."

De auctore vide Geyer, „Die patristische und scholastische Philosophie" p. 542 et 773; Pelster: Thomas von Sutton, O. Praed., als Verfasser zweier "Schriften iiber die Einheit d. Wesensform in ..Scholastik" III (\ 928) p. 411 sqq.

82

- 322 —

6. F. 17—76'. (Guilelmi de la Mare correctorium fratris Thomae sive corruptorium, cum correctorio corruptorii Pseudo-Aegidii Romani.)

Correctorium sive corruptorium Guilelmi de la Mare inc; „Questione 12. articulo 2. querens, utrum divina essencia videatur ab intellectu creato per aliquam similitudinem mediam." F. 18 prol. correctorii corruptorii inc: „Quare detraxistis sermonibus veritatis . . . Questio proposita optime in persona fratris Thome de Aquino, doctoris eximii." Opus inc: „Primus articulus est, quod deus a beatis in patria videtur per suam essentiam et non per speciem creatam. Istam veritatem docet frater Thomas in prima parte Summe." F. 76' in articulo 122. expl. correctorium : „Quam lignum madefactum et viride. Respondet ad predicta s. Thomas." Correctorium correptorii expl. (f. 76'): „Dignatus est sua clemencia exaltare, cui est honor ..."

F. 74' — 75'. R. (Registrum) articulorum corruptorii.

Quis auctor sit, nondum constat. — Vide Ehrle F.: Der Kampf um die Lehre d. hl. Thomas v. Aquin in den ersten funfzig Jahren nach seinem Tode. Erster Art. in Zeitschr. f. kath. Theologie 37 (1913), 266—318; Geyer: Die patr. u. schol. Philos. I. c. p. 496 sq.

7. F. 77 — 84'. (Summa theologica de creatore, creatione creature et de creatione, incompl.)

Prol. inc: Quoniam homines a vera sue racionis dignitate." Opus inc; „Theologia in duas distinguitur species, supercelestem et subcelestem." Expl. : „Nihil aliud est tempus, quin quedam collacio alicuius ..."

De auctore nihil inveniri potuit.

8. F. 85 — 166'. (Petri Pictaviensis sententiarum libri quinque.)

Prol. Inc: „In deserto manna colligentes . . . Nobiscum bene agitur, si post magnum laborem." Praemissa tabula distinctionum opus inc: „Invisibilia dei a creatura mundi . . . Creatura mundi homo dicitur." Expl.: „Habe cari- tatem et fac quicquid vis. Faciendi enim libros nullus erit finis. Deum time et mandata eius observa: hoc est omnis homo."

Ed. Migne P. L. t. 211 col. 790—1280.

De auctore vide Hurter IV 169. De hoc opere vide Grabmann, Gesch. der schol. Methode II, 508 sqq.

9. F. 167—182'. R. Incipiunt testamenta duodecim patriacharum, filio- rum Iacob. In quibus sunt aptissime et pulcherrime de Christo prophecie. Transtulit magister Rudbertus Grossum Caput (Grosseteste), LingonLensis episcopus, de graeco in latinum.

Inc: „Transcriptum testamenti Ruben." Expl.: „Usque ad diem exitus eorum de terra Egypti. Etc."

83 6*

— 323-324 -

Ed. Migne P. G. t. 2 col. 1037—1150.

De translatore vide Ludwig Baur, Die philos. Werke d. Rob. Grosseteste in Baumker, Beitrage z. Gesch. d. Philos. d. Mittelalt. IX. B.

323

Membr. s. XIV.; f. 98; 33X21 cm; col. 2; man. plures; ligat. rec; litterae ini- tiales rubrae, complures desunt; f. 1 et 98': „Liber sancte Marie virginis in Newnburga Claustrali", s. XIV., f. 1: „Can. reg. Claustroneoburg. bibliothecae iure inscriptus 11. Sept. 1656"; f. 1 — 4 et infimi margines foliorum humore laesi.

1. F. 1 — 7\ (Historia naturalis Indiae.)

Inc. : „Notandum, quod in India est mantidiora bestia." Expl.: „Cervus olee ramusculos manducat."

De auctore nihil inveniri potuit.

2. F. 7'— 8'. R. Sermo de confessoribus.

Inc: „Estote parati . . . Quanta incertitudo. Expl.: „Que ei infligetur."

3. F. 8* — 11. R. Sermo de virginibus.

Inc: „Adducentur regi virgines . . . Circa spiritualem desponsacionem." Expl.: „Et ego tuus, quod nobis prestare dignetur." F. 11' script. vacat.

4. F. 12—23. R. Incipit (Thymonis, ord. praed.) tractatus de septem sacramentis.

Inc: „Ad evidenciam sacramentorum nove legis." Expl.: „In summa matri- monii magislri Remundi. Amen."

Idem opus extat in bibl. Zwettl.; v. Xenia Bernardina I 409 N. 321, 1.

5. F. 23 — 41'. (Narchesini a Regio Lepidi) summa confessionum (in- compl.).

Prol. inc: „In dei tabernaculo i. e. in sancta ecclesia." Argumentis ca- pitulorum praemissis opus inc: „Sollicitus etiam sit sacerdos." Expl. (per verba); „Non potest episcopus nec aliquis alius a papa dispensare. Cum ..."

Hoc confessionale editum sub Bonaventurae 'nomine in editione Lugdun. 1668, VII 45 — 66. De auctore vide cod. 192 (1); de hoc opere cf. Bonelli, Prodromus 692.

6. F. 41'— 98*. (Sermones de sanctis.)

Inc: „Cum egressus fuero . . . Licet verba ista fuerint Moysi." Expl.: „Quando virgo peperit Iesum Christum. Amen."

324

Chartac. s. XV.; f. 138; 30,5x21,5 cm; col. 2; man. II; ligat. rec; litterae ini- tiales rubrae; teg. ant. b in schedula adligata: „Liber ecclesie in Voselecz," in fine copia chartae: „Datum Wienne, die 26. Octobris anno domini /14J63," probationes

84

- 325 —

pcnnae ; f . 1 : probationes pennae et : „Mateus Maydl possessor [14J86, dominus Leo- poldus Maydl canonicus"; f. 2: „Can. reg. Claustroneoburg. bibliothecae inscriptus 4. No- vember 1656"; dimidia pars f. 113 abcissa, folia ultima tineis arrosa.

1. F. 1 — 113. (Thomae de Chabcham, subdecani Sarisburiensis, summa poenitentialis.)

Prol. inc: „Cum miseraciones domini sint super omnia opera eius." Opus inc.: „De penitencia igitur dicturi, subtilitates et inquisitiones theoricas preter- mittimus." Expl.: „Multo maiorem iniunga(n)t penitenciam pro peccato manifesto quam pro occulto. Et ad presens de penitencia dicta sufficiant etc. Laus deo."

F. 110' — 113 exhibent tabulam capitulorum.

Idem opus extat in cod. 211 (2).

2. F. 114—116'. (Prohibitiones a s. communione.)

Inc.: „Item primo omnibus hereticis manifestis et occultis." Expl.: „Laborem et dolorem considerat etc."

In fine registrum cajpitulorum.

3. F. 117—127. Inc: „De sumpcione venerabilis preciosique sacramenti." Expl.: „Aliorum contrario more subverti. (R.) Et sic est finis lecture magistri Andree de Broda super sumpcionem sacramenti domini sub utraque specie.

Andreas de Broda (Deutsch-Brod), professor univ. Pragae, pugnavit contra Hussitas. Cf. Hurter IV 676 sq.; Potthast I 171.

4. F. 127—127'. R. Sequltur decretum concilii sacri Constanciensis de communione sub utraque specic.

Inc: „Cum in nonnullis (mundi) partibus." Expl.: „AuxiIio brachii secula- ris etc."

Ed. Mansi T. XXVII 727 et 728.— Cf. cod. 305 (23).

5. F. 127'— 138*. R. (Magistri Briccii de Buda) epistola missa cuidam predicatori (Nauritio) in Praga (de sumptione ss. sacramenti).

Inc: „Eloquenti viro domino . . . verbi dei seminatori . . . Pro saluta- cione in Christo Iesu." Expl.: „Omnium animarum christianarum. (R.) Et sic est finis huius epistole magistri Briccii."

Briccius de Buda fuit magister artium et a. 1415 rector univ. Prag.; cf. Denis I 3291.

325

Chartac. s. XV. (f. 192—311: 1476); f. 311; 30X21 cm; col. 2; man. plures; ligat. antiqua lign. corio impresso inducta; litterae initiales rubrae, multae desideran- tur; teg. ant. b: „Can. reg. Claustroneoburg. bibliothccac inscriptus 2. Sept. 1656."

85

- 326 —

F. 11 — 310. Inc: „[C]irca primum librum sententiarum dubitatur primo quid sit subiectum totalis sciencie theologice." ExpL; „A quibus penis nos custodire dignetur Iesus, ..." (R.) Et sic restat finis (lecturae) huius quarti sentenciarum magistri Iohannis Harrer de Heylprunna anno incarnacionis domini M° quadringentesimo septuagesimo sexto in die conversionis sancti Pauli. Supra notato anno die videlicet sanctorum Sebastiani et Fabiani mar- tirum Bienne infra horam secundam et terciam facte sunt due coruscaciones magne et duo tonitrua et interim mingebat impetuose ad modum intem- pestatis. Eodem tempore venit de partibus longinguis Fridericus imperator et Maximilianus unigenitus suus ad Biennam etc.

F. 1—11, 61—71, 311 scripf. vacant.

Hoc opus non est editum.

loannes Harrer, theologiae doctor et professor universitatis Vienn., a. 1469 rector huius univ. fuit. Cf. Aschbach I 608.

326

Chartac. s. XIV.; f. 187; 28X21,5 cm; col. 2; man. plures; ligat. rec; litte- rae initiales rubrae; f. 95 et 186': „Liber s. Marie virginis in Newburga Claustrali," s. XV.; f. 1: „Can. reg. Claustroneoburg. bibliothecae 1676."

1. F. 1—185. R. Incipit conpendium sacre (heologie pauperis fratris minoris (Ioannis Rigaldi in VII libros distinctum).

Prol. inc. : „Veteris ac nove legis continenciam magister sentenciarum in 4or libros distinxit, quorum primus agit de deo." Sequuntur 37 rubricae libri primi. Opus f. 3 inc: „Quod autem theologia sit sciencia altissima una et certissima et clarissima, speculativa." Expl. : „Eciam cum vultu tuo propter consolaciones visionis Christi uberiores. Ad quas ..."

In fine (f. 181' — 185) registrum alphabeticum.

loannes Rigaldus, ord. min., circa a. 1320 hoc opus ad Bernardum, Narbo- nensem episcopum, scripsit. Cf. Fabricius — Mansi IV 125; Sbaralea 455 sqq.

2. F. 185'— 186. (Sermo in epiphania domini.)

Inc: „Ubi est, qui natus est . . . Diem(!), karissimi, quam hodie celebramus, est laudabilis." Expl.: „Et incorrupta etc."

3. F. 186. (Definitiones germanicae termini „lex" secundum Papinianum et Tullium.)

Inc: „Secundum Papinianum quid sit lex. Eynsichtigew vnderweisigun des menschen" Expl.: „Und stat gelider."

In fine nomina apostolorum. F. 186* scripf. vacat.

86

- 327 —

4. F. 187'. R. Nota. (Gontinet) XII arficulos servandos ab agentibus karenas (ieiunium quadragesimale).

Inc: „Mittens penitentes in karenas." Expl. : „Per fraudem decipiat. Per dominum etc. Amen."

327

Chartac. s. XV. (f. 1—231': a. 1483); f. 273; 28X21 cm; col. 2 (except. f. 254 —272'); man. tres; ligat. rec; litfera inifiales rubrae; f. 1: „M. I. K. W" (i. e. Ma- gister Ioannes Klaphlprunner Wiennensis, can. reg. Claustroneoburgensis et diaconus, qui a. 1521 peste obiif, ut ex nota Christophori Lamprechtshauser in cod. typ. N. 630 et 643 b. bibliothecae nostrae apparet); inter f. 210 et 211 aliquot folia desunt.

1. F. 1—57'. Inc: „Veteris ac nove legis. Distinccio prima habuit XV con- clusiones." Expl.: „Visa impiorum ineffabili calamitate. Amen." (R.) Finis ex~ posicionis super textum sentenciarum (Ioannis de Fonte).

Idem opus extat in cod. 308 (1) et 352 (3).

2. F. 57' — 59. R. Legenda sancte Katharine virginis (ex legenda aurca Iacobi de Voragine, incompl.)

Inc: „Katherina dicitur a chatha, quod est universum." Expl. (per verba); „Minisier ergo extra ..."

Cf. cod. 131 (1). — F. 59' et 60 script. vacant.

3. F. 61 — 110. (Sermones de sanctis et de tempore.)

Inc: „Egressus Iesus perambulabat . . . Legimus in 3° Regum de gaudio." Expl.: „Quia confudebat iudeos."

4. F. 110—128'. R. Tractatulum (!) de penitencia.

Inc: Predictis subiungendo occurrit." Expl.: „Ecce gravitas satisfaccionis. Et tantum de isto. Deo gracias. (R.) Anno domini 14 LXXXIII0 feria quarta ante Lucie."

5. F. 128' — 132*. R. Sequitur ex pasionali de angelis.

Inc: Michael intcrpretatur, quis ut deus." Expl. : „Ventum foris flantem etc."

6. F. 132'— 197' et 225—231. (Sermones de tempore et de sanctis.) Inc: „Universum tempus presentis vite." Expl.: „Ecclesie restituitur."

7. F. 198—200. (loannis Andreae Iectura super arboribus consanguinitatis, affinitatis et cognationis spiritualis.)

Prol. inc: „Circa lecturam arboris diversis." Opus inc: „Demum ad arborem consanguinitatis." Expl. : „In primo gradu."

F. 201': Delineafio arboris consanguinitatis. — Editiones vide ap. Hain N. 1018 — 1049. — De auctore vide cod. 104. — Idem opus exfat in cod. 364 (3).

87

- 327 -

8. F. 202—208. R. Alia lectura arboris consangwinitatis (et tractatulus de affinitate nec non de cognatione).

Inc: „Ad intelligendum et arborem consangwinitatis." Expl: „Numquam reperiatur prohibitum."

In textu delineationes arborum affinitatis et cognationis spiritualis.

9. F. 208—210'. (Tractatus de arte audiendi confessiones Ioannis Ger- sonii, incompl.).

Prol. inc; „Et(si) virtus, quam asuefacio gignit." Opus inc: „Prima consi- deracio. Provideai ante omnia." Expl. (in fine folii per verba): „Apud omnes nondum ..."

Inter f. 210 et 211 aliquot folia desunt. — Ed. Hagae Comitum II 446—451. — Idem opus compl. extat in cod. 358 (4).

10. F. 211. (Tractatus Ioannis Gersonii de remediis contra recidivum peccati.)

Ab initio mutilus inc (linea prima per verba): „ . . . obligacionem, ne confessus transiret." ExpL: „Desiderium superant, consequamur. Amen."

Ed. Hagae — Comitum II 459. — Idem opus compl. extat in cod. 558 (6). — Se- quuntur (f. 211 — 212) duo additamenta.

11. F. 212—214. Inc; „Si veraces fidelesque. ExpL: „Laudabiliter obser- vatur.

(R.) Et sic est finis huius tractatuli de arte moriendi Iohannis Gersenii cancellarii Parisiensis. Anno [14]52°.

Ed. in operibus Gersonii, Hagae Comitum 1728 I. 447 — 450. Cf. cod. 305 (7).

12. F. 214 — 225'. (Sermones de beata Maria virgine.)

„Maria optimam partem . . . Beata dei genitrix et semper virgo Maria antam perfeccionem." ExpL: „Vitam eternam, quam ..."

13. F. 232 — 253*. (Concordantia passionum brevis, incompl.).

Inc: „Egressus lesus trans torrentem Cedron . . . Considerando die ho- dierno nescio cogitare." Expl. (per verba); „Sibi fortiter congelata in omnibus." Cf. cod. 233 (11), qui excerptum huius concordantiae praebet.

14. F. 254—272'. (Statuta provincialia Eberhardi, episcopi Salzburgensis, cum epistola Ruperti de Welcz, canonici Pataviensis, qua promulgantur statuta).

Epistola inc: „Rupertus de Welcz . . . Reverendissimus in Christo pater et dominus noster dominus Georius episcopus ecclesie Pataviensis divino suc- census fervore." ExpL; „ln hunc modum." Statuta inc: „In nomine . . . Eberhardus dei et apostiolice sedis gracia archiepiscopus Salczburgensis . . .

88

— 328 —

Deus omnium creaturarum fabricator. Expl.; Condicio personarum. In quorum omnium . . . Datum Patavie die vicesima quarta mensis Novembris anno domini millesimo quadringentesimo decimo nono."

Statuta ed. Mansi T. 28 col. 977—1006. — F. 273 script. vacat— F. 273* formula absolutionis exhibetur.

328

Chartac. s. XV. (1439); f. 304; 29,2X21 cm; col. 2 (f. 81'— 304); man. plures ligat. rec; litterae intiales rubrae, multae non sunt exaratae; f. 1: „Can. reg. Claus- troneoburg. bibliothecae iure sum inscriptus 9. Sept. 1656"; margo inf. f. 81 abscisus.

1. F. 1 — 2*. (Tabula distinctionum operis sequentis.)

2. F. 3—81. R. Incipiunt sentencie quarti libri (Petri Lombardi). Distinccio prima, ubi quatuor consideranda sunt.

Prol. inc: „Samaritanus appropians vulnerato." Opus inc: „Sacramentum est rei sacre signum." Expl.: „Via duce pervenit. Amen. Deo gracias. Expliciuni textus sentenciarum etc."

Ed. Migne P. L. t. 192 col. 839—962.

3. F. 81—99. (Thomae Ebendorfer de Haselbach sermones tres de dedicatione ecclesiae.)

Prima inc: „[VJidi civitatem sanctam . . . Sicut in veteri testamento." Secunda (f. 88) inc: „[AJudivi vocem magnam . . . Cum quanta solempnitate dedicacio." Tertia (f. 94) inc: „[V]idi civitatem sanctam . . . Non solum in scripturis sacris." Expl.: „Graciarum referat acciones. Amen. (R.) De Hasel- pach Thomas, quem Austria dedit ad ortum, hoc conscripit opus rusticiis elo- quiis, exponens mores virtutum, premia dixit. Quo docens parvos, crimina flere reos anno milleno quadrigent. et trigenono lectorisque pii sic petit hiis ve- niam etc."

4. F. 99 — 132*. (Quaestiones dogmaticae et morales.)

R. Prima questio. Inc: „Utrum animabus in aliquo prosit." Expl.: „Deicit iam promotum."

5. F. 133—304. R. Summa colleccionum (Ioannis Guallensis). Tabula capit. inc.: „Cum colleccionis huius, que potest dici summa collec-

cionum." Prol. inc (f. 137): „Cum doctor sive ewangelicus." Opus inc (f. 140) „De primo notandum, quod respublica est res populi." Expl.: „Salvatoris gracia illuminante studeat adinvenire etc." Cf. cod. 320 (l).

89

— 329—330 - 329

Membr., f. 1—137 (recripta) s. XIII. in., f. 138—242 s. XIV.; f. 243; 30,5X21 cm; col. 2; man. II; ligat. rec.; litterae initiales rubrae et caeruleae, partim penna deline atae; teg. ant. b in schedula membr. adligata titulus codicis, s. XV.; f. 2, 107, 242': „Liber sancte Marie virginis in Newnburga Claustrali," s. XV.; f. 2: „Can. reg. Claus- troneoburgensi bibliothecae inscriptus 5. Novembris 1656"; in marginibus multae glossae argumenta, versus memoriales.

1. F. 2 — 137. (Petri Lombardi sententiarum libri quatuor.)

Prol. inc. : „Cupientes aliquid de penuria." Praemissa tabula capitulorum opus inc. : „Veteris ac nove legis continenciam." Expl.: „Via duce pervenit."

Ed. Migne P. L. t. 192 col. 521—962. — Idem opus in cod. 297 et 303.

In fine 1. III. (f. 98') sequuntur alia manu s. XIII. versus de s. Anna inc-, „Tres tribus Anna viris fertur peperisse Marias." Expl.: „Sunt lapides bis sex, quos in diademate fert rex." Ed. Chevalier, Repert. hymn. II N. 20553.

2. F. 138—242'. (Quaestiones quodlibetales in breviore forma Hen- rici de Gandavo earumque refutatio.)

Inc: „Querit etiam primo quolibet. XIIII. questione, que sit alcior potencia, utrum scilicet voluntas vel intellectus, et arguit, quod intellectus." Refutatio inc. (f. 157'): „His visis accedendum est ad questiones supra posiias de voluntate a. m(agistri) H(enrici). Ad primam ergo questionem, que querit, utrum voluntas sit potencia eminencior, quam intellectus." Expl. : „Nisi a solo deo vel per eius revelacionem."

In fine versus scriptoris: „Explicit iste liber, sit scriptor crimine liber."

De Henrico de Gandavo vide Geyer, Die patristische und scholastische Philo- sophie, 1. c. 497 ff.

De autore refutationis nondum constat.

330

Membr. s. XII. et XIII. (f. 35—50' s. XII.); f. 111; 30x20cm; col. 2; man. III; ligat. antiqua lignea; litterae intiales rubrae; f. a cap. a: „Can. reg. Claustroneobur- gensi bibliothecae inscriptus 6. Sept. 1656"; f. 34' et 111': „Liber sancte Marie in Ni- wenburga Al. Saxo," cf. cod. 5; f, 1, 63: „Liber s. Marie in Newnburga Claustrali," s. XV.

1. F. 1—34. (Glossae in librum Genesim.)

Prol. inc: „Osee. In funiculis Adam traham vos. Sic trahit in funiculis." Opus inc: „In principio creavit deus, trinitas." Glossae inc: „Creare, ex nichilo facere." Expl.: „Quo dimisi matrem vestram . . . dicitur simile verbum dimitte."

F. 34* scriptura vacat.

90

- 331 —

2. F. 35—47. R. Incipit magistri Richardi (de s. Victore lectura) de statu interioris hominis post lapsum.

Praef. inc. : „Sero quidem misi, quem petenti promisi." Sequitur tabula capitulorum. Opus inc: „Omne caput languidum." Expl. : „Neque fota oleo." Ed. Migne P. L. t. 196 col. 1115—1160.

3. F. 47—40. R. Quomodo oretur deus. Inc: „Quo studio et affectu." Expl.: „In ara cordis adoletur." (R.) Liber magistri Hugonis de s. Victore de modo orandi. Sequitur prologus et cap. II. Prol. inc: „Domino et patri Th. H. munusculum hoc dilectionis mee."

Ed. Migne P. L. t. 176 col. 977—988.

4. F. 51 — 111. (Petri Cantoris, Parisiensis, distinctiones sive exposi- tiones vocabulorum bibliae secundum alphabetum.)

Inc: „Abel dicitur principium ecclesie propter innocentiam." Expl.: „In hystoriis."

In fine: „Explicit iste liber, sii scriptor conpede liber. Explicit, expliciat, ludere scriptor eat."

Idem opus (etiam „Summa Abel" dictum secundum primum vocabulum ex- positum) in bibl. nat. Berlin. (N. 390) et in bibl. Vaficana (Cod. lat. 1003). Vide Grabmann, Die Geschichte der scholast. Methode II 483.

331

Chartac. s. XV.; f. 402; 30,5X21 cm; f. 175—354 col. 2; manus plures; ligat. antiqua lignea, in dorso corio obducta; litterae initiales rubrae; f. 1, 222, 399': „Liber s. Marie virginis in Newnburga Claustrali" s. XV.; folia ultima tineis arrosa.

1. F. 1—174*. (Senfentiae ex sanctis patribus.)

Inc: „Non parvum in phylosophia profectum puto." Expl.: „Peiorem ex- probando."

F. 127' script. vacat. — F. 128 — 174': Registrum alphabeticum operis praecedentis.

2. F. 175 — 179. R. Petri Damiani, indigni monachi, de horis canonicis disputacio.

Prol. inc: „Domino T. clarissimo viro P(etrus), peccator monachus". Opus inc: „Septem plane sunt vicia principalia." Expl. : „Funiculum cum gloria sorciaris."

Ed. Migne P. L. t. 145 col. 221—231.

3. F. 179—193'. R. Incipit regula heremitica a Petro Damiano . . . descripta.

91

- 331 -

Prol. inc: „Carissimo fratri Stephano amore supeme claritatis incluso." Opus inc: „Vere frater, ut dicitur, ipsius rei. Expl. : „Procul dubio coheredem. Amen."

Ed. Migne P. L. t. 145 col. 335—364.

4. F. 193' — 197. R. (Petri Damiani opusculum): De ordine vite here- metice et facullatibus heremi.

Inc: „Cum fervorem sancte conversacionis." Expl. : Perpetuo mansura suc- cedunt."

Ed. Migne P. L. t. 145 col. 327—336.

5. F. 197 — 199. R. Sermo Petri Damiani, contemptibilis monachi, fra- tribus heremi (tanis de spiriru sancto).

Inc: „Letamur de honestissima peticione vestra." Expl.: „Ad ipsum perve- nire valeamus, qui cum deo etc. Amen." Ed. Migne P. L. t. 144 col. 619—623.

6. F. 199 — 203. R. Item sermo eiusdem (Petri Damiani) de vicio lingue. Inc: „Cum pius exactor quecunque." Expl.: „Mortua mundo vivit deo vi-

venti atque regnanti in secula seculorum. Amen."

Ed. Migne P. L. t. 144 col. 912—918.

7. F. 203 — 206. R. Cuius supra (Petri Damiani) de spirituali certamine sermo.

Inc: „Si diligenter considerare volumus." Expl.: „Triumphantibus premium sempiternum, lesus Christus heri et hodie deus benedictus in secula. Amen." Ed. Migne P. L. t. 144 col. 919—924.

8. F. 206 — 222*. R. Incipit liber Gomorrianus Petri Damiani, humilis monachi (incompl.).

Praef. inc: „Beatissimo pape L(eoni) P(etrus), ultimus monachorum . . . Quoniam apostolica sedes omnium ecclesiarum mater." Opus inc: „Ut aulem res vobis tota per ordinem." Expl. (per verba cap. XXVI) : „Si dicere phas est, sacrorum canonum ..."

Ed. Migne P. L. t. 145 col. 161—189.

9. F. 223—306. (Sermones festivales et dominicales.)

Inc: „Cum esset sero die illa . . . Quod hodie est dies, que pre aliis

diebus." Expl. ultimus mancus (per verba) : „Utrum illa similitudo possit ..."

Script. ab Egner de Krudt, scriptore Colomanni Chnapp. Cf. cod. 225.

92

— 331 —

10. F. 307—354'. (Henrici de Oyta lecturae super psalm. I.— III. vers. 4.) Prol. inc: „Exurge psalterium. Ps. 56 et 107 . . . Quia scripiura libri

psalmorum." F. 313' opus inc: „Beatus vir. Hic primo secundum glossam con- siderandum est, quare isti psalmo non apponatur titulus." Expl. lectura (ad psal. III. vers. 4 per verba) : „Deitas filii ..."

11. F. 355—365'. R. De secundo Hbro (dialogorum) secunde partis venerabilis inceptoris frafris Gwilelmi Ockam, ordinis fratrum mrnorum, nacionis Anglice (de dogmatibus Ioannis XXII. papae incompl.).

Inc: Verba eius oris iniquitas." Expl. (per verba C. IV.): „Quia gloria corporis ante iudicium de lege communi non reddetur."

Ed. Goldast, Monarchia II 740—748.

Guilelmus Occam (Ockam) ex Anglia, ord. Minor., f 1347. Cf. Hurter IV 425 sqq.; Wadding 106 sqq. — Editiones vide ap. Potthast II 871 sq. F. 358', 360', 361, 363, 366 sine scriptura.

12. F. 367—378. (Sermones festivales.)

Sermo I. de nativitate b. Mariae inc : „[NJocte nata est . . . Prestantissimi patres, doctores, magistri ceterique in Christo, predilecti. Beatus Bernhardus omelia 2a super Missus est loquens de laude et ortu virginis." Ultimus sermo expl.: „Alii vero invidia contra eum excitati persequebantur et occiderunt."

13. F. 379 — 390. (Chronica brevis mundi ab initio usque ad annum 1276, lingua germ. script., incompl.).

Prol. inc: „[I]n gotes namen Amen. Kchund sy allen, den dye dicz puch sechent." Opus inc: [DJes ersten, als vil lerer schreybent." Expl. (per verba): „[D]es selben iares czweliff hundert sekchs vnd sybenczig iar ward ..."

Anni 616—1039 desunt.

Eadem chronica sed usque ad papam Bonifatium IX. extat in cod. 1253 (2).

Argumentum huius chronicae autoris incerti sec. prolog. hoc est: „Des ersfen vindet man hye inne ettleicher ding, dye vor Christi gepurd geschehen sind, und wie sich ettleiche ding noch in ettleich lannden halltent. Darnach von bebsten. chaysern und chunigen, wie ir ettleich sturben und waz sy taten. Darnach von dem endekchrist und von den funftzehen zeichen und von dem jungisten tag etc." Cf. Serapeum XI 107; Notizenblatt, Beil. zum Archiv f. ost. Gesch. II 136.

14. F. 391—399*. R. Incipit liber (Theophili presbyteri) de diversis artibus et de temperamento colorum et in nudis corporibus.

Inc: „[CJolor, qui dicitur menbrana." Expl.: „Pingere volueris." Ed. A. Schone, Lessings Werke, Berlin Hempel XIII, 2, 462 — 489. In margine (alia rec. manu) haec adnotatio: ,/Theophili Presbyteri breviarium omnium artium liber I. et libri II. priora 20 et unum capita. Tria capita libri primi in 4 codicibus

93

- 332 -

ms. huius operis hucusque notis Viennensi (ex s. XII. quocum haec a Dr. Zappert a. 1837 collata sunt) Lipsiensi et Guelferbytano (Wolfenbtittel) et fors quoque in Parisiensi desunt."

Citatus cod. Vienn. in bibl. nat. Vienn. asservatur (N. 2527). Cf. Heinemann. Die Handschriften d. herz. Bibl. zu Wolfenbiittel III N. 1234 (8); Ilg, Quellen- schriftenf.Kunstgesch. u. Kunsttechnik d. M. A. VII. — F. 400—402' script. vacant.

332

Chartac. s. XIV ex.; f. 307; 29,6X21 cm; ool. 2; man. plur.; ligat. rec. ; litterae initiales maxima ex parte desunt, nonnunllae rubrae ; f. 1, 152, 306': „Liber s. Marie in Newnburga Claustrali" s. XV.

1. F. 1—132. (Henrici de Hassia commentarius in Genesim c. I usque ad vers. 24.)

Prol. inc: „In principio creavii . . . Hoc verbum introducens, beatus Augustinus." Opus (f. 15) inc: „In principio creavit . . . Omissis divisionibus curiosis." Expl.: „Quinte diei vel quinte ferie. Tunc sequitur ultima pars huius primi capituli Genesis. Amen."

De hoc opere cf. Denis II 186. — De auctore vide cod. 168 (7). — F. 132' script. vacat.

2. F. 133—143. (Henrici de Hassia prologus ad commentarium in Ge-

nesim incompl.).

Inc: „ln principio creavit . . . Hoc verbum introducens, beatus Augustinus." Expl. (per verba): „Quod, si olim fuerunt ..."

F. 143' script. vacat.

3. F. 144—152. (Henrici de Hassia commentarius in Genesim c. III. incompl.).

Inc: „[E]rat autem uterque nudus. Hic incipitur capitulum tercium libri secundi. A beato Augustino libro XI. super Gen." Expl. (per verba): „Ministrat et . . . "

F. 153 script. vacat.

4. F. 154—306. (Evangelia dominicalia et festivalia cum glossis.)

Inc: Erunt signa in sole . . . Quia scriptum est: Bonus dominus et con- fortans in die tribulacionis, Nahum, ideo fragilitati." Expl.: „Quatuor bona in uno, scilicet corpus Christi . . . Amen."

In fine versus librarii:

„Hoc opus exegi,

Pennas sepissime fregi." Ed. in Serapeum X 266.

94

a

- 333—334-335 — 333

Charfac. XV. in.; f. 333; 30X21 cm; col. 2; man. I; teg. anf. b in schedul membr. adglutinata fifulus codicis, s. XV.; f. 1, 140, 331': „Liber sancte Marie in Newnburga Claustrali," s. XV.; f. 1: „Can. reg. Claustroneoburgensi biblioihecae inscriptus 31. Oct. 1656."

F. 1—331. (Titulusin teg. ant. b): R. Henricus de Hassia super primis duobus capitulis Genesis.

Prol. inc. : „In principio creavit . . . Hoc verbum introducens, beatus Augustinus." Opus (f. 15) inc. : „In principio creavit . . . Omissis divisionibus curiosis." Expl.: „Non protulisset. Sequitur tercium capitulum Genesis."

Cf. cod. 332. — F. 332 ef 333 script. vacant.

334

Chartac. a. 1396; f. 168; 30X21 cm; col. 2; man. I; ligat. rec; f. 1 lifterae initiales cum ornamentis et figuris penna delineatis; f. a. cap. b, c et f. ad calc. a, b: fragmenta glossarum philosoph. et iurid., s. XIV.; f. 1, 55, 168': „Liber s. Marie in Newnburga Claustrali," s. XV.; f. a cap. c: „Sum ex libris can. reg. bibliothecae Claus- troneoburg. 14. Aug. 1656"; f. a cap. b et f. ad calc. b' script. rasa.

1. F. 1—168'. (Henrici de Hassia lectura super prologo s. Hieronymi ad Paulinum in bibliam et super prologo speciale in Pentateuchum.)

Inc: „In principio creavit . . . Ita scribitur in capite tocius divine scripture, que incipit a libro Genesis." Expl.: „Ex premissis. Tunc sequitur in principio deus creavit etc. (R.) Finitus est iste liber per manus Walthar sub anno domini M° CCCLXXXXVI0 in die sancti Cosme."

In fine versus librarii:

„Finitus adest operis,

Mercedem posco laboris etc. Puntsuech."

Cf. Roth in Beitr. z. Centralbl. f. Bibliofhekswesen I, 3 H., 7.; Denis II 185, 1705; Zeibig, Arch. f. ost. Gesch. V 389.

335

Chartac. s. XV. in.; f. 319; 30,5X21 cm; col. 2; man. plures; Iigat. rec; littera initialis f. 283 nigra et rubra cum ornamentis, reliquae rubrae; f. a cap. b: probationes pennae; f. a cap. c': index contentorum s. XVI.; f. 1 et 156: „Libcr s. Marie in Newnburga Claustrali," s. XV.; f. 318': „Liber sancte Marie in Newnburga," s. XV.

1. F. 1 — 213. (Titulus alia rec. manu:) R. Henrici de Hassia (com- mentarius) in Gen. (c. III. v. 19).

Inc. : „In sudore vultus tui . . . Itaque ostensum est in precedentibus, qualiter primus homo." Expl.: „Sicut in primitiva ecclesia clarum est, fuisse."

95

- 336 -

In fine versus: „Finis adest isto,

Sit laus et gloria Christo." Cf. Denis II. 185 sqq.; Aschbach 387.

2. F. 214— 219.(Tabula alphabetica ad commentarium Henrici de Hassia.)

3. F. 221—244. (Titulus alia rec. manu:) R. Nicolaus de Lyra (falso!) concordantia passionis dominicae.

Inc. : „Scitis, quia post biduum . . . Ubi nota, quod passio Christi." Expl. (per verba): „Quia nunc est tempus communicacionis ..." Idem opus in cod. 194 (1).

4. F. 245—263. (Passio Iesu Christi ex textu evangelistarum ordinate composita cum glossis.)

Inc; „Egressus lesus . . . Dum enim supra in ihemate de egressu." Expl.: „Mentibus ultra loquatur, quod nobis prestare dignetur etc."

5. F. 263* — 267'. (Tractatus de planctu animae.)

Inc: „Lapsa est in lacum vita mea . . . Verba proposita sunt beati lere- mie prophete." Expl.: „Te intercedente nos participes faciat glorie beatitudinis sue, lesus Christus . . . "

De auctore nihil inveniri potuit. Hoc et sequens opus etiam extat in bibl. nat. Vienn. (N. 4178, 17), a Denis I 2209 descript.

6. F. 267'— 280'. (Tractatus de passione domini secundum distinctionem horarum canonicarum.)

Inc: „Proprio filio suo non pepercit . . . Ne mens ex prehabitis, videlicet ex recordacione feditatis." Expl.: „Dilecta mater et mulieres deflentes sense- runt. Amen."

Cf. Denis I 2209. — F. 281 et 282 script. vacant.

7. F. 283—318'. (Henrici de Hassia expositio decalogi.)

Prol. I inc: „Audi Israel precepta . . . ln verbis istis sanctus spiritus." Prol. II. (f. 286) inc: Jntendentes igitur, per quam exhortacionem." Opus (f. 286') inc: „Primum preceptum appropriate respicit potenciam patris." Expl.: „Quod vinum nobis meritis gloriose virginis Marie Drestare dignetur eius filius benedictus, qui cum patre etc."

Editiones sub nomine Nicolai de Lyra vide ap. Hain N. 10400 — 10407. — Cf. Denis I 2692 et Roth 9. — F. 319 script. vacat.

336

Membr. s. XII.; f. 153; 33X23 cm; man. I; ligat. rec; litterae initiales rubrae, f. 1 et 1' cum ornamentis; f. a cap. b: fragmentum antiphonarii cum neumi.s s, XIV. in.; f. ad calc. a: probationes pennae; f. 153': „Liber sancte Marie in Niwenburga.

96

- 336 -

Al. Saxo," s. XIII., cf. cod. 5; f. 1 et 60: „Liber s. M(arie) in Newnburga Claustrali," s. XV.; f. 1: „Ex libris can. reg. bibliothecae Claustroneoburgensis 15. Iulii 1656."

1. F. 1—153. R. Incipit Exameron Aronis (recte: Arnonis) Reichersper- gensis.

1. Prol. inc: „In evangelica parabola de homine seminante ipse sator et dominus lesus Christus." II. Prol. inc: „Primo igitur sciendum, omnium pro- phetarum precipuum esse Moysen." Opus inc. (f. 6'): „In principio creavit deus cclum et terram. In principio, id est in filio, qui, ut predictum est, tribus modis creature. est principium." Expl.: „Ut simus ab omni malo securi. Amen."

In fine operis (f. 132 — 153) auctor in modum epilogi pertractat orationcm do- minicam. Inc. : „Pater noster, deus noster trine atque une, qui es in celis."

Hoc opus et sequens hymnus nondum sunt edita.

Arno Reichersperigensis, Gerhohi frater et in praepositura successor, vir insigniter doctus. t H75. Cf. Hurter IV 90—91; Meindl 34—55; Wetzex-Welte o. c. I 1416.

2. F. 153—153*. (Arnonis Reicherspergensis hymnus):

/. „Mundi creator optime, quo luce lux est condita luxque divisa tenebris primo dierum seculi.

2. Etate prima secuti te luce viget racio, quo deo docti homines artes exercent varias.

3. Lux Christe, nostras tenebras luce timoris effuga,

ut, qui eramus tenebrq,